Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

На другі дзень зьняволеньня ў Вучылішчы нас пачалі па чарзе адводзіць аглядаць. Поўны трывожных прадчуцьцяў, я трымцеў, калаціўся і, каб заспакоіцца, смактаў разьвітальны пачастунак Хуліё – вялікі зялёны лядзяш-зорачку. Нячутна зьявіліся дзядкі, узяліся за мяне і моўчкі павялі па калідорах і лесьвіцах. Ля белых дзьвярэй яны спыніліся, а мяне падштурхнулі ўнутар. Я зайшоў, і яны ціха зачынілі за мной. Пасярод вялікага пакоя стаяў стол, за ім сядзеў мажны чалавек з валасамі, сабранымі ў хвост. Зьлева ўся сьцяна ад падлогі да столі была занятая кампутарамі, а справа на канапах распляжыліся размаітыя праграмары ў белых саколках, чалавек пяць. Яны елі піццу з грыбамі, макаючы яе ў кетчуп, пілі фанту і паглядалі на мяне.

– Як цябе завуць? – спытаў лагодна чалавек з валасамі.

– Ролянд, – адказаў я і дадаў з павагай: – сэр.

Тут адзін праграмар рохкнуў, потым рохкнуў і закашляўся другі, а потым яны ўсе ўзапар зарагаталі. Ролянд! – рагаталі яны, – Ролянд! Вось пацеха! Яны трэсьліся са сьмеху, кігікалі, пляскалі рукамі па каленках і ўціралі вочы. Ролянд! Вось забава! На саколкі сыпаліся дробкі і грыбы, на джынсы ляцелі капачкі кетчупу. Адзін толькі чалавек з валасамі не сьмяяўся і пазіраў ветліва.

– Ці ёсьць у вас тэлефон, сэр? – асьмеліўся я. – Мне трэба патэлефанаваць дадому, да маці і таты. Мяне прывезьлі сюды абмылкова.

Ён здагадліва паківаў і зьвярнуўся да праграмароў: бачыце, яго сюды абмылкова прывезьлі. Але праграмары з гэтага толькі мацней разьвесяліліся – яны ўжо стагналі з рогату, скігаталі, курчыліся і ажно спаўзалі на падлогу.

– Ну дык што, сэр?

– Што?

– Калі ласка дайце мне тэлефон.

І тут ён з грукатам устаў – яму пэўна надакучыла гуляць у добрага пана – ссунуў бровы і грымнуў страшным голасам: будзе табе тэлефон! Нясіце шапку! Праграмары імгненна сьціхлі, згорбіліся і замітусіліся па пакоі як мурашкі. Двое пасадзілі мяне на ягонае крэсла, двое паднесьлі і насунулі на мяне белую футравую шапку. Патыхнула сабачынай. Пяты стаў перада мной і загадаў заплюшчыць вочы. Заплюшчы вочы! Не заплюшчу! – дзёрзка гукнуў я. А гэта ты бачыў? Ён выцягнуў з кішэні брытву. Гэта брытва! Зараз як шасну! Я зажмурыўся з жаху, і яны пачалі нешта рабіць, чымсьці шамацець, пстрыкаць клявішамі, пікаць курсорамі. Потым усё болей павольна, усё цішэй. Цішыня. Я чакаў, дыхаў, сэрца тахкала. Нічога не адбывалася. Нарэшце я наважыўся і расплюшчыў вочы. Цемра.

Нам з брацікамі з малога маленства хацелася сабаку. Хоць якога, хоць сама зачуханага мопса, хоць сама беспароднага дварняка, хоць нават коціка. І вось аднойчы ўвечары мы ня вытрымалі і пайшлі да таты. Ён, як звычайна, сядзеў на бальконе і еў чарэшню.

– Ну і навошта вам сабака?

– Ну... Мы будзем зь ім гуляць, будзем зь ім сябраваць, будзем яго даглядаць. Мы навучым яго прыносіць табе тапкі!

Тата рагатнуў і перапытаў, ці сапраўды мы хочам сабаку. Сапраўды? Так, так, татухна!

– О, наколькі сьмешны чалавек у сваіх жаданьнях... Вы, дзеткі, падобныя да мітычнага Тантала, але Тантала звар'яцелага, які стаіць у вадзе і ня бачыць яе, і зьнемагае са смагі.

– Ты маеш на ўвазе, што ў нас ёсьць сабака, але мы ня бачым яго?

– Так, дзеткі! І гэты сабака – ваша ўласнае цела.

– Цела?..

– Цела. Жывёльная абалонка, падараваная вам Госпадам. Гэта грубая памылка, дзеткі, утоесаміць сябе зь целам. Вы разумееце?

– Разумеем...

– Калі разумееце, дык чаму б вам не ўспрымаць сваё цела як адасобленую істоту? Вось глядзіце: я частую сваё цела чарэшняй. Гам. Гам. За гэта я прашу цела падняць руку дагары. Глядзіце! Бачыце, як яно слухаецца? Цела такое можа, што сабаку й ня сьнілася! Глядзіце: маё цела размаўляе з вамі. Яно і чытаць умее, і пісаць, і лічыць. Хіба сабака на гэта здольны? Вось як. Памяркуйце пра гэта. А я пакуль выведу сваё цела на шпацыр.

Татава тэорыя моцна ўразіла нас, і мы меркавалі да позьняе ночы. Крыху паспаўшы, мы ўскруціліся ўдосьвітку і пачалі вывучаць са сваімі целамі першыя простыя загады, і, бяссумна, дасягнулі б значных посьпехаў, каб ня матухна. Матухна расшалопала, што адбываецца, і назаўтра ж прынесла аднекуль двух белых сабачкаў невядомай пароды, надзвычай добрых і ласкавых. Сабачкі сталі жыць у нас. Яны гаўкалі, гойсалі адзін за адным па гароду, і больш за ўсіх любілі маму, бо яна іх карміла.