Алег Рукаль - На службе князя Радзівіла

Залога– гарнізон.

Збор– эвангельская, пратэстанцкая царква (ад слова “збор” - “сабраньне” вернікаў).

Земскі скарб– нешта падобнае да дзяржаўнага бюджэту.

Іван IV Жахлівы (1530-1584)– вялікі князь маскоўскі (1533-1584). У 1547 г. абвясьціў сябе царом “усяе Русі”. Праводзіў вельмі жорсткую ўнутраную і замежную палітыку. Разьвязаў шэраг войнаў на захадзе і на ўсходзе, у тым ліку супраць Вялікага Княства Літоўскага. Увёў апрычніну. У расейскай гістарычнай традыцыі вядомы як Иван Грозный, у ангельскай – як John the Terrible, у французскай – Ivan le Terrible, у нямецкай – як Iwan der Schrekliche.

Казнадзей– прапаведнік.

Капа– грашова-лікавая адзінка ў Вялікім Княстве Літоўскім роўная 60 грошам.

Карона– Польскае каралеўства (Карона Польская).

Корд– кароткі меч, у баі выконваў функцыі кінжала.

Літва– Вялікае Княства Літоўскае, беларуская дзяржава ў XIII-XVIII стст. Утварылася ў сярэдзіне ХІІІ ст. са сталіцай у Наваградку (цяпер раённы цэнтар Гарадзенскай вобласьці). У 1323 г. вялікі князь літоўскі Гедзімін перанёс сталіцу ВКЛ у Вільню.

Лютары– зьняважлівая назва эвангельскіх хрысьціянаў у XVI ст.

Людвізарня– майстэрня, у якой адліваліся гарматы.

Маентнасьць– маёмасьць.

Мартыра– гармата вялікага калібру з кароткай руляй. Прымянялася для разбурэньня ўмацаваньняў праціўніка.

Маярат– атрыманьне ў спадчыну нерухомасьці паводле прынцыпу першародзтва ў сям’і.

Мікалай Радзівіл Руды (1512-1584)– найвышэйшы гетман Вялікага Княства Літоўскага, адзін з лепшых палкаводцаў краіны. У 1564 г. разьбіў маскоўскае войска пад Улай, чым уратаваў краіну ад захопу. Разам са стрыечным братам Мікалаем Радзівілам Чорным (“Чорным” і “Рудым” Радзівілы называліся паводле колеру барады) быў лідарам Рэфармацыі ў Беларусі.

Мікалай Радзівіл Чорны (1515-1565)– канцлер Вялікага Княства Літоўскага, “некаранаваны кароль Літвы”. Галоўны лідар Рэфармацыі ў Беларусі. У 1553 г. публічна вызнаў эвангельскую веру. Заснаваў шэраг пратэстанцкіх збораў, школаў, друкарняў, дзякуючы чаму Вялікае Княства Літоўскае фактычна зрабілася пратэстанцкай краінай (большасьць эліты складалі пратэстанты). Удзельнічаў у распрацоўцы аграрнай рэформы 1557 г., рыхтаваў рэдакцыю Статуту 1566 г. Дзякуючы ягонай падтрымцы выдавалася шматлікая хрысьціянская літаратура, у тым ліку “Катэхізіс” Сымона Буднага ў 1562 г. і Берасьцейская Біблія ў 1563 г. Час ягонага канцлерства лічыцца адным з найбольш слаўных пэрыядаў Залатога Веку Беларусі.

Міністар– служыцель, так называлі пратэстанцкіх сьвятароў.

Паны-рада– (у дакумэнтах на лацінскай мове – сэнат) – найвышэйшы орган дзяржаўнага кіраваньня Вялікага Княства Літоўскага, які разьвязваў галоўныя пытаньні палітыкі і эканомікі, адыгрываў істотную ролю ў абраньні вялікага князя, абароне дзяржавы, падрыхтоўцы законапраектаў.

Пахолкі– слугі, слугі-збраяносцы.

Почт– вайсковае фармаваньне, якое ствараў (наймаў) і ўзначальваў арыстакрат Вялікага Княства Літоўскага.

Прэнг– эшафот.

Рагаціна‑ разнавіднасьць дзіды. Найчасьцей выкарыстоўвалася пад час паляваньня, радзей ‑ на вайне.

Ручніца– агняпальная ручная зброя.

Рыдван– невялікая конная каляска.

Сагайдак– камплект з калчана са стрэламі і лука ў налуччы.

Сойм– парлямэнт у Вялікім Княстве Літоўскім.

Сэрпантына– палявая гармата, якая характарызавалася доўгім ствалом і малым калібрам.

Фартэца– крэпасьць.

Фальканэт– гармата малога калібру прымялася пры абароне невялікіх замкаў і як палявая зброя пяхоты.

Фалькон– тое самае, што фальканэт, толькі фалькон мог мець большы калібар.

Цэйгаўз– складзкое памяшканьне для захоўваньня запасаў зброі і вайсковага рыштунку.

Чакан‑ разнавіднасьць баявой сякеры з вузкім кароткім лязом.