Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

Празь некаторы час тата выйшаў і сказаў нам, што ўсё добра, мама супакоілася, але каб мы й думаць забыліся пра плацэнту. Але татухна!.. У Аўстраліі!.. Мы не ў Аўстраліі, – сказаў ён цьвёрда. У нас такое не прынята. Маме гэтая тэма непрыемная, вы ж бачылі. Яна чалавек эмоцыяў. І наогул, у кожнай асобы ёсьць забароненая тэма. Таму забудзьцеся, і кропка. Вось ажэніцеся самі, будзеце есьці плацэнту колькі захочаце. А да мамы больш не чапляйцеся. Дый навошта вам гэная плацэнта? Хадземце лепш я вам марозіва куплю. І мы пагадзіліся, і пайшлі па марозіва.

Мама потым больш ня крыўдзілася, толькі часам ласкава называла нас «мае канібалікі».

Аднойчы за вячэрай, калі чайнік бадзёра шумеў, а з тостара пругка выскоквалі падрумяненыя лустачкі хлеба, Хуліё нечакана паскардзіўся, што ад жанчын стала дрэнна пахнуць.

– Сьмярдзяць усе, адна ў адну, проста невыносна.

– А памыць? – прапанаваў Валік, нашмароўваючы булку варэньнем. – Гані іх у ванну.

– Дык мыў.

Хуліё ня еў і бязмэтна калыхаў лыжачкай у кубку. Ён выглядаў кепска: нячэсаныя сівыя пасмы падалі на пакамечаны каўнер, бязвыйсьцева апушчаныя куткі вуснаў пераходзілі ў млявыя маршчыны.

– Гэй, – паклікаў Хуліё, – хадзі сюды.

Увайшла мілавідная дзяўчына ў прасторнай байкавай кашулі.

– Сядай. Вось панюхайце яе.

– Яна ж без трусоў! – абурыўся Толік, мачаючы бісквіт ў какаву. – У мяне жонка й дачкі, я не зьбіраюся нюхаць тваіх дзевак!

– Я ня дзеўка, – сказала яна.

– Ты толькі зьверху панюхай, – сказаў Хуліё.

Мы падышлі й пачалі яе нюхаць.

– Трохі шыпрам пахне, але гэта ад тваёй кашулі, – сказаў Колік.

– Шампунем нейкім, – сказаў Валік.

– Яна сьнедала? Ану дыхні, – сказаў Толік. – Зубной пастай можа, ці гумкай.

– Агуркамі, – сказаў я, бо мне сапраўды так здалося.

– Усё, ідзі, – загадаў Хуліё, і яна пайшла, на імгненьне павярнуўшыся ў дзьвярох і прашаптаўшы «кахаю цябе».

Мы селі й працягнулі вячэру. Колік падклаў сабе тварагу, пасыпаў яго роўным пластом цукру і ўпрыгожыў канцэнтрычнымі коламі карыцы. Я наліў яшчэ кавы і ўзяў пасьцілу.

– Няўжо вы не адчуваеце? Зямлёй пахне, мне нават адсюль чутна. Пасьля яе быццам воблака засталося, шэрае, вільготнае. Тленам. І ўсе яны так. Колькі ні мый.

Сумна было чуць ад Хуліё такое. Усё жыцьцё ён пражыў безжурботным аптымістам, а цяпер сядзеў прыгорблены, прыжмурана глядзеў у адну кропку бляклымі сьлязьлівымі вачыма. Мы моўчкі елі. Ён трохі памаўчаў з намі, паківаў галавой, а потым разьвітаўся, вярнуўся да сабе і больш не выходзіў.

Калі мы з брацікамі былі маленькія, мы былі вельмі тактоўныя. Мы ніколі не пыталіся ані ў таты, ані ў мамы пра складаныя рэчы, а калі й пыталіся, дык адразу ж адчувалі, што зрабілі бестактоўнасьць. У нас пачыналі гарэць сьпярша вушы, потым твар, а потым па ўсім целе разьліваўся жар – вельмі прыемна! Галоўнае было не пусьціць струменьчык, і дзеля гэтага мы перад пытаньнямі абавязкова наведвалі прыбіральню. Нашай улюбёнай бестактоўнасьцю было пытаньне пра дзядулю – празь яго мама кожны раз уздрыгвала і прыгожа бялела, нібы сапраўдная герцагіня.

– Ваш дзядуля, – мама хутка брала сябе ў рукі, і як нічога ніякага расказвала, – ваш дзядуля быў выдатны чалавек. У маладосьці ён працаваў брыгадзірам на гармалзаводзе – надзвычай сумленным, працавітым і змыслым – а калі мы зь сястрычкамі нарадзіліся і трохі падрасьлі, ён кінуў гармалзавод, кінуў брыгадзірства і аддаўся сну.

– Аддаўся сну? Як гэта? – мы абдымалі маму мацней, каб не прапусьціць ані слова.

– Гэта значыць, палюбіў сны й пачаў увесь час спаць. Нам гэта так падабалася! Прыходзіш дадому, а ён чысты, задаволены, у прыбранай піжаме – у ложку ляжыць, сьпіць і ўсьміхаецца. Зрэдку прачнецца ненадоўга, перакусіць бульбачкі са сьмятанкай, расцалуе нас – і зноў спаць сьпяшаецца. А ўжо бабуля ваша – а наша, значыцца, матуля – тая й зусім на яго нарадавацца не магла! Вышывала яму без канца прасьціны, навалачкі ды падкоўдранікі, каб саладзейшы быў сон. І чубчык яму падраўняе, і вусы шчотачкай распушыць, і валасінкі ў ноздрах зрэжа. А дзядуля, бывала, нібы адчувае ў сьне ейную ласку: сапе ўдзячна, уздыхае і прыцмоквае, быццам цалуе мілую жоначку сваю.

– Што ж яму сьнілася, матухна?

– Гэтага ён не казаў, сыночкі. Аднымі намёкамі абыходзіўся – маўляў, нешта і чароўна прыемнае, і казачна пяшчотнае адначасова. І ўважлівы вельмі быў: калі дзень нараджэньня набліжаецца ці яшчэ якая ўрачыстасьць – абавязкова прачнецца ды павіншуе сардэчна, і мудрае пажаданьне скажа. Як зараз памятаю, стаім зь сястрычкамі каля яго на каленках і гладзім па руцэ, а ён такі моцны й прыгожы, уздымаецца магутна пад шаўковай коўдрай, і пахне пралескавым адэкалёнам, сапраўдны сонны рыцар зь Нібелунгаў.