Леанід Левановіч - Палыновы вецер

— Ну, малайчына, Дзмітрый, — раскаціста смяяўся Шандабыла. — Дык, кажаш, наша Ганулька не падвяла? Моладзь цяпер зубастая. Палец у рот не кладзі. Смелая, раскаваная. Мы былі сарамлівыя.

— Век сэксуальнай рэвалюцыі, Кастрычніцкая скончылася. Навукова-тэхнічная таксама. Сэксуальная толькі пачыеацца,— задаволены вясёлым настроем сябрыны разважаў Раковіч.

— Гэта ў нас. А на захадзе ўжо ідзе даўно,— падаў голас маўклівы Акапян. — А ў СССР сэксу няма. На Каўказе мужчыны таму і жывуць доўга, што п'юць вінаграднае віно. Не лянуюца займаца любоўю. І не толькі ў нядзелю. А і ў будныя дні. Любяць танцаваць. Спяваць.

— Туман ярам, ярам даліною,

За туманам нічога не відна...— зацягнуў моцным густым барытонам ляснічы.

— Толькі відна дуба зелянога...— з імпэтам падхапіў Мікола Шандабыла. Коліші хатыніцкі гарманіст нібы чакаў імгнення, каб усёй душой аддацца спевам.

— Пад тым дубам крыніца стаяла,— дружна зацягнула ўсё застолле.

Спяваў і Георгій Акапян. Менавіта гэтую песню любіла ягоная жонка. А ён свядома, настойліва развучваў беларускія песні, каб у кампаніі сваіх тутэйшых памагатых, дый начальнікаў таксама, не выглядаць белаю варонай. Апошнім часам актыўна чытаў беларускамоўную прэсу, прачытаў амаль усяго Караткевіча. Акапян мог свабодна гаварыць па-беларуску, нават больш чыста, бліжэй да літаратурнай мовы, чымся да трасянкі, якою карысталася амаль уся раённая эліта. І як толькі скончылася песня, ён першы запляскаў у ладкі:

— Ну, малайцы! Я некалі думаў, што хораша спяваюць толькі каўказскія мужчыны. Асабліва грузіны. Іхнія спевы вельмі зладжаныя, галасы гартанныя. Ну, нейки дзіўны меладызм. Заслухацца! Дык аказваецца, і мы магём!

— Чаму ж не? Магём! Даўно не спяваў з такой радасцю. Гары яно гарам тое ГКЧП! — махнуў рукою Мікола Шандабыла.

“Ліха з ім, з недабудаваным заводам, падумаў Акапян, калі так хораша спяваецца пасля добрай чаркі і смачнай юшкі”.

— Я й не ведаў, што ты етак здорава спяваеш, — Даніла па-сяброўску абняў маладога ляснічага, з якім разам гатавалі юшку.

— Бабуліна школа. О, яна багата беларускіх песень ведае. Ну, і я амаль усе вывучыў, — і як бы ў доказ сваіх слоў, зацягнуў спачатку ціха, нерашуча, быццам узгадваў мелодыю:

Ехалі казакі

Са службы дадому,

Падманулі Галю, павязлі з сабою...

Мікалай Шандабыла ўстрапянуўся, зноў адчайна махнуў рукою, нібы дырыжор, але раптам неяк сцішыўся, заплюшчыў вочы, быццам нешта ўзгадваў з перажытага, падхапіў, але нягучна, задуменна:

— Ой, ты Галя, Галя маладая!

Падманулі Галю, павязлі з сабою...

Сонца схавалася за лесам. Неба на захадзе ўспыхвала дрыготка-ружоваю чырванню. Яна абяцала назаўтра ветраны дзень. Але пакуль што вакол панавала цішыня. І сцішылася прырода не дзеля таго, каб лепей учуць спевы сваіх падвяселеных сыноў. Усё ў прыродзе чакала дажджу, бо з усходу напаўзала вялізная цёмна-шызая хмара. І дождж неўзабаве лінуў, як з вядра, неба акурат прарвала. Вясёлае застолле гэта пачула, калі грымнуў гром.

— На небе сваё ГКЧП. І там грукочуць танкі, — хмыкнуў Даніла.

Гэтыя словы, быццам халодны душ, ацверазілі застолле. Што там робіцца ў Маскве? Чым скончыцца гэтая заваруха? Пра гэта падумаў кожны з іх. І амаль усе яны жадалі перамогі гэкачэпістам. Адно малады ляснічы думаў іначай: хай пераможа Ельцын, а значыць, верх возьме дэмакратыя. Усе рэспублікі стануць самастойнымі, і Беларусь — таксама. І родная мова стане дзяржаўнай папраўдзе, і родная песня развіне шырока крылы. Вядома, пра свае думкі Дзмітрый Акуліч не сказаў, уголас ён прамовіў:

— Ну што, яшчэ па адной антабцы? — ні то спытаўся, ні то прапанаваў, абвёў вясёлымі вачыма застолле, пачухаў кончык тонкага носа.

— Якія будуць прапановы?

— Дык, слухай, што ўсё-ткі азначае антабка? Урэшце, час ужо і адкрыцца. Мне трэба ехаць, — уздыхнуў Шандабыла.

— Ат, Арцёмавіч, не спяшайся. Да раніцы яшчэ далёка. Перастане дождж — лепей будзе ехаць. Вадзіцель накормлены, адпачывае, — супакоіў земляка Даніла.

Акапяну было дзіўна, што дырэктар саўгаса называе на “ты” высокага абласнога начальніка, да таго ж старэйшага па гадах. Шандабыла нібы здагадаўся пра Акапянавы думкі, павярнуўся да яго, сказаў:

— Ну, няхай перашчукне дождж. Мая матка, Хадора, любіла казаць: “Дождж ушчук. А дзіця пачне румзаць, то на яго цыкне: ушчукні!”

— А твой бацька, Арцём Іванавіч, часцяком гаварыў: значыцца, брат, соль табе ў вочы, памяло ў зубы, — рагатнуў Даніла.

— Так, бацька быў гумарыст... Ну, дык што такое антабка? Прызнавайся, Дзмітрый.