Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

Але мы з брацікамі ўжо ня чулі прапанову – мы салодка спалі пад цёплымі матулінымі рукамі, і нам сьніўся добры ваенны Дзед Мароз з доўгай мяккай барадой колеру сьнегу.

У дзяцінстве, калі мы з брацікамі бачылі старэнькіх, мы не маглі ўтрымаць сьлёзы. Іхныя няспраўныя рухі, іхная бездапаможнасьць і безабароннасьць, іхныя далікатныя як цукар косткі і тонкая карычневая скура – усё выклікала ў нас глыбокі смутак і хваравітае пачуцьцё безвыходнасьці. Мы ішлі за старэнькімі некалькі кварталаў, усхліпваючы і падтрымліваючы адно аднаго за плечы, а потым, ня маючы сілаў трываць роспач, садзіліся на лаўку і плакалі. Бывала, старэнькія азіраліся й заўважалі нас – тады яны вярталіся, распытвалі і, даведаўшыся прычыну гора, прымаліся суцяшаць. У справу ішлі і апавяданьні пра тое, як цудоўна ім жывецца, і песенькі, і пірожныя, і нават хлапушкі, але мы не маглі супакоіцца і ўсё галасілі, галасілі. «Цьфу на вас, маленькія прыдуркі!» – азлабляліся тады старэнькія і сыходзілі нэрвовай хадой, нахмурыўшы бровы. А мы стагналі, вылі адно ў аднаго на грудзях. Выплакаўшыся ўволю, мы абціралі апухлыя вочы і глядзелі, што пакінулі старэнькія. Зь пірожных нам больш за ўсё падабаліся шакалядныя бульбачкі, празь іх на душы рабілася весялей. Часам трапляўся пірог з капустай, а зрэдку – вэнджаныя яйкі. Некаторыя старэнькія пакідалі нам сурвэткі ды пакуначкі для сьмецьця, і мы рабілі зь іх чалавечкаў, а потым давалі разьвітальны салют з хлапушак. І тыя старэнькія, каго мы пазьней сустракалі другім ці трэцім разам, больш не выклікалі ў нас смутку – бо мы зь імі ўжо разьвіталіся.

<...> альбо піва, альбо тытунь, альбо піца – дробязі гэта ўсё, ну, для мяне прынамсі. Але ёсьць у жыцьці рэчы, да якіх прызвычайваесься, і адмовіцца потым – намаганьне тытанічнае. Вось, ці паверыце, прыахвоціўся я да такіх маленечкіх цытрынавых мармэлядак, жоўценькіх. Пакуначак за вячэрай – ці шмат гэта? А кожная мармэлядка пасыпаная цукарком. Год еў, два еў, а цяпер захацеў спыніцца – і не! Не магу адмовіць сабе. Яны паўкругленькія, як долькі. Нават да сымптомаў даходзіць – горыч у горле, цяжар у тулаве, сьлёзы бясьсільля... А бывае, зьбярэсься ўвесь у кулак, як сталь! І не зьясі! І не зьясі! А потым, калі ўжо ня зьеў, мяркуеш: ну вось, я ж перамог? Перамог. Зараз можна хаця б адну? Можна. А рукі ўжо самі фанцік разгортваюць! І зноў прорва расчыняецца... яны такія кісьленькія <...>

Калі мы з брацікамі ўзмужнелі, ані дня не праходзіла, каб Хуліё не расказваў нам у падрабязнасьцях пра сваіх прыгожых сябровак і пра сваё каханьне да іх, такое неаднолькавае і кожнага разу непадобнае. Але часам да яго падступалася мэлянхолія, і ён пачынаў абстрагавацца і абагульняць.

– Ведаеце, брацікі, я з самага дзяцінства чагосьці чакаю – і ад дзяўчынак, і ад дзяўчат, і ад жанчын. Чагосьці! Нейкіх асаблівых слоў, можа. Якія кудысьці паклічуць, усё аканчальна патлумачаць і ўсё назаўжды зьменяць! І пачнецца сапраўднае жыцьцё, шчасьлівае, паўнаводнае! Але чамусьці гэта ніколі не адбываецца...

– А я табе скажу па сакрэце, Хулі, – сказаў па сакрэце Толік, – у мяне хоць і жонка, і дзьве дачкі, але я таксама дагэтуль чакаю таго самага!

І яны сумна акруглілі вочы, і паляцелі летуценнымі поглядамі за гарызонт.

– А я вам скажу, хлопцы, – сказаў Колік знарочыста груба, – гэта вы зусім ня бабу чакаеце, а Бога.

І яны зь нечаканасьці нахмурыліся, і пачухалі патыліцы.

– А я вам скажу, – сказаў Валік, – гэта мы ўсе чакаем сьмерць.

Але Хуліё цярпець ня мог падобнае псэўда-філязофскае балбатні; у падобных выпадках ён моўчкі ўставаў і пачынаў зьбірацца ў кіно.

«Пачуцьці юнае дзяўчыны слабыя, нетрывалыя, неразьвітыя. Сёньня яна шануе Кундэру, заўтра – Керуака, а ты ў ейных вачох – толькі абрыдлы, нікчэмны пёс.

Іншая справа – кабета сталая, сьпелая, поўная сапраўднае палкасьці. Кастанэды й Картасары мільгаюць у ейных вачох пярэстымі іскрынкамі, і толькі ты сьвецісься моцным і роўным сьвятлом.»

Самым лепшым старэнькім зрабіўся наш дырэктар школы. Ён прыходзіў раз ці два на год да кагосьці з нас на дзень нараджэньня, альбо на імяніны, альбо на іншае сьвята, альбо папросту казаў у дамафон: