Сакрат Яновіч - Загоны

Цюкнула нядобрае: бачу, падыходзіць ён да пасажыра першага і пытае пра білет. А аўтобус стаіць на месцы нат' не кранецца, адно таксоўка аднекуль з'явілася пад вокнамі,

Пытаюць і ў мяне, каб білет паказала, а я адказваю яму, што ў кандуктара мой білет напэў-на ёсць, грошы заплаціла ад пачатку — а як жа! Відаць, начальнік будзе ён нейкі вахшы ад кантролю бо прыкрыкнуў на мяне, што нібы кожны дурань ведае аб кандуктарскіх білетах, але я хачу камбінаваць ды за старая на гэта! I не ўмею — болын хітрыя найчасцей круцяць, што быццам пагубілі білеты, вось яно як!!

Намерылася ўжо было паўстыдаць маладзіка, як гэта да старых адносіцца, ды чую, і кандуктар мой гэтак жа кідаецца, бы адурэўшы і абзы-вае ад ашуканак, аж мне дух адняло ад дзіва такога, як то чалавек ілгаць мамантальна здолее ні з сяго, ні з таго. Ад крыўды слёзы ў вачах пасталі. Крычумалю, няхай прыпомніць сабе плату маю, нашто цярпець кару падвойную і сорам людскі!?

Тут, пэўна, самому начальніку гэтаму не спадабалася, што кандуктар болын лаецца на мяне, чымсьці ён сам, і тады з месца абсадзіў яго, кажучы, што немажлівасцю ёсць, каб кандуктар не даў рады абдзяліць білетамі ўсяго трох асоб на ўвесь аўтобус пусты. Заглядалі яны разам яшчэ ў торбу скураную, дзе грошы і білеты зна-ходзяцца, і кончыўшы кантролю паехалі далей.

Толькі не інакш нажыцца хацеў, Шурачка, тамтой кандуктар на грашах невялікіх ад старой бабы цёмнай, каб пасля мець за што выпіць. Бо, значыць, колькі білетаў ёсць на людзях разданых, столькі грошай у яго быць павінна. Добра я зразумела — гэтак жа Юрак тлумачыў учора пра хітрыкі кандуктарскія. Раз не даў мне білету, то так, як бы я задарма ехала, бо плата ад-ка няважная...

Калі ж ад лекара вярнулася і прыйшла на вуліцу тую, адкуль аўтобусы ўсюды едуць, думала, начаваць прыдзецца ў горадзе чужым. Народу ўсякага мястовага нахлынула да аўтобуса, а пераважна, хлопцаў і дзяўчат: чуць касцей не паламалі, чыста кошык падушылі. Трэба моц мець маладую, каб прапіхнуцца праз дзверцы ў сярэдзіну пры сумятні страшэннай. Сонца прыпякло дык за горад уцякаюць — над рэчкай паляжаць, пакупацца, прагультаіць да вечара, ногі голыя на пяску разваліўшы. Чалавеку вясковаму няма як дахаты вярнуцца. Кандуктар другі, у акулярах, гарланіць, што ўжо ад'язджае, бо райсо-ры не вытрымаюць! Ледзь убілася на ступенькі заднія, а ён мяне за грудзі хапае і выпіхнуць назад стараецца...

Сціснулі да паўсмерці ў духаце смуроднай, паўжывой праехала ўсю дарогу на нагах стоячы. Цела дарэшты разбалелася, хаця і мажуся масцю прыпісанай, па два разы ў дзень і нанач гэтак жа...

Кенска куды-небудзь выбірацца старому ды яшчэ неграмацею на зямлі спрацаванаму, згорбленаму...

ХЦІВАСЦЬ

Маю я за Радэлявым беразняком кавалак луга харошага з травою буйнаю. Ад таго часу, калі памёр мой Толік і адна засталася ўдавою, занядбала ўсё, не ў галаве мне было за гнаямі ўсялякімі старацца і да «спулдзельні» ездзіць ды зямлю даглядаць. Зрэшты, знаюся я на гаспадарцы ўсё роўна, бы тая курыца на перцы... Марнее лужок з году ў год, штораз менш вазоў сена прывожу ў гумно, але кароўцы якасьці хапае яго на цэлую зіму аж да сярэдзіны посту вялі-кага.

Летась папрасіла да касьбы Аляксандравага Ваську, што да Міркі ходзіць, і ён, хлопец працавіты, абяцаў за два дні ўправіцца з работаю. Ранкам заходзіць у хату Васька і цвердзіць, талкуе мне, што сусед Міхась задалёка косіць і ў мой лужок укасіўся на якіх тры крокаў. Бо сасніна такая пакірачаная, якая на бугры завялася, дык расла якраз на нашай граніцы, — гэта праўда. А цяпер апынулася яна раптам далёка на Міхасёвай пляцоўцы? Дрэвы не ходзяць, значыць, крыецца тут хітрасць людская. Пайіпла я сама глядзець граніцы прыдзеленыя і, як на тое, Міхася напаткала непадалёку. Кажу яму, каб не крыўдзіў мяне і па добрай волі ўступіў не сваё, вядома, чалавек не святы, памыліцца можа. А ён, дзе там, закрычаў, каб уцякала вон, бо касою лыдкі парэжа і да смерці прагнію ў ложку валяючыся. Ну, думаю, недачаканне тваё! I пабегла яшчэ раз мехіы мераць. Няма чаго па-пустому языком малоць, несправядлівасць ды хцівасць адразу ў вочы кінулася. Як не круці, справа пэўная! Надзелы лугоў жа ж былі роўныя шырынёю і ў адным, і ў другім канцах, а мой лужок спачатку шырэйшым аказаўся чымсьці ў нізку, дзе ўжо лес пачынаецца. Ні з таго, ні з сяго раптам на клін падобным зрабіўся!

З мужчынам упартым не наваюю; бачу, мусова ўрадніка прыперці з павета, значыць мярнічага завясці сюды трэба і паказаць яму ўсенька, як чаўпуць людзі блізкія! Няхай награзіць Міхасіку гэтаму за камбінацыі нахабныя, нябось, да асобы такой не палезе з касою біцца, бо зараз жа суд засудзіць на пару месяцаў.