Сакрат Яновіч - Загоны

Юрка засланіў вокны і лёг на тапчан. У канцы тапчана пападалі з ног на падлогу туфлі, адною рукою адсупоніў гальштук, расшпіліў кашулю. Выцягнуў проста рукі і заплюшчыў вочы. За акном, на панадворку, брахаў сабачка, і скрыгатала штосьці жалезнае. На вуліцы шумелі машыны, у шуме нарастаў стукат конскіх капытаў, вуліцаю ехаў вазак. У суседнім будынку гудзеў вентылятар, да яго ўсе прызвычаіліся, заціхаў у адзінаццаць гадзін вечара, пунктуальна, і тады рабілася дзіўна ціха. Трэба засынаць перад адзінаццатай, потым цяжка заснуць.

За дзвярыма, на ўсходах, крокі з-пад жалезных абцасаў. Ідзе суседка з мужам. Муж адмыкае дзверы. Яны ўваходзяць да сябе. Муж штосьці гаворыць балбатлівым голасам, яны былі ў гасціне. Сёння нядзеля.

— ...Сусвет вялікі, такі вялікі, што ні пачатку, ні канца... а калі так, дык зямная куля нават менш, чым пылінка, наогул нішто, нават і не пыліначка, проста пустое месца. З нічога ўсё і нічога...

Ляснулі дзверы, чуваць жалезныя крокі ад жалезных абцасаў, туфлі з жалезнымі абцасамі, высокімі і зграбнымі, далікатнымі і жалезнымі. Цвёрдыя, не зношваюцца.

Куплю жонцы туфлі, куплю лакеркі, лакеркі з жалезнымі і зграбнымі абцасамі. Маю пяцьсот злотых, пайду і куплю...

Вышаў у напрамку Рынку Касцюшкі. Новы гандлёвы дом ПДТ зачынены, адчыняюць у восем. Гадзіннік на ратушы паказваў палову восьмай, ручны гадзіннік у Юркі затрымаўся на сёмай.

Цераз вуліцу перабягала маладая пара, ён крычаў да яе, яна смяялася. Яна не бачыла яго, яна глядзела сюды, на Юрку. Смяялася з Юркі.

Прайшлі побач.

— У вітрыне модны матэрыял, — сказала яна.

Юрка засланяў від на вітрыну, ён адсунуўся цяпер убок, і яна ўжо не бачыла Юркі. Яны ішлі, яна ўсё яшчэ аглядалася на вітрыну, і не бачыла Юркі.

Юрка ўспомніў, што не ведае нумару нагі жонкі. Вярнуўся на кватэру, адшукаў нейкі яе туфель, змераў ніткаю, акуратна адрэзаў. Да таго часу ПДТ не адчынілі, была нядзеля.

Юрка адчуў патрэбу знайсціся ў людзях і пашоў у кавярню. Там ужо філосаф, ён памахаў рукою з-за свайго століка. Юрка прысеў, рука філосафа цёплая і ліпучая. Здавалася, як бы толькі што кончылі сваю ўчарашнюю размову.

— Што мае быць, то будзе, — сказаў філосаф. Ён сёрбаў ужо другі кубачак чорнай кавы.

— Гаворыш пагаворкамі, — у Юркі збіралася злосць.

— Не хочацца думаць.

— Бачу.

Філосаф запаліўся.

— Напрыклад, рэвалюцыя. Што такое рэвалюцыя? Рэвалюцыя, гэта неабходнасць! Ці ёсць сэнс змагацца за рэвалюцыю, калі яна і так будзе? — філосаф забаўляўся паняццямі, як дзіця цацкамі.

Запытала дзіця:

— Ці бачыш сэнс, га?

Хутчэй бы прыносіла каву, чаго марудзіць, злаваў Юрка на кавярку. У тых разважаннях было нешта з бурчання машыны, дасканалай машыны ды непрыдатнай. Прыгожай на выгляд цацкі, купленай за мільён долараў.

— сказаў быццам да сястрычкі. — Мо і рацыя...

Прынеслі каву, Юрка выпіў адразу і папрасіў яшчэ.

Ён праяснеў:

— Калі ўсе стануць адно чакаць, заклаўшы рукі, рэвалюцыі, дык яе можа не быць увогуле.

— Так, — пагадзілася дзіця. — Ды гэта немагчымае: заўсёды знойдуцца змагары.

Толькі не я, толькі не я, баялася дзіця. Мо і не баялася, яму проста не хацелася нічым займацца. Ну, і ліха з табою, думаў Юрка, як бы сапраўды збіраючыся рабіць рэвалюцыю.

— Рэвалюцыі непазбежныя, усё непазбежнае, — разважала дзіця. — Смерць непазбежная, жаніцьба...

— Можна і без жаніцьбы, — гэта не быў мужчынскі жарт, гэта было нешта агіднае, запацелае і брыдкае.

Не адразу дайшло гэта да Юркі.

— Бамбіза ты!

— А ты?

— Што я?

— А ты, што? Не бамбіза?

Юрка пахваліў яго:

— Прыгожы ты.

— Прыгожая ты, але на цябе можна толькі паглядзець, бы на куст ружы дзікай, і пайсці далей, — сказала дзіця натхнёным голасам і дадало: — Гэта мой верш.

— Віншую. Ты пішаш вершы?

— Адно, што застаецца рабіць разумным людзям, гэта пісаць вершы з думкай аб будучых пакаленнях, якія і без таго будуць мець даволі з чаго пасмяяцца з нас.

— Не цудач.

— Гэта ты цудачыш. Думаеш аб тым, аб чым не трэба думаць, даволі толькі ведаць.

— Эт, ідзі ты к чорту.

— Хочаш анекдот?

— Давай.

— Найпраўдзівейшы і найсвяжэйшы.

— Ну, давай, давай.

Юрка думаў, як адчапіцца.

— Ты толькі паслухай.

— Слухаю. Кажы ўрэшце.

— Слухай: аднаго старога распусніка напалохалі пеклам, а ён нічога, не спалохаўся. Смяецца і кажа: а я забаяўся, што накіруюць мяне за кару ў рай...

— Можна? — каля століка стаяў незнаёмы, ён усміхаўся.

— Сядай, — дзіця адразу пазнала яго. — Знаёмцеся.