Сяргей Пясецкі - Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі

– Нямецкая аблога лесам ішла, але я іх затрымаў. Забіў некалькіх з пісталету, а некалькіх гранатай разарваў!

Маёр быў вельмі ўражаны. Паціснуў мне моцна далонь і сказаў:

– Вялікі дзякуй, таварыш, за гэты геройскі ўчынак, годны афіцэра Чырвонай Арміі і актыўнага партызана Ванды Васілеўскай! Цяпер вораг нас знянацку не заспее!

Сабраліся мы паспешна і пачалі адыходзіць у накірунку, супрацьлеглым таму, адкуль я прыбег. Толькі пасля таго, як адышлі адтуль на трыццаць кіламетраў, затрымаліся на доўгі адпачынак. Тады маёр і ўставіў у Дзённік мой геройскі ўчынак.

– Колькі гітлераўцаў застрэліў з пісталету? – спытаўся ў мяне маёр.

– Пяцёх дакладна, бо бачыў, як упалі.

– Запішу сямёх, бо мог дваіх не заўважыць.

– Цалкам слушна, – кажу я.

– А колькі разарвалася гранатай?

– Думаю, што вельмі шмат, бо кінуў яе ў самую сярэдзіну натоўпу немцаў.

– З дзесятак іх там было?

– Ну хіба што з дзесятак.

Таму маёр упісаў праўдзіва: дзесяць. Карацей, доказы геройскай дзейнасці нашага атраду ўвесь час павялічваюцца. І я да гэтага істотна спрычыніўся. Вельмі гэта прыемнае самапачуццё.

2 ліпеня 1944 года.

У хмызах.

Мы штораз пакрываемся вялікай славай і адважна нішчым ворагаў Савецкага Саюза, а таксама сацыялізму. За апошнія дні разграмілі дом ксяндза ў мястэчку і два маёнткі крыважэрных польскіх паноў. Вядома, што гэта зацвярдзелыя рэакцыяністы, а таму трэба іх загадзя абясшкодзіць. А для пралетарыяту ад гэтага значная карысць, бо я ўжо тры гадзіннікі маю і пяць пярсцёнкаў, а таксама срэбную папяросніцу. Адзення і абутку мы маглі б фуру набраць, але немагчыма ўсё гэта за сабою цягаць. Наогул, усе хлопцы з нашага атраду істотна палепшылі сваё матэрыяльнае становішча ў часе нашай ідэйнай барацьбы за дабро пралетарыяту.

Акрамя таго нам удалося ў некалькіх месцах, каля лясных дарог, пасекчы драты на тэлеграфных слупах. А найістотнейшай нашай справай было спаленне двух вялікіх стагоў сена ў дзесяці кіламетрах ад Вільні. Можа, цяпер не адзін рэакцыйны конь з голаду здохне.

Заўчора польскія камуністы з нашага атраду пайшлі на разведку ў мястэчка. Вярнуліся яны ўвечары і засведчылі, што немцы з Вільні эвакуіруюцца; што нямецкая армія паспешна адступае; што шмат цывільнага насельніцтва рушыла на захад, не жадаючы заставацца на тых тэрыторыях, якія зоймуць савецкія войскі; што польскія партызанскія атрады мелі вялікія сутычкі з нямецкімі вайсковымі атрадамі і рыхтуюцца апанаваць Вільняй.

Мы правялі нараду наконт цяперашняй сітуацыі. Паколькі атрад наш не меў вайсковых мундзіраў, вырашылі мы дэлегаваць аднаго з польскіх камуністаў у мястэчка, каб купіў там чырвонага матэрыялу на стужкі і чорнай фарбы, каб маглі на іх назву нашага атраду ўвекавечыць.

Я прапанаваў зрабіць для нашага атраду штандар. Як-ніяк гэта мела б вялікае значэнне. Маю прапанову ўсе прынялі са згодай. Маёр даў загад камуністу, які павінен быў ісці ў мястэчка, каб абавязкова набыў там прыгожай матэрыі на чырвоны штандар. Камуніст сказаў, што не ведае, ці атрымаецца ў яго, паколькі крамы ўжо даўно пазачыняліся. На стужкі шмат матэрыялу не трэба, таму гэта як-небудзь уладзіць. Але знайсці нечага адпаведнага на штандар будзе цяжка. Але маёр сказаў яму, што гэта справа дзяржаўнага значэння і што ён мусіць уладзіць яе абавязкова. Даў яму шмат грошай з касы нашага атраду і загадаў тэрмінова выпраўляцца ў дарогу.

8 ліпеня 1944 года.

У лесе.

Заўчора мы рушылі баявым маршам праз лясы ў кірунку Вільні. За дзесяць кіламетраў ад горада сталі лагерам у лесе, каб зарыентавацца ў сітуацыі. Мы чулі моцныя выбухі з боку горада, а ўвечары і ноччу ўсё неба ў тым накірунку было чырвонае ад зарава пажараў. Уначы ж было выразна чуваць і гук гарматаў, выбухі і страляніну. Адзін з камуністаў паведаміў нам, што гэта польскія партызаны адсеклі дарогі для адступлення нямецкай дывізіі і значнымі сіламі атакуюць горад.

Мы правялі таемную вайсковую нараду штаба нашага атраду. Гэта значыць: маёр і я. Разважалі, што рабіць у такой сітуацыі. Я раіў чакаць, пакуль усё не высветліцца і тым часам шукаць сувязі з часткамі нашай рэгулярнай арміі. Маёр падтрымаў маю думку. Таму мы вырашылі не соваць носа ў гарачыя справы, а адпачыць тут. І тым часам якраз маглі зрабіць баявы штандар нашага атраду.

У нас было шмат чырвонай матэрыі, і мы зрабілі стужкі на рукавы для нашага атраду. Вымалявалі чорнай фарбай на кожнай стужцы вялікія літары “В.В.”. Гэта азначала першыя літары імя і прозвішча шаноўнай апякункі нашага атраду Ванды Васілеўскай. А па баках ад літар намалявалі чарапы і скрыжаваныя косткі. Атрымалася пагрозліва, значна і на сто працэнтаў сацыялістычна.