Сяргей Пясецкі - Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі

Першы налёт зрабілі на леснічоўку, дзе ўсю зіму кватараваў нямецкі атрад, які кіраваў працай цывільных рабочых у лесе і вывазам драўніны. На пачатку вясны немцы адтуль убраліся, пакінуўшы пусты будынак казармы на некалькі дзесяткаў асоб.

Мы з’явіліся там пад вечар. Польскія камуністы ўказалі нам уваход у леснічоўку, а самі засталіся ў хмызах. Наша шасцёрка са зброяй напагатове адважна рушыла наперад. Заспелі сям’ю ляснічага падчас вячэры. Сказалі ім падняць рукі ўгору. Маёр з пагрозай спытаў у ляснічага:

– Чаму ты, бандыт, гітлераўцам дапамагаеш?

А ляснічы сказаў:

– Што ж я мог зрабіць? Прыйшлі яны сюды, пабудавалі казарму і кіравалі вывазкай лесу. Мне сэрца балела, гледзячы на іх гаспадаранне ў нашых лясах, але я не мог нічога супраць зрабіць і мусіў маўчаць.

– Але рабочым за працу плаціў?

– Гэта мне загадалі рабіць, і я мусіў слухацца. Зрэшты, нікога я тым не пакрыўдзіў.

Жонка ляснічага і дзеці ягоныя вельмі спалохаліся і ўвесь час плакалі. Маёр умазаў буржуйцы ў пысу і загадаў маўчаць. Потым сканфіскавалі ў іх грошы і забралі з кладоўкі прадукты. Жонка ляснічага прасіла хоць троху пакінуць для дзяцей хаця б. Але мы ўтаймавалі яе прыкладамі. Я пры такой нагодзе канфіскаваў у яе залаты пярсцёнак. Такая рэч вартасць заўсёды мае і можа мне прыдацца. Забралі ў іх усё адзенне і абутак і толькі пасля гэтага выйшлі з леснічоўкі. Абмяркоўвалі, што з імі рабіць? Я прапанаваў расстраляць усіх адразу, каб знішчыць гэта буржуйскае гняздо. Але маёр сказаў:

– Не варта пакуль моцнага следу пасля сябе пакідаць. Мы іх ліквідуем паціху, калі нашы сюды прыйдуць. Бо ўсіх ляснічых і леснікоў трэба будзе ў першую чаргу ў лагеры саслаць. Людзі, якія добра ведаюць лясы, вельмі небяспечныя для сацыялізму. У першы раз мы толькі палову гэтых лайдакоў ліквідавалі. У наступны раз рэшту іх прыкончым.

Так і вырашылі. Сказалі ляснічаму і ягонай сям’і, каб аб нашым візіце нікому ні слова не гаварылі, бо інакш вернемся сюды і іх, як псоў, перастраляем. Пасля чаго ў поўным баявым парадку адступілі ў лес.

Другой важнай партызанскай акцыяй было ліквідаванне намі пошты ў мястэчку. Палякі-камуністы з нашага атраду добра ўсё ведалі, але пайшлі туды яшчэ раз на разведку. Вярнуліся праз два дні і паведамілі, што немцаў у мястэчку ніводнага няма. Убраліся ўсе ў Вільню, быццам прадчуваючы, што мы паблізу.

Увечары падкраліся мы палямі, з тылу, да будынка пошты. Польскіх камуністаў пакінулі ў двары вартаваць. Справа ў тым, што іх ведаюць у мястэчку і таму яны не могуць разам з намі паказвацца. Таму ўвайшлі мы ўшасцёх у кватэру начальніка пошты. Установа была даўно зачынена. Зрэшты, гэтая ўстанова – абы што, малы драўляны дамок. А ззаду – два пакойчыкі начальніка пошты. Вось уварваліся мы як бура ў кватэрку. Сям’я начальніка да сну рыхтавалася. Загадалі ім рукі ўгору ўзняць і зрабілі падрабязную рэвізію. Знайшлі троху грошай, паштовых марак і пяць пачкаў, падрыхтаваных да высылкі. Канфіскавалі гэта ўсё і ўзяліся за начальніка пошты за тое, што прыслугоўвае гітлераўцам. А ён нам сказаў:

– І зусім я ім не прыслугоўваю. Я тут ужо 25 год працую. Калі вы тут былі першы раз, я таксама гэтую ўстанову ўтрымліваў, бо нехта ж павінен гэта рабіць. А заробак маю такі, што выжыць на яго не магу. Жонка мая шыццём падзарабляе, каб мелі што есці. Якое ж гэта прыслугоўванне гітлераўцам?

Спрытны палячышка! І бачна, што нават не дужа нас спалохаўся. Але мы сказалі яму боты зняць, бо добрыя меў. Забралі таксама швейную машыну, бо адзін з нашых камуністаў пра яе ведаў і прасіў нас яе забраць, бо яму патрабавалася машына для ягонай дзеўкі з вёскі. Збіраліся ўжо выходзіць, але начальнік пошты нам сказаў:

– Вы не павінны паштовы пакунак забіраць. Бачыце ж, што ўсё ў лагеры для ваеннапалонных у Германіі адрасавана. Нашы жаўнеры там у няволі, таму іхнія сваякі дасылаюць ім туды што могуць, каб дапамагчы.

А маёр як тупне нагой:

– Ты голас не падавай, пёс фашысцкі, бо зараз табе ў лоб пальну!

Начальнік пошты на гэта адказаў:

– Ніякі я не фашыст. Я людзям служу. А вы, калі забярэце пачкі, грошы і паштовыя маркі, тады дайце мне распіску.

Тут ужо мы далі яму такую “распіску”, што да смерці не запамятае! А пасля расправы над ім адышлі мы, з добрым баявым шыкам і ў поўным парадку, у напрамку лесу. Я на гэтай выправе толькі тое скарыстаў, што ўзяў будзільнік. Запасны гадзіннік прыдасца. Зрэшты, і прадаць можна будзе.

Зараз увесь час жывём у лясах. І нядрэнна жывём. Жрачкі маем колькі пажадаем. А як чаго не хапае, дык па начох на польскія адзінокія хутары налёты робім і сацыялістычным чынам недахопы ліквідуем. Некалькі разоў шмат гарэлкі здабывалі, бо нашы камуністы з атраду шмат самагоншчыкаў ведаюць.