Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

Па дарозе дадому мы павучалі Хуліё: не сустракайся з чароўна прыгожымі, не сустракайся са студэнткамі, не сустракайся ў катакомбах. Добра яшчэ, што ў цябе ёсьць брацікі. А калі б ня мы? І Хуліё, уздыхаючы, абяцаў быць разумнейшы.

Калі мы былі маленькія, маме дужа не падабалася, што тата ставіў нам ўсякую такую музыку. Мама баялася, што мы зьедзем з глузду – яна так і казала. Яна ўпотай падмяняла татавага Стравінскага на Пугачову ды Мадону. А нам было ўсё роўна, абы паскакаць. І вось аднойчы, позьнім вечарам, мама ўвайшла да нас у пакой, каб пападтыкаць коўдрыкі й пацалаваць у лобікі, але засьпела, як мы замест існу ў ложках скачам з зэдліка на зэдлік пад «Сымфонію псалмоў» і падпяваем на ўсё горла. Мама нахмурылася, вымкнула прайгравальнік і прысела на Валікаў ложак.

– А зараз, дзеткі, кладзіцеся ў пасьцелькі, а я вам страшную казку распавяду. Бачылі ў двух кварталах адсюль, па дарозе да рынку, хату, змрочную й пазабіваную дошкамі? Бачылі? А ведаеце, хто там раней жыў? Раней жыў там хлопчык, што таксама любіў музыку, як вы. І спачатку, пакуль ён слухаў звычайныя нармальныя песьні, усё ішло добра – вучыўся на выдатна, займаўся лёгкай атлетыкай, хадзіў бабулі ў краму па малако, нават матам ня лаяўся. Але потым, хто яго ведае чаму, стала яму мала нармальнай музыкі, стаў ён слухаць ўсякае такое. Пачаў слухаць рок – і стаў вучыцца горай, зь лёгкай атлетыкі перайшоў на цяжкую. Гэта б яшчэ нічога, дзеткі, але потым і рок яму надакучыў, і зьмяніў ён рок на клясыку. Вучыўся цяпер пасрэдна, спорт закінуў, а бабуля гаротная ўжо сама хадзіла па малако, з кійком. І калі б на гэтым усё скончылася! О!.. Але на жаль, на гару цяжка падымацца, а каціцца ўніз лягчэй лёгкага... Плюнуў той хлопчык і на клясыку – прыахвоціўся да ўсякіх дзікунстваў кшталту мадальнага джазу й розных гэтых імправізацыйных выкрутаў. У школу ён, зразумела, больш не хадзіў, а старэнькую бабулю ганяў па віно й цыгарэты. Дрэнная справа! Але няма каму было яго спыніць, няма каму было за руку ўзяць, і ўсё бліжэй ён да прорвы набліжаўся: Штокгаўзэн, Ксэнакіс, Кэйдж, і хто там у іх яшчэ бывае. А потым... Потым адправіў хлопчык бабулю ў багадзельню, выкінуў усе кружэлкі на сьметнік, а сам замкнуўся ў хаце і стаў слухаць цішыню. Рыпаньні даху, трэскі дошкаў, шоргаты мышак, шум хвілінаў у вушох. Так і жыў... Даведаліся пра гэта санітары з вар'ятні нумар адзінаццаць – і паслалі да яго аднаго мэдбрата, каб угаварыць. Дзень прайшоў, два прайшло – не вяртаецца мэдыцынскі брат. Паслалі яны другога – і той не вярнуўся. Паслалі трэцяга – ціха. Устрывожыліся тады санітары! Узялі яны вілы ды дубіны, клікнулі на падмогу пажарнікаў, і пайшлі ўсе разам на хлопчыка. Прыйшлі – і аслупянелі! Сядзіць хлопчык з нажом у руках, а ля ног ягоных мёртвыя мэдбраты, тыя што першымі прыйшлі, зарэзаныя! Што ж ты, загаласілі санітары, учыніў? Што ж ты, вылюдак, нарабіў? Навошта людзей жывых загубіў? А хлопчык ім у адказ: хацеў я, кажа, паслухаць, як кроў у іх з горла выцякае... Ох і музыка... Вось дык музыка... Дый толькі ня кожнаму яна па сэрцы прыйдзецца! Кінуліся тады на яго санітары, кінуліся пажарнікі, і ну вязаць. А хлопчык як ускочыць! Нож як выхапіць! Як зарагоча!.. Куды дзецца, мусілі ўсыпіць яго. А ў хаце гэнай з тых часоў ніхто й не жыве – кажуць, зь яе па начох музыка злавесная даносіцца, быццам аднекуль з-пад зямлі... Вось як, дзеткі.

Такой страшэннай казкі мы зроду ня чулі! Мы ляжалі пад коўдрыкамі, зьнямелыя з жаху, а мама, падумаўшы, што дзеткі сьпяць, ціхутка, на дыбачках, выйшла. Усю ноч мы вачэй не зьвялі й баяліся нават дрыжаць, і з таго часу слухалі толькі Пугачову ды Мадону, дый іх з асьцярогай.

Аднойчы мы з брацікамі, начытаўшыся кніжак пра прыгоды ды мэдыцынскіх даведнікаў, прыйшлі да мамы й спыталі:

– Матухна, калі ты народзіш нам яшчэ аднаго браціка ці сястрычку?

Мама зьдзівілася, але было відаць, што ёй прыемна.

– Ня ведаю, мілыя мае... А навошта вам брацік ці сястрычка? – яна чакала пачуць нясьмелыя пяшчоты.

– Мы хочам пакаштаваць плацэнту!

– Што?!.

– Мы прачыталі, што ў Аўстраліі ядуць чалавечую плацэнту – бо яна багатая на вітаміны й вельмі смачная!

Да нашага зьдзіўленьня й жалю, у матухны з вачэй раптам пырснулі сьлёзы, і яна імкліва павярнулася да папы: гэта ты, ты іх навучыў! пачвара! нелюдзь! і яны вырастуць такімі самымі! І выбегла прэч. Тата пабег сьледам, суцяшаць і супакойваць, і мы пабеглі, але нам не адчынілі.