Сакрат Яновіч - Загоны

— Гэта, здаецца, не гарбуз?... — заікнуўся другі, яшчэ больш знаёмы голас.

Усе прыціхлі.

— Мярцвяк!!! — зароў Ванька.

Па садзе разыходзіўся ломат уцякаючых зладзеяў. Агарнула паніка і мяне.

— Што? Я памёр?! — спужаўся я не на жарты і схапіўся.

Месяц ад смеху пакаціўся па небе, аж разбегліся зоркі.

УДАЧА

Свіння зразумела, што ёй не выкруціцца з нашых рук і сама палезла ў клетку — каб зважыць яе і прадаць.

Сцяпан сказаў:

— Прадамо за тысячу залатых болын!

Так і зрабілі: свіння важыла дзвесце, Сцяпан напісаў — трыста. Я пабег у касу па грошы.

Сцяпан сказаў:

— Зарабілі тысячу больш: пяцьсот мне і пяцьсот табе.

Так і падзяліліся. Ого, Сцяпан вялікі ашуканец у дзяржаўным гандлі і варта дружыць са Сцяпанам.

I тут сталася неспадзяванасць: свіння падміргнула і зашаптала чалавечым голасам!

— Я вам дам заробак, я вам пакажу заробак, свінні вы! Свінні! Кажу гэта вам я! Усё раскажу, дзе трэба, аб вашых камбінацыях, вашых свінствах!

Нам падняліся валасы пад шапкамі. Сцяпан першым упаў на калені і заплакаў перад лычом:

— Даруй мне, больш не буду камбінаваць на свіннях! Бажуся! — лямантаваў Сцяпан, стараючыся пацалаваць яе ў лыч.

Перапалохаўся і я. Ад страху перахітрыў Сцяпана, забег я ззаду і пацалаваў свінню ў хвост, ад чаго яна павесялела. Замахала хвосцікам, скруціла яго абаранкаю.

— У мяне жонка, дзеці... маленькія дзеткі бы парасяткі! — крычу праз слёзы і прыглядаюся, дзе яшчэ пацалаваць, але ўсюды на ёй праціўныя фрэндзлі шэрсці.

Мне і Сцяпану ўдалося перапрасіць свінню, яна разляглася. Задрамала.

Мы, дачакаўшыся вечара, вярталіся папоцемку дамоў. Ішлі сярэдзінаю вуліцы, па калюжынах, як свінні.

СПРАВА

Задумаў я адкрыць краму, каб збіць капіталу. Заходжу да начальніка па дазвол.

— Не спяшайцеся, не пажар, — тлумачыць мне начальнік і моршчыцца ад маёй нецярплівасці.

«Эге, думаю, дзе чорт не можа, там баба паможа!»

I за другім разам заходжу да начальніка разам з жонкаю.

Чаго лазіце! — закіпеў начальнік.

— Паночку, дальбог, не ашукаю вас, — кажу я. Ад гэтых слоў ён пачырванеў. Але ў той жа момант за маёю спіною хіхікнула жонка, і начальнік адразу абмяк і на мяне ўжо не глядзіць.

«Добра, думаю, з жонкаю разам быць у начальніка».

Засоўваю руку ў кішэню, дзе нарыхтаваў хабару тысячу злоты, запячатаныя ў паненскую белую канверту. Ціха падступаю па дыване да стала начальніка, каб сунуць канверту з грашыма пад яго мармуровую чарніліцу. Раптам, забягае мяне мая жонка і ласкава ляпеча начальніку:

— Будзе абарот і пераабарот. Так, так.

Бачу, жонка дае знакі мне леваю далонню, каб я адступіўся, а праваю бярэ руку начальніка і тлумачыць яму, і тлумачыць.

— Будзе, ну, будзе.

Начальнік паглядзеў у яе харошае вока, вольнаю рукою пачухаўся па лысіне. I раздабрэў.

I я быў вельмі здаволены: дастаў дазвол адкрыць краму.

Без хабару дастаў.

ЯК Я СТАЎ ЛЫСЫМ

У хаце, у кухні, ганю самагонку. Пад акном плача мая баба, у замарожанай шыбе моршчыцца месяц — даносчык.

А тут літар поўны пад корак, пяршак пацёк на падлогу. Перапалох, як рукою адняло.

— Мый літры ад малака! — сыкаю да жонкі.

Хутчэй падстаўляю кубак, чысцюсенькі струменьчык цыркае на дно. Цёплы, пахучы. Каштую раз, і яшчэ раз. Потым яшчэ раз... Галава стала спраўнейшай і забегалі па ёй хітрыя думкі.

Не бяда, на выпадак чаго, расплачуся. Апраўдаюся, скажу: за Коляды выдуў увесь запас, а гарэлка падаражэла, больш не купляў. Камендант зразумее. Так, так, — зразумее, пашкадуе...

«А, што калі не!?» — асмаліў мяне чыйсьці голас, зашаптаў у вуха. Я пахаладзеў.

Чуваць, добра чуваць, як трашчаць на марозе платы, а ў канцы вёскі зараўло вяселле — «Равела бура, дождж шумеў»... Гэта жэніцца малады камендант Іван з маладзенькаю Ёзікаваю Галяй. Паўпастарунку гуляе.

— Не прыдуць! — усміхаюся, смяюся, рагачу, задыхаюся, даўлюся ад уцехі. Развяселены, падкладаю паленцы ў агонь, смела і многа, без ніякага страху.

Раптоўны свіст над кадушкаю быў да таго раптоўным, што я адно падумаў: «...рве брага!...» ...і заплюшчыў вочы.

Гарачае-гарачае пляснула мне на патыліцу, пацякло за каўнер. Я нацягнуў летнік на галаву, кінуўся ўбок, але па спіне так засмаліла гарачынёю, што пярэкідам шмыгануў пад ложак. — Лопае, клёпкі выгінаюцца! — падумаў ці сказаў я...

А пад ложкам няма ратунку, брага шляпае са столі, свішча па сценах, забіваецца пад пасцель. Бачу — жонка на панадворку скідае з сябе акно, чэша шкло з валасоў і моргае залётна: