Сяргей Пясецкі - Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі

– Вы кажаце, што я круглы дурань! А ці ведаеце вы, што я гэтым толькі ганаруся?… Так… Вось вы, разумнікі, а нават сваёй дзяржавы не маеце і мусіце рабіць тое, што вам наш урад загадае! А мне розум наогул не патрэбны. У нас ёсць тыя, хто разумны, і яны ўсім кіруюць. Мы ўжо чвэрць свету маем. А за дзесяць гадоў над паловай свету запануем. А за 20 год наш рускі народ будзе ўсімі ў свеце кіраваць. Такія мы ёсць дурныя! А вы з вашай мудрасцю будзеце вымушаны нам служыць і рабіць тое, што вам загадаем! Таму тое, што я дурань, толькі пашана для мяне! Вось так: я дурань, дурань, дурань! І гэта мой вялікі гонар!

Скончыў я гаварыць і маўчу. Чакаю, што з таго атрымаецца? Зразумеў, што ботаў мне пэўна не зробяць. Але панёс я гэтую вялікую ахвяру ў абарону маёй Айчыны.

А яны нічога. Глядзяць на мяне. Можа чакалі, што я далей скажу. А потым – быццам дамовіліся – як выбухнуць смехам, што я нават спалохаўся. Мінут дзесяць смяяліся. Адзін нават на падлогу паваліўся і за пуза схапіўся. А ў другога слёзы з вачэй ляцелі.

Нарэшце яны супакоіліся. Старэйшы шавец да мяне падышоў, паляпаў па плячы і сказаў:

– Падабаешся ты мне… За такі спектакль дык я табе боты толькі за сто рублёў пашыю. Будзеш мець такія бацяры, якіх не мае нават твой мудры Сталін! Карыстайся з магчымасці, пакуль вы яшчэ не ўвесь свет захапілі, бо потым будзем усе хадзіць у калошах, лапцях альбо басанож.

Узяў ён меркі і нават сказаў мне нагу на паперу паставіць і алоўкам стапу абмаляваў. Потым сказаў:

– Прыходзь праз тыдзень. Будуць у цябе добрыя боты. Ты мяне вельмі парадаваў, і за гэта я сам табе іх зраблю.

Пайшоў я дадому і нічога зразумець не мог. Дзіўны народ гэтыя палякі! Я ім у вочы такіх рэчаў намянціў, а яны нават не раззлаваліся і яшчэ цану на боты знізілі. Не магу зразумець я гэтай дзікай народнасці. То за лухту да пысы падбіраюцца, а як відавочна трэба ў пысу біць, дык са смеху падыхаюць!

Так, гэты народ з псіхалогіяй!

У чэрвені 1940 года.

Вільнюс.

Не люблю часта пісаць, бо цяпер, па шчырасці, і няма аб чым. Таму чакаю заўсёды, каб сабралося болей спраў сусветнага значэння, а тады толькі ўвекавечваю іх у гэтай маёй навуковай працы. Зрэшты, з таго часу як вырашыў я напісаць найлепшую ў свеце аповесць, аб нашых савецкіх дасягненнях і аб геройскай непераможнай Чырвонай Арміі, дык я згубіў жаданне да напісання розных дробязяў. Але сёння не стрываў і пішу зноў. Бо сённяшні дзень (26 жніўня 1940 года) ёсць дзень вялікі.

Вось сяджу я за сталом і пішу, а перада мною на стале стаіць пара ботаў. Але якіх БОТАЎ!… Папросту дакранацца да іх баюся, а не тое што ў іх хадзіць!

Стаіць нешта такое на стале, на белым абрусе і ільсніцца, як зорка на савецкім сцягу. Скура на іх танюткая, мякенькая, а моцная – як наш Савецкі Саюз. Абцасы зграбныя, наскі захапляючыя, ранты – проста мара… А халявы!… Нават словаў мне бракуе каб выказаць іх прыгажосць! Папросту не боты, а маўзалей Леніна на Чырвонай плошчы, альбо савецкі танк апошняй канструкцыі!

Цэлую ноч я не спаў і на іх глядзеў. І страх мяне нават бярэ, што з’яўляюся ўласнікам такога скарбу. Буду вымушаны яго вельмі пільнаваць. Вырашыў пад раніцу, што трэба дзверы ў пакой замыкаць і ключ з сабою забіраць. Акрамя таго пажадана купіць навясны замок для дзвярэй і моцны прабой у іх умантаваць. Не магу такі скарб легкадумна падвяргаць небяспецы. Добра хаця б тое, што мой пакой знаходзіцца на трэцім паверсе, таму хоць з вуліцы рэакцыйны злодзей да іх лёгка не дабярэцца.

Так. Вось сяджу я і пішу, штохвіліны на боты паглядаю і думаю сабе так: “Вялікім і важным чалавекам, Міхаіл Мікалаевіч, ты стаў! Можаш сабой ганарыцца!”

А са сцяны да маіх ботаў з аднаго боку таварыш Сталін прыглядаецца, а з другога – ВЯЛІКІ наш сябра, таварыш таварыша Сталіна, сам Адольф Гітлер. І падалося мне нават, што гэтыя любімыя правадыры такую вось гаворку вядуць:

СТАЛІН: Паглядзі, Адольфік, як я свайго гераічнага афіцэра забяспечыў! Прыемна паглядзець.

ГІТЛЕР: Так. Бясспрэчна, боты дзівосныя. Я цябе шчыра віншую і моцна радуюся такому вялікаму поспеху Савецкага Саюзу.

СТАЛІН: Ён у мяне не толькі выдатныя боты мае, але і чамадан і два гадзіннікі!

ГІТЛЕР: Дык я ўжо заўважыў і калі б не быў так моцна заняты знішчэннем палякаў, жыдоў, французаў і іншых рэакцыяністаў, дык асабіста прыехаў бы, каб тыя скарбы агледзець.

Так. Шалёна прыемнае самапачуццё. Толькі адну трывогу маю: баюся гэтыя боты на ногі абуць. Магчыма, зраблю гэта толькі на вялікую і вельмі радасную для Савецкага Саюзу ўрачыстасць. Напрыклад: калі наш улюбёны таварыш Гітлер пасля французаў да англікаў дабярэцца і скіне тую заразу з вострава ў мора, каб патапіліся подлыя рэакцыяністы!