Змітрок Бядуля - Сярэбраная табакерка

Юрка. Суддзі, адвакаты, пракуроры, следчыя.

Саўка. Яны скардзяцца, што, паколькі цяпер людзі будуць вечна жыць, заблытаны ўвесь кодэкс законаў і выпаў зусім пункт аб кары смерцю. Крымінальных і іншых злаўчынкаў будзе менш, дык юрыстам астанецца адна толькі праца — пасвіць камароў на балоце.

Юрка. Разбойнікі, галаварэзы, шпіёны, міністры, каты, мяснікі, маладыя медыкі ды іншыя такія дзядзькі.

Саўка. У сувязі з запаланеннем Смерці ў табакерку іх прафесіі страцілі ўсю пышнасць і бляск. Яны астаюцца без працы.

Юрка. Многія з каралеўскіх вайсковых началь нікаў.

Саўка. Без Смерці нельга абараняць бацькаў шчыну. Вымагаем неадкладнага адчынення табакеркі, каб аднавіць хараство ваенных маршаў.

Юрка. Фабрыканты вайсковай зброі, майстры атруты.

Саўка. Лепш, кажуць яны, быць смяротнымі багачамі, чымся неўміручымі беднякамі...

Юрка. Прадаўцы рэлігійных цацак, хвалебшчыкі раю і страшыльшчыкі пеклам: папы, рабіны, ксяндзы, пастары, мулы, шаманы, знахары, чараўнікі, шаптухі, манахі, манашкі, выдумшчыкі цудаў.

Саўка. Без Смерці, кажуць яны, няма жыцця, без Смерці яны ўсе — жывыя нябожчыкі. Без Смерці, кажуць яны, божай пугі няма на зямлі. А божая пуга — іх матка карміцелька. Яна дае гэтым дабрадзеям пірагі і мёд, катлеткі і шоўк, маёнткі, віно, золата і ўсялякія радасці і асалоды.

Юрка. Трунаробы, далакопы, спевакі псалмоў, плакальшчыцы, некралогапісцы, саванасшывальшчыкі, хаўтурнікі і розныя іншыя майстры з сусветнай славай па апрацоўцы нябожчыкаў.

Саўка. Смерць — іхняе жыццё, кажуць яны. Адна маленькая табакерачка, кажуць яны, аграбіла іх вялікае жыццё.

Юрка. Дзеці багатых бацькоў.

Саўка. Яны ўвесь час з нецярплівасцю чакаюць смерці бацькоў, часам нават шчыра дапамагаюць у гэтым старому бацьку, любімай мацеры. А цяпер нейкі лясны Заяц, разбойнік і злодзей, адняў у іх спадчыну.

Юрка. Дзеці цароў і каралёў, розныя прынцы і прынцэсы ды іншыя наследнікі кароны і скіпетра.

Саўка. Умаляюць пана Зайца, каб ён выпусціў Смерць толькі на хвілінку, пакуль яны, венцаносныя дзеткі, кінуць атруту ў ежу бацькоў-венцаносцаў...

Юрка. Розныя мільянеры і мільярдэры, каралі найвялікшых на ўсім свеце трэстаў.

Саўка. Яны крычаць у адзін голас, што пан Заяц пасадзіў у табакерку цывілізацыю.

Юрка. Некаторыя хімікі.

Саўка. Яны ўмаляюць яго светласць Зайца, каб снім адсыпаў некалькі шчапоткаў тытуню з табакеркі, у якой сядзіць Смерць — і яны змайструюць з гэтага нешта такое, што зробіць цэлы пераварот у навуцы і тэхніцы.

Юрка. Лісіцы, ваўкі, каршуны, расамахі, ільвы, змеі, гадзюкі, шакалы і шмат іншых драпежнікаў.

Саўка. ...Ім крыві хочацца, а не вадзічкі дажджавой. Свайго ўласнага хваста не пераскочыш,— кажуць яны.

Юрка. Прыслалі пісьмо акулы і шчупакі.

Саўка. Яны пішуць, што ў іх выпадаюць зубы ад ціха-мірнага жыцця. Апрача пяску ды травы, яны не маюць чаго глытаць. Хацелі б ад маркоты памерці, дык няма Смерці.

Юрка. Гэта яшчэ толькі пачатак спіска.

Саўка. У мяне запісана дзве кніжачкі іх розных прэтэнзій да пана Зайца.

— Годзе! — крыкнуў Дзіда-дзед.— Больш слухаць не хачу. У кожнага з іх кішка на паўтара мяшка. А дзіравага мяшка не напоўніш. I ўсе яны прыйшлі да мяне ў лес?

— Хто прыйшоў, а хто прыехаў. Іх тут некалькі тысяч,— сказаў Юрка.

— На ўсім свеце іх набярэцца некалькі мільёнаў,— дадаў Саўка.

Дзіда-дзед, светлай памяці, быў вельмі ўсхваляваны. Доўга ён хадзіў па пакоі моўчкі, у вялікай задумёнасці, цёр сабе лоб, стагнаў, уздыхаў і быў вельмі сумны. Урэшце ён звярнуўся да Саўкі і Юркі з такімі словамі:

— Можа, я сапраўды зрабіў вялікі злаўчынак сваёй табакеркай? Можа, я сапраўды нарушыў вечную раўнавагу на зямлі? Можа, я найвялікшы на свеце разбойнік? Можа, аддаць ім табакерку? Выпусціць палонніцу — і гара з плеч? Што рабіць? Аддаць ім яечка ды яшчэ аблупленае?

Дзіда-дзед схапіўся рукамі за галаву, і вялікія сумненні рвалі на кавалкі яго сэрца. Потым ён звярнуўся да Люсенькі з такімі словамі, якія плылі з глыбіні яго сэрца:

— Ты, Люсенька, нявіннасць і чыстата. Ты, Люсенька, дачка зямлі і сонца. У твае маленечкія ручкі перадаю лёс усяго свету. Як скажаш — так я зраблю.

Люсенька ўтаропіла ў Дзіда-дзеда здзіўленыя васільковыя вочы.