Алег Рукаль - На службе князя Радзівіла

– Я ўпэўнены, што на маім баку Госпад Бог.

Апошнія словы Ян прамовіў з такой верай, што па целе Рольскага прайшлі лёгкія дрыжыкі. Каб схаваць гэта, ён патрос галавой і дастаў шаблю.

– Ну, паказвай, на што ты здольны.

– Хай дапаможа табе Госпад, Ян, – прамовіла Марыя.

Натхнёны гэтымі словамі, малады рыцар пайшоў на Рольскага. І так хутка ён стаў наносіць моцныя ўдары, што праціўнік у зьдзіўленьні адступаў назад і з цяжкасьцю абараняўся. Калі разбойнік паспрабаваў перахапіць ініцыятыву і перайсьці ў атаку, Заранковіч не адыйшоў ні на крок, адбіў ягоныя ўдары і працягнуў насядаць на ворага.

Ніколі яшчэ Ян не змагаўся так добра, як зараз. Сапраўды, ён верыў, што Госпад не пакіне яго. Таму бяз стомы ішоў адважна наперад.

А Рольскі, наадварот, з першых хвілінаў бою зразумеў, што сёньня не ягоны дзень. Да таго ж, у галаве яго круцілася адна думка, ад якой ён старанна хацеў уцячы, але гэта яму не ўдавалася. Думка была аб тым, што гэты юнак сапраўды пасланы на ягоны шлях Усявышнім, каб пакараць яго за ўсё ўчыненае зло. Як і ў любога злачынцы, недзе ў самых глыбінях сэрца Рольскага ўтойвалася дбайна прыхаванае разуменьне таго, што, рана ці позна, надыдзе хвіліна адплаты. І ўсё ў ягоных стасунках з Заранковічам сьведчыла, што хвіліна гэта набліжаецца. Падчас першага бою Рольскі быў нашмат мацнейшы, але “выпадак” дапамог Заранковічу перамагчы. Другі бой – сілы праціўнікаў былі прыблізна роўныя, але Рольскі ўсё ж ішоў да перамогі, і зноў, дзякуючы таму самаму “выпадку”, Заранковіч уратаваўся. І вось зараз, падчас трэцяга іх паядынку, перавага была ўжо не на баку Рольскага. Як быццам Найвышэйшая сіла ўмешвалася ў гэтыя падзеі. Як быццам з кожным разам сілы Рольскага зьмяншаліся, а сілы Заранковіча прыбывалі.

Але здавацца Рольскі не зьбіраўся. Як дасьведчаны ваяр, ён пачаў зьбіваць тэмп бою і зацягваць праціўніка ў доўгую цяжкую барацьбу, каб пазбавіць яго натхненьня, з якім той пачаў двубой. Да таго ж, ён ведаў, што Заранковіч, які толькі што біўся ля карчмы, хутка павінен выдыхнуцца. Час быў на баку Рольскага.

Ян зразумеў, да якой тактыкі перайшоў праціўнік, і бачыў, што гэта прыносіць свой плён. Ён ужо ня меў той перавагі, якая была на пачатку бою, але што рабіць у гэтай сытуацыі, Заранковіч ня ведаў. Ён спрабаваў разарваць глухую абарону Рольскага, але той трымаўся моцна і не даваў яму шанца.

Ян ня памятаў, як доўга яны так секліся. Яму здалося, што бясконца, бо сілаў амаль не засталося. Рольскі канчаткова выматаў яго. Практыка паказвала, што бой дасягнуў крытычнага моманту.

І раптам Рольскі выбухнуў. Ён настолькі моцна пайшоў у атаку, што цяпер ужо Ян хутка адступаў назад. Ужо Рольскі быў гаспадаром становішча. Ён нанес мноства ўдараў, адным з якіх зьлёгку параніў Заранковіча, і на кашулі Яна зьявілася кроў.

– Гэта ўсё, – прамовіў Рольскі, працягваючы наступаць.

Ян, як мог, адбіваўся, але сілаў болей не было. Ён бачыў, што гэта сапраўды ўсё. Вось-вось Рольскі нанясе ўдар, які ён ня здолее адбіць.

Раптам ягоны погляд, пастаянна прывязаны да Рольскага, на імгненьне выхапіў за сьпіной праціўніка Марыю, якая з пашыранымі ад жаху вачыма назірала за боем. Яна стаяла, нахіліўшыся наперад, так, як быццам працягвала Яну рукі дапамогі, і ўся яе пастава сьведчыла пра той неймаверны боль, які яна ў той момант цярпела.

І нечакана пакуты каханага чалавека выклікалі ў Яна такую рашучасьць біцца да канца, што ў яго зьявіліся дадатковыя сілы. Ён з такой моцай адбіў чарговы ўдар Рольскага, што рука праціўніка, у якой была шабля, пайшла далёка ў бок. Наступным ударам Ян на імгненьне апярэдзіў Рольскага, і яго шабля трапіла ў шыю разбойніка – акурат у тое месца, куды кат б’е сваю ахвяру.

Рольскі як падкошаны рухнуў на зямлю.

Ян, яшчэ нават не асэнсаваўшы, што ён перамог, – настолькі хутка ўсё адбылося – замёр на месцы, ад стомленасьці ледзь трымаючыся на нагах.

Марыя падбегла да яго, абняла, прыпала да ягонага пляча.

– Я так баялася за цябе.

– Я ведаю. Усё скончылася.

Яны паглядзелі адно аднаму ў вочы і, хоць не было паміж імі нічога сказана пра пачуцьці, яны ўсё ведалі бяз словаў.

Заранковіч пахаваў Рольскага, і яны выправіліся ў дарогу. Больш прыгодаў на шляху рыцар і панна не сустрэлі і хутка з трыюмфам уехалі ў Нясьвіж. Калі яны зьявіліся ля ўезнай брамы, вестка пра іх вяртаньне хутка абляцела замак, і ўсе, хто знаходзіўся ў гэты момант на тэрыторыі радзівілаўскай рэзыдэнцыі, выйшлі іх прывітаць. Шмат было сказана аб мужнасьці Яна і прыгожасьці Марыі. Такой пары Нясьвіж ня бачыў даўно.