Змітрок Бядуля - Сярэбраная табакерка

З усіх бакоў бег туды народ ратаваць Дзіда-дзеда і яго табакерку — беглі з косамі, з каламі, з нажамі, з сякерамі, са стрэльбамі. А за народам пусціліся ўздагон узброеныя рыцары Смерці з усяго свету.

Раптам скамарохі і Дзіда-дзед угледзелі, што паміж народам і рыцарамі Смерці пачалася сапраўдная бітва. Пачуліся першыя стогны параненых людзей. Пацякла кроў, пакаціліся трупы забітых...

— Смерць выскачыла з табакеркі! — крыкнуў цар скамарохаў.

Дзіда-дзед схапіўся за пазуху.

— Згубіў табакерку! — усклікнуў ён.— Я чуў як нешта бразганула аб камень пры выхадзе з падзямелля.

Люсенька пабегла да падзямелля і на дзвярах яго, заваленых каменнем, знайшла адчыненую табакерку. Яна аддала табакерку Дзіда-дзеду...

— Што ты нарабіў? — сказаў цар скамарохаў Дзіда-дзеду.

— Была такая спешка,— апраўдваўся Дзіда-дзед.— А спешка да дабра не даводзіць. Шпарка добра толькі камароў біць...

Скамарохі развіталіся адны з аднымі і з Дзіда-дзедам, і ўсе разбрыліся па сваіх хатах і да сваёй ранейшай працы.

Непатрэбны сталі цяпер мясныя буракі, а парашкі на сон і прабуджэнне перасталі дзейнічаць. Аптэкар Савіцкі зноў вярнуўся ў аптэку. Усе прыручаныя звяры зноў адзічалі. Нарабіўшы шмат шкоды, яны зноў пахаваліся па лясах.

Дзіда-дзед, вечнай памяці, з Люсенькай дабраліся дамоў ляснымі сцежкамі і ціхімі дарожкамі. Дзіда-дзед аддаў Люсеньку ў школу, выгадаваў яе, і яна паехала ў свет. А сам ён садзіў добры тытунь, цёр напылок, сыпаў у табакерку і нюхаў, можа, гадоў сто.

Унукі пыталіся ў дзеда:

— А вайна між працоўным народам з рыцарамі Смерці?

— Яна, родненькія мае, цягнецца па сягонняшні дзень. Народ жыць хоча, а рыцары Смерці стараюцца яго знішчыць.

На хвіліну стала ціха. Дзед і ўнукі задумёна прыслухоўваліся да песні жаўранкаў.

— Ці-ці-ці...— спявалі жаўранкі.— Ці-ці-ці...

— Гэта жаўранкі кажуць,— тлумачыў дзед унукам,— ці скора зноў зловяць Смерць у табакерку? Ці скора спыняцца войны? Ці скора працоўны народ знішчыць рыцараў Смерці? Калі вы, дарагія ўнукі, зловіце Смерць у няволю, дык моцна трымайце і ніколі з рук не выпускайце. А я ўпэўнены, што зловіце, бо, як гэта кажуць: прыйдзе люты мароз і на мухамораў, і на змеяў, і на іншых ліхадзеяў. Яны адмарозяць рукі і ногі, нос і вушы, і ўсё-ўсё. Трэба толькі знішчыць раней прыслужнікаў Смерці, у якіх вочы завідушчыя і рукі заграбушчыя.

Дзед дастаў шчапотку тытуню з табакеркі, усунуў у ноздры, вочы ў яго зажмурыліся з асалодай, і ён пачаў сваю старую песню:

— Апчхі... апчхі... апчхі...

Пухавічы — Мінск, 1940 г.