Сакрат Яновіч - Загоны

Так і зрабіла. Калі толькі мярнічы пачаў спраўджаць, у планы свае прыглядацца, якія з сабою прывёз, тут-як-тут і Міхась аднекуль паявіўся засопшыся, хаця нікому не казала пра бяду набалелую. У вёсцы нічога ўтаіць немагчыма, умомант разнясуць па хатах навіну кожную. Стаю я ля лазняку і трымаю за канец ленты, а мярнічы прайшоў на другі бок шырыню мераць. Тым часам Міхась дзыгам наўпрасткі да пана гарадскога прыбіўся ды пачаў штосьці мармытаць перад ім, але той усяго рукамі замахаў. Міхась надабрыдлівы не адступаецца, круціцца, як сабака на ўвязі, разглядаецца, чакае нецярпліва.

Мо з гадзіну прайшло, аж паклікаў мярнічы мяне і да Міхася крыкнуў, каб ён падышоў бліжэй. Тады сказаў голасам такім, што сэрца павесялела. Вось, прыказаў Міхасю не выкошваць далей, чым да сасны пакручанай, бо іначай кару шпарне ажно міла будзе!

Здавалася, кончылася ўрэшце валакіта дурная ды праз тыдзень ачуняў Міхась ад страху і давай са сваркамі перапыняць на дарозе. Абазваў мяне скнэраю-самаедкаю, якая нат мужа роднага ў магілу загнала, шкадуючы мяса ў жніво... Чулі?! Гаспадарку дашчэнту прапушчу, хабялёў начамі поячы гарэлкаю... Каб ён аслёп, калі хоць разок бачыў мяне з мужчынам якім?! Нібы за адзінюсенькі пракос луга засудзіць хацела суседа невінаватага, бо хс лішні пракос чужы кожнаму можа здарыцца. Бачыш яго, ён не ведаў аб тым, што ўкасіўся не ў сваё! I так, кажа, луг змарную, сама не скарыстаю і каму не даю! Сволач, гэты Міхась, а не сусед дабразычлівы! Замест дапамагчы яшчэ кабеціне адзінокай дык, чуеш, што ён ляпеча! Бессаромнік і хцівец ненасытны.

Проста, плакаць хочацца...

«СЛЯПАЯ»

...Яшчэ хачу Табе, Нюрка, пра адну справу напісаць. Хіба памятаеш Зінку такую, у акулярах заўсёды ходзіць? Што праўда, яна малая была тады, калі Ты ад нас выязджала, але, мабыць, на вуліцы дзе-лень бачыла яе?

Няшчаснае, ведаеш, дзіцё гэтая Зінка. За свае вочы слабыя ўсё цярпець мусіць безупынку. Сем класаў правучылася ў школе, пільнай вучаніцай з'яўлялася, ды дзеці другія ступіць нагою нат' кроку не давалі ёй. Штурхалі, вішчалі, бы апантаныя, абзываючы дзяўчынку ціхую ўсяляк ад сляпой або акулярніцы, а бацькі нашы вясковыя толькі зубы скалілі і ўсміхаліся дурна, як бы тут уцеха якая з чужога гора ёсць.

Як кажуць людзі, кожнай маці сваё дзіцё найпрыгажэйшае. Зінчына маці ці бацька стары глядзелі бязрадна на збыткі ўсенькія над дочкай любаю, бо што яны могуць зрабіць добрага? Уся сям'я іхняя акуляры носіць ад маленства дык яшчэ горай начэпяцца з абсмешкамі выдумлёнымі. Так яно ў нас павялося.

Я то і не дзівую вельмі з малышоў неразумных, якім глупства найменшае смешным здаецца. Хаця з-за празывак гэтакіх дзіцятка беднае цалкам свет белы зненавідзела, крыўду дзіўную да бацькоў родных, пэўна, у душы сваёй смутнай тоіць чаму такім нарадзілася...

Выгадавалася Зінка цяпер на асобу дарослую, паненка з яе не брыдчэйшая ад многіх у нас. Часамі на забаву выбярэцца, пасядзіць адзінютка пад сцяною на лаве ў святліцы гадзін пару і толькі нагрызецца, як гэта другія танцуюць, а яе ніхто не бярэ. Адзінокая пойдзе дахаты. А равесніцы Зінчыны кавалерамі падпітымі развясе-леныя зараз жа жарты строіць задумліваюць, бясстыдніцы, штораз каторага сапляка нібы праваджаць выпраўляюць услед.

У тую нядзелю наслухаўся дзядзька мой шасцідзесяцігадовы, як хлопцы мясцовыя і дзяўчаты з Зінкаю абыходзяцца, закурыў махоркаю, аж бабуля закашлялася, і загаварыў аб тым, як калісьці, бывала, пры памяці ды маладосці ягонай сябравалі маладыя. Вось, калі пачнуць іншы раз харашуні чарнавокія панямі задавацца на музыках дык змовімся, маладцы дружныя, усе разам не браць іх у танцы, і справа кончана, лічы, прапаўшая. Каб ты ведала, — кажа стары мне так, — што нават гарбатай, хай сабе якая яна там не будзе, з рук не выпускалі да ранку, а фанабэрлівыя тырчэлі нудна, аж пераканаліся, што спаць да таты-мамы ісці трэба і няма чаго тут спадзявацца на паклоны нізкія. Гэтак не адну адвучылі нос дагары дзерці і. блізкіх не заўважаць.

Мясцовасць наша прылясная, вялікая, народу ў ёй шумна зранку да змяркання. Там сварацца, тут рагочуць, у гумне гаспадар авёс малоціць, досвіткам саней некалькі да лесу па дровы паехала. I, здавалася б, Нюра, што ўсё ўпарадку найлепшым сярод люду знаёмага. Але, калі цемрадзь засцеле ваколіцу і моладзь па хатах сабраўшыся за жываты хапаецца смешнасці расказваючы, не ўгледзіш на вечарынках вясёлых Зінкі ў акулярах.

БАЦЬКАЎ ГНЕЎ

Каб ты ведаў, што болей не атрымаеш ад мяне ніякіх грошай, раз з цябе гэтакі гультай. Усё буду перасылаць гаспадыні, у кватэры якой ты жывеш. А паспрабуй ашукаць, дык беднай будзе твая скура...