Сакрат Яновіч - Загоны

— Шкада, што не маем палаткі, — сказаў брат.

Паехалі хутка.

— Шкада, што не маем палаткі, — выкрыкваў сваё брат. — Перачакалі б буру ў лесе... Глянь, які прыгожы лес...

Вецер скочыў да вачэй.

Паміж дрэў убачылі купал царквы. Купал прасунуўся за сцяну старога хвойніку. Наперадзе захроп конь, з-за павароту дарогі выпаўзла фура сена, збоку мужчына і жанчына. Была гэта дзяўчына, яна забегла за фуру, у яе вельмі брудныя ногі. Бацька паганяў каня, конь не меў часу палохацца матацыкла. У запененую шыю ля хамута ўпіваліся блішчастыя сляпнякі. Конь махаў мордаю і цягнуў.

За лесам мосцік і рачулка, унізе лугі і капіцы сена, налева — вёсачка, чарада фурманак з сенам, мужчыны і жанчыны, жанчыны бягуць за мужчынамі, жанчын абганяюць дзеці. Дзеці пішчаць і штурхаюцца. На далёкім пагорку царква, а ўбок — другая вёска, блішчаць шыбы ў вокнах, там сонца.

— Дожджык, дожджык, крапяні, дзяцей у хату зажані, — брат здзяцінеў і зусім натуральнае тое, што зараз закіпеў ад дзіцячай заядласці: — Дождж не дагоніць нас!

Матацыкл панёсся нядотыкам. Злева мільганулі людзі, фуры, вёсачка.

— Не так прэндко! — закрычаў хтосьці няпольскім голасам.

Юрка азірнуўся: сцяна дажджу гарадзіла лес.

— Варочай у вёску! — крыкнуў брату.

— Эй!

— Дождж за намі!

— Гэй!!

Брат не чуў Юркі, альбо прытвараўся, што не чуе. Царква на пагорку большала, яе званіца як бы асядала. Блізка ўдарыў пярун, сцебануў дождж па шыі, па плячах. Моцны, густы дождж, першая хваля дажджу. Яго буйныя кроплі апякалі, сутыкненне холаду з гарачынёю — халодных кропель з гарачым целам.

Затрымаліся ля царквы.

— Пакінь матацыкл! — крыкнуў Юрка і пабег да царквы. — Пакінь, чуеш!?

Стоячы пад дахам на ўсходах царквы, глядзеў, як брат пхне перад сабою матацыкл і мокне зусім.

— Вада залье матор! — крычаў брат. Ён крычаў многа, яго займала злосць.

Юрка выбег на дождж і памог паставіць матацыкл пад сухою сцяною, куды не даходзіў касяк дажджу.

— Казаў табе не ехаць пад дажджом... —- гэта была лішняя сварка.

Стаялі пад дахам.

Брат ляпнуў Юрку па плячы. Той псыкнуў ад болю, кашуля мокрая і прыліпаючая.

— Цяплей? — брат зазірнуў яму ў вочы. Юрка хацеў зазлаваць, але раздумаў.

— Пойдзем у царкву, тут вецер. —Хіба зачыненая...

Брат паціснуў клямку, дзверы зачыненыя.

— Просты замок, — сказаў брат. Пабег да матацыкла і прынёс штосьці, чым адамкнуў замок. Дзверы самі расчыніліся, прадуваў цуг.

Увайшлі. На іх нясмачна паглядзелі іконы. Пахла пылам і цішынёю, і чамусьці сушанай канюшынаю. Па вітражах сёк дождж.

Хрыстос, Сцяпанаў Андрэй, радасны ў радасці, нешчаслівы ў няшчасці, сумны ў адзіноцтве, бяссільны на лёс. Бяссільны, бяссільны, бяссільны! Дзіва, ён у царкве — месцы надзеі, будынку надзеі, храме надзеі... Глядзець у ікону і слухаць спеву жаваранка, і мець у вачах слёзы вечнага, сонечнага, чыстага, шчырага, як жаданні дзіцяці. Гэта не да Бога малітва, гэта да надзеі малітва, да дум сваіх— да чалавека! Маўчанне. Маўчанне, а ў ім — то ўсмешка дзяцінства, то мары мала-досці, то трывогі жыцця, то мудрасць смерці.

— Хрыстос сапраўды быў?

Пытаў у Юркі. Адказаў яму не адразу: усё ў вачах вёскі, лес, лугі, дождж, начэплівы вецер. Адказаў брату:

— Мне Бога няма, другому Бог ёсць, — пачуўся раздражненым.

Выйшлі з царквы, пасталі пад дахам — на ўсходах. Закурылі. Глядзелі ў даліну, на вёску ў дажджы, на разбоі буры ў ваколіцы. У гуляй-полі скавытаў хутар.

Дождж перастаў падаць у дванаццаць гадзін. Прамоклы вецер туліўся да кучмаў дрэў. Над лесам разагравалася сонца. Ад'ехалі памалу, матацыкл рабіў каляіны на шырокай сцежцы.

— Рака Нарва там? — брат кіўнуў убок зялёнай смугі.

— Там.

— Першы раз выкупаюся ў гэтым годзе... Пакупаемся. Пасля дажджу вада цёплая.

— Трэба паесці.

Гутарылі без спеху. Вецер не здуваў слоў у расуючае жыта. Прамоклы, разлёгся на стрэхах хат і сушыўся, гэты задзіра з саламяным запалам.

— Спачатку пакупаемся. Добра перад ядою паплываць, — брату вельмі нецярплівілася.

— У Нарве надзвычай быстрая вада.

Дзве малюсенькія вёсачкі, за гумнамі другой вёсачкі блішчэла Нарва. Ад гумнаў пайшлі пехатою ўніз, дзе спутаны конь. Прамоклы конь. Павярнулі налева, пакрай жыта дайшлі да кустоў. Ачмураны матацыкл увялі ў свежы лазняк і пачалі распранацца. Вакол нікога больш.

Стромкі і аброслы бераг, па вадзе плывуць жмуты кошанай травы. Распрануліся дагала, адзенне павесілі на галлі куста, страсянулі з яго ваду, каб не замачыць дарэшты адзення.