Алег Рукаль - На службе князя Радзівіла

Рукаль А. На службе князя Радзівіла. – Менск. 2010. – 176 с.

рэдактарыАндрусь Унучак, Воля Сямёнава, Сьвятлана Дзенісюк

афармленьнеЮрась Гецэвіч (дызайн-макет), Валерыя Лазуровіч (ілюстрацыі), Pryhazosc@gmail.com

дапамога пры друкуЗьміцер Рэвановіч, Кацярына Царовіч

выдавецЮрась Гецэвіч

© кампанія “Творчасьць”, Tvorcasc@gmail.com

© выдавецтва “Прыгажосьць“, Pryhazosc@gmail.com

© Ліцьвінскі Клюб, LicvinskiKlub@gmail.com

Прысьвячаю кнігу

маёй жонцы Але

і нашым дзецям Паўлу, Ганьне і Марку.

Выказваю падзяку

Царкве Ян Прадвесьнік.

15 студзеня 1563 году да заезнай карчмы, разьмешчанай на адлегласьці шасьцідзесяці вёрстаў ад Полацка, наблізіўся конны аршак. Дваццаць вершнікаў суправаджалі пяць вялікіх гружаных санак, якія цяжка сьлізгалі па сьнезе. На двары падарожныя прывязалі коней да канавязаў і пасьпяшаліся да шынкара.

Карчма была напоўнена людзьмі. Зямяне і месьцічы грэліся з дарогі і голасна размаўлялі. Слугі сноўдалі паміж лавамі і абслугоўвалі наведнікаў. Карчмар пачціва павітаў прыбылых рыцараў і запрасіў іх заняць месца за вялікім дубовым сталом.

Недалёка ад іх разьмясьціўся яшчэ адзін гурт ваяроў. Яны тоўпіліся за адным сталом і вялі ажыўленую размову. Адзін з іх, убачыўшы тых, хто ўвайшоў, ускочыў і радасна закрычаў:

– Вітковіч!

На гэты вокліч адгукнуўся камандзір знаёмага нам аршаку, высокі мужчына сарака гадоў з коратка падстрыжанымі валасамі і пышнымі чорнымі вусамі.

– Каверскі!

Імгненьне і абодва рыцары ўзялі адзін аднаго ў абдоймы.

– Сябры, – зьвярнуўся да сядзеўшых з ім за сталом зямянаў Каверскі, – дазвольце адрэкамэндаваць вам майго даўняга прыяцеля, пана Вітковіча, паручніка гусарскай харугвы князя Мікалая Радзівіла Чорнага.

Ваяры ўзьняліся са сваіх месцаў і па чарзе пазнаёміліся з Вітковічам: Даліва, Гамылка, Ляхоўскі…

– Далучайцеся да нашага стала, пан паручнік, – запрасіў Даліва.

– З вялікім задавальненьнем, – адказаў Вітковіч.

– У якой справе вы сьпяшаецеся да Полацка? – запытаўся Каверскі.

– Мы вязем у горад порах ад князя Радзівіла. А вы?

– А мы кіруемся ў Вільню. Пан ваявода выправіў нас да цэйгаўзу. Са сталіцы будзем суправаджаць абоз са зброяй.

– Чакаеце на маскавітаў?

– Так. Іхныя вялізныя сілы сабраныя ў Мажайску. Хутчэй за ўсё, будзе выправа на Полацак.

– А горад падрыхтаваны да аблогі?

Каверскі паціснуў плячыма.

– Цяпер маем інтэнсіўную работу над умацаваньнем замку. Прыходзяць абозы з порахам, серай і сьвінцом. З віленскай людвізарні майстра Брайфуса нядаўна прыбылі два фальконы.

– Ну і як, пратрымаецеся?

Каверскі ізноў сьцепануў плячыма.

– Віжы паведамляюць аб грандыёзных сілах праціўніка ў Мажайску. Такіх войскаў маскавіты да нас даўно ўжо не прыводзілі. Гэтым разам давядзецца цяжка. А пратрымаемся ці не, залежыць ад нас саміх.

Адразу пасьля таго як прагучалі словы полацкага рыцара, у карчму ўварваўся малады мужчына з акрываўленай галавой. Усе размовы як абарвала. Наведнікі ўтаропіліся на яго. А ён, цяжка дыхаючы, абвёў поглядам памяшканьне і, заўважыўшы гурт рыцараў, кінуўся да іх стала.

– На купецкі абоз напалі… Ратуйце!

Ваяры паўскоквалі са сваіх месцаў, спрактыкавана, на хаду, прыхапіўшы зброю.

– Далёка адсюль? – кінуў пытаньне Вітковіч.

– Вёрстаў дзесяць.

– Колькі разбойнікаў?

– Каля пяцідзесяці.

– У абозе колькі чалавек?

– Прыблізна столькі ж. Але многія загінулі ў першыя хвіліны бою. Я цудам вырваўся.

– Вядзі нас, Павал, – зьвярнуўся да Вітковіча Каверскі.

– Тарусіч, Мыслоўскі, Карповіч, Махвіч і Галавач застаецеся ахоўваць абоз, – загадаў пан Вітковіч пяцём жаўнерам. – Камандуе Тарусіч. Астатнія хутка на двор.

З Каверскім было дзевяць жаўнераў. Улічваючы чатырнаццаць ваяроў рэшты яго аршаку, пад кіраўніцтвам пана Вітковіча агулам было дваццаць тры чалавекі.

Яны выбеглі на двор. Выхапілі з санак дзіды і шчыты. На галовы рыцары ўскінулі шаломы і шышакі. Ваяры Каверскага мелі добры баявы досьвед, а вось аршак Вітковіча напалову складаўся з моладзі, якая толькі паступіла на службу. У баях яна яшчэ ня ўдзельнічала. Пан Вітковіч паставіў вопытных ваяроў наперадзе, маладым загадаў трымацца за імі, а сам узначаліў аршак. Яны хутка рушылі па гасьцінцы. Купец, што вырваўся з рук разбойнікаў, з насьпех перавязанай галавой, паказваў ім дарогу, але хутка, ня маючы больш сілаў, адстаў. Рыцарам ён крыкнуў, каб яны не зварочвалі з гасьцінца.