Юлія Шарова - Don Giovanni, або Памілаваны свавольнік

Дзэрліна прыводзіць Лепарэла назад, у двор дома донны Анны. Яна кліча Мазэта, затым лёкаяў, але тыя не ідуць. Толькі адзін выпадковы селянін з'яўляецца на даляглядзе, але ён не бярэ ніякага ўдзелу ў гэтай сцэне.

Было б вельмі правільна і нават справядліва, калі б я не згадвала М. Тады, прынамсі, я магла б захаваць ілюзію «смерці аўтара» — калі б забылася пра тое абяцанне, якое дала яму некалькі гадоў таму ў часе нашай апошняй размовы і, нату­ральна, апошняй сваркі. Бо М. не мог выйсці на сувязь са мной і пры гэтым не пасварыцца.

«Ну і калі ты нарэшце дапішаш свой блядскі раман? — пытаўся М. — Я хачу прачытаць пра тое, як я займаўся сэксам. Дзе раман пра мяне?! Ты больш яго не пішаш?!»

У тыя часы мне было не да літаратуры, і ў гэтым таксама была нейкая найвышэйшая справядлівасць. Бо нельга пісаць пра тое, да чаго не дарасла. Дзяўчынка-падлетак не будзе выглядаць эле­гантна ў матчынай сукенцы, хай сабе гэта вельмі дарагая і прыгожая сукенка. Але я тады не разу­мела гэтай найвышэйшай справядлівасці і дума­ла, што мне не шанцуе «проста так». «Проста так» накрыўся камп'ютар, «проста так» стала кепска з заробкамі, каб набыць новы; «проста так» у вельмі дарослым веку мяне пацягнула вучыцца. Таму пісанне «рамана» адкладвалася.

Я хацела, каб аўтара ў ім было аж занадта, каб фікшан змяшаўся з нон-фікшанам. Задумвала яго як адмысловы раман, як раман-жорсткую-вендэту М., майму пяцідзённаму каханку. Мне хацелася пераказаць нашу з ім кароткую гісторыю, якая тады, па гарачых слядах, падавалася мне сімфанічнай паэмай. З адлегласці ў шэсць з паловай гадоў яна выглядала ўжо як просценькая папсовая пес­ня, перакладзеная для вялікага сімфанічнага аркестра. Было б разумным закінуць яе на самыя дальнія палічкі памяці і згадваць хіба час ад часу — у якасці аўтабіяграфічнага анекдота. Але я калісьці паабяцала М. дапісаць свой «блядскі ра­ман», а любыя абяцанні трэба выконваць. Пагатоў дадзеныя на развітанне, пагатоў жорсткія і лютыя, падобныя болей да праклёну. Нават калі гэта не зусім мудра з боку ўжо дарослай кабеты.

Дзэрліна прымушае Лепарэла сесці на лаўку і дастае з кішэні брытву. Лёкай пратэстуе: «Мяне не трэба галіць!».

М. быў дзівам юнгіанскага сінхранізму, маім прароцтвам, захапленнем і кашмарам адначасова. «А тыя, каго вы стварылі, яны насамрэч існуюць?»

— задаў ён мне пытанне ў першыя дні знаёмства. Гэта было з нашай агульнай улюбёнкі «Мантысы», і я, яшчэ не ведаючы, хто ён такі і чаму ён так уражаны мной, не зразумела гэтай алюзіі. Мне было дваццаць шэсць. Я толькі што выдала свету літаратурны опус, вялікі раман на трыста старонак пра музыку, каханне і смерць. Раман быў суцэльнай прэтэнзіяй наіўнай банальнасці на глабальнае прызнанне, і я задумала яго перапісаць, хоць мяне і адгаворвалі ад гэтай ідэі. Маўляў, усё адно вышэй за галаву не скочыш. І тут я сустрэла М., які быў такі падобны да галоўнага героя, што выглядала, быццам я наўпрост з яго спісвала і характар, і жыццёвыя абставіны. Я нават дату нараджэння амаль адгадала, розніца была ўсяго ў пару дзён.

Той, каго я прыдумала з нічога, існаваў насам­рэч.

Натуральна, што ажылы прататып героя паводзіўся ўжо зусім не так, як мне таго хацелася: у жыцці я не мела над ім улады. Ён быў як той дух з казкі пра вучня чарадзея, а я, натуральна, не магла знайсці заклёну, каб загнаць яго назад у магічную кнігу.

«Зараз убачыш, як я цябе без мыла пагалю!» — крычыць сялянка.

Пазней я вырашыла напісаць ужо іншы раман, пра тое, як здзейснілася прыдуманая мной гісторыя. А стары тэкст я думала парваць на шматкі і зацыраваць ім некаторыя дзіркі новага. Гэта мог быць «раман у рамане», дзве паралельныя гісторыі, прычым рэальная гісторыя вынікала б з прыдуманай, а не наадварот, як гэта бывае ў нармальных пісьменнікаў. Але гэты раман не ляпіўся, ён развальваўся, як кепска замяшанае цеста, як картачны дамок. М. прыспешваў мяне: яму прыемна было думаць, што ён так моцна ўрэзаўся ў свядомасць хай сабе пуставатай, але маладой і сімпатычнай паненкі. Я ж не магла зрабіць нічога, бо ўсё, што пішаш пра сябе, не можа быць добрым, — толькі сапраўдным геніям удавалася са сваіх смешных і часам пошлых гісторый зрабіць шэдэўры. А я не была геніем, мае крылы былі не такімі моцнымі, каб узняцца на іх у неба, трымаючы на шыі камень уласнага досведу. І я заставалася на зямлі, а М. час ад часу з'яўляўся і запытваўся: ну як там раман, ты яго яшчэ не закінула?

Першае наша развітанне было гучным, як абрушэнне вежы, тады я і пачала накідваць урыўкі рамана. Адным з іх я нават здолела адпомсціць, павесіўшы яго на некаторыя сайты, дзе пра М. шмат ведалі. Мне хацелася рэваншу любой цаной.