Барыс Пятровіч - Спачатку была цемра

Трэба супакоіцца… Можа, Касінер нічога і не згадае. Нават як завуць і хто ён... А можа… Можа… Можа… Не, пакідаць яго жывым ніяк нельга, нягледзячы на смяшкі і жарты «куратара»… Раз лечыць людзей, раз «Настрадамус», дык значыць, усё ж не зусім глузды страціў, хоць і прабыў у коме столькі часу…

13.

Да дома-інтэрната, у якім жыў Уладзя, з Мінска можна дабірацца дзвюма дарогамі: адна ідзе з боку Калінкавічаў, другая — з боку Рэчыцы… Праз Рэчыцу бліжэй, але Андрусю трэба было забраць Люду, і ён, заехаўшы па яе, кіраваў ад Калінкавічаў.

Славік-бард імчаў наўпрост — праз Рэчыцу. Сцяўшы зубы, упарта ціснуў на газ, раз-пораз абганяючы спадарожныя машыны і зацята гледзячы перад сабой.

Андрусь і Люда ехалі няспешна, аднак, тым не менш, атрымлівалася, што апярэджвалі Славіка на некалькі хвілінаў. Праўда, яны яшчэ не ведалі, ці ёсць у тым інтэрнаце Уладзя. Славік жа ведаў пэўна... Ён не хацеў сведкаў і таму гнаў адзін, упарта ўзіраючыся ў дарогу і прадумваючы, што і як казаць галоўнаму ўрачу. Запалохаць яго, вядома ж, будзе няцяжка, але як перацягнуць на свой бок, як прымусіць дапамагчы зрабіць тое, што Славік надумаў?

«Як-як? — узлаваў на самога сябе Славік. — «Куратар» казаў, галоўны ўрач — наш чалавек. А там не проста інтэрнат, там, лічы, бальніца — адзін укольчык, і ўсё… І ніякіх падазрэнняў: раптоўна ажыў — раптоўна памёр…»

Славік памацаў рукой кішэню, якая адтапырвалася ад ладнага скрутка грошай: «Усё будзе добра, — пераконваў ён сябе. — Адзін укольчык і — канцы ў ваду… Толькі — ніякай спагады, ніякага жалю… Гэтым разам схібіць нельга…»

* * *

Уладзя сядзеў у дворыку інтэрната і чытаў Біблію. Раніца была не па-восеньску цёплай, сонечнай. Высока ў небе ляцелі журавы, жалобна курлыкалі, развітваючыся з родным краем перад дальнім выраем. Уладзя падняў галаву да птушак у празрыста-светлым небе: жураўліны клін ляцеў у напрамку сонца…

«Бог ёсць святло, — падумаў Уладзя. — А значыць, маё вяртанне з цемры да святла ёсць… вяртанне да… Бога... Да Бога!.. Усё проста? Усё так проста!.. Мы жывём, пакуль імкнемся да святла, пакуль святло ў нас перамагае цемру...»

Яму стала спакойна і лёгка на душы. Мо ўпершыню за тыя месяцы, як ён ачуўся.

Уладзя адгарнуў Біблію на першай старонцы і прачытаў уголас, каб чулі дрэвы і птушкі: «На пачатку стварыў Бог нябёсы й зямлю. Зямля была бясформнай і пустой, і цемра была над бяздоннем; і Дух Божы лунаў над вадою. І сказаў Бог: хай будзе святло. І стала святло. І ўбачыў Бог святло, што яно добрае; і аддзяліў Бог святло ад цемры…»

Вось ён, пачатак пачаткаў… Тое, адкуль усе мы прыйшлі і куды ідзём…

1995, восень 2011

Барыс Пятровіч (cапраўднае імя Барыс Сачанка) прыйшоў у гэты сьвет 17 ліпеня 1959 году. Памёр увечары 1 верасьня 1970-га, каб ранкам наступнага дня зноў нарадзіцца і жыць... У кастрычніку 2002 году сышоў з часопісу "Полымя", каб налета ў верасьні заснаваць часопіс "Дзеяслоў" і жыць вольна... У перапынках між гэтым скончыў факультэт журналістыкі БДУ, працаваў у савецкіх і беларускіх выданьнях, выдаў некалькі кніг прозы.

Галоўны рэдактар часопіса «Дзеяслоў»

Барыс Пятровіч пра “Дзеяслоў”: “Ня думаў, што давядзецца так надоўга затрымацца на гэтым полі. Думаў: ну сапраўды, вось ёсьць цудоўная ідэя, ёсьць хлопцы – чаму б нам не паспрабаваць зрабіць пару-тройку, як вы кажаце, нумароў, не засьведчыць тое, што і мы нешта можам, што мы не скарыліся. Холдынгавая ідэя ад пачатку была заганная, і думалася, што, можа быць, апамятаюцца тыя людзі, якія ўтварылі гэты холдынг. Я вось згадваю дахолдынгавыя часы: цэнзура была, але цэнзура пасьля выхаду часопісу. Сьмеласьць выданьня шмат у чым залежала ад пазыцыі галоўнага рэдактара – мог ён сабе дазволіць друкаваць Быкава ці іншых аўтараў, на той час забароненых, ці ня мог. А ўжо потым, калі выйдзе нумар, яго выклічуць некуды на дыван і будуць разьбірацца. Але гэта будзе потым, і гэта будзе ведаць адзін ён, наколькі цяжка ў гэтай сытуацыі працаваць. А для чытачоў самае важнае будзе тое, што ёсьць нумар, ёсьць тэксты. Такім чынам мы і працавалі ў дзяржаўных часопісах да 2002 году.

Верылася, што гэтая сытуацыя можа вярнуцца. Але іншыя людзі, якія стваралі холдынг, думалі іначай. Таму нам давялося рэгістраваць незалежны “Дзеяслоў”, што было вельмі няпроста. Мы паставілі перад сабой мэту быць выданьнем сур’ёзным, а сур’ёзнае выданьне мае на ўвазе найперш пэрыядычнасьць. Сказаўшы А, трэба казаць Б, В – і так да канца алфавіту. Карацей, гэтая справа нас зацягнула ў сябе, і мы вось так, не агледзеўшыся нават, і прайшлі гэтыя гады на адным дыханьні.