Юлія Шарова - Don Giovanni, або Памілаваны свавольнік

— Але ж вяртацца.

Якраз падышоў тралейбус, і гэта пазбавіла малодшага брата абавязку адказваць. Ён, відаць, крыўдаваў за гэты недавер і скепсіс. І старэйшы брат адчуў, што не мае права яго адгаворваць. Бо Віктар убачыў нейкую новую надзею, яму незразумелую. Каб зрабіць чалавека шчаслівым, трэба адабраць у яго здольнасць прадбачыць тое, што немінуча здарыцца. А пазбаўляць чалавека сляпой надзеі — апошняя справа. Гэтай ісціне столькі ж гадоў, колькі няўмольнай Ананкэ.

— Ты дакладна выйграеш у грошах? А ў кар'еры? — запытаўся Грынкевіч.

— У мяне не такая кар'ера, як у цябе, фізічная прысутнасць маёй тушкі на вачах у начальства неабавязковая. А па грашах я тут буду забяспечаным чалавекам. А там я б усё думаў, як сплаціць крэдыт. Ну, можа, якую файную праграмку напішу, і тады мне нават стануць плаціць болей, — разважаў Віктар. — А зноў за акіян я заўсёды магу, у мяне ж грын-кард.

— Тады я ўсімі лапамі за цябе — спрабуй!

Ён сказаў гэта, каб падтрымаць братаў энтузіязм, можа, нават падыграў ухвалу. Гэтую арганічную хлусню можна дараваць. Такіх, як брат, мала, і такім усё цяжэй трымаць на плячах неба над гэтай зямлёй. Але ж хтосьці павінен гэта рабіць...

На вакзале яны яшчэ доўга стаялі пад табло ў чаканні таго самага брэсцкага цягніка, якім Грынкевіч прыехаў сюды пазаўчора зранку.

— Воля сказала адну рэч, забаўную рэч. Кажа, стамілася тлумачыць амерыканцам, што яна беларуска і дзе тая Беларусь знаходзіцца. У нас жа, як у былым СССР. Усе называюць сябе рускімі — так прасцей. А Волька ў мяне ўпартая.

— Я б таксама не называў сябе рускім, калі б з'ехаў куды на Захад.

Мсціўцы прагнуць адыграцца хоць бы на лёкаі Лепарэла, як на пасобніку дона Джавані.

— Ты?! Ты ж грамадзянін Расіі.

— А мне хочацца быць асаблівым, — засмяяўся Грынкевіч. — Ты ж ведаеш, як я люблю выкабеньвацца. Таму я заўсёды буду называць сябе дырыгентам з беларускімі каранямі. Вось так было б справядліва. А ўвогуле — свет прыўкрасны сваёй разнастайнасцю, скажу я табе. Не могуць усе грамадзяне Расіі быць рускімі.

— А кім цябе лічаць у Расіі?

— Палякам мяне лічаць, бо я каталік. Але пры гэтым падкрэсліваюць, што «ўсе мы рускія людзі». Я ад гэтага пруся. Памятаеш, пра што мы з табой нядаўна размаўлялі? Праблема не ў людзях, а ў тых ідэях, якія яны штурхаюць. Жыві насуперак гэтым ідэям, і хтосьці да цябе пацягнецца абавязкова.

Віктар зноў змоўк. Абвясцілі прыбыццё цягніка «Брэст — Масква». Яны рушылі на перон.

— А я веру, што ты станеш знакамітым дырыгентам і аб'едзеш усю Еўропу, — загаварыў Віктар, калі цягнік ужо стаў ля платформы. Часу заставал ася ўсё меней, але было яшчэ шмат нявыказанага.

— Мне б спярша якое добрае стажаванне ў якім добрым тэатры. але гэта з галіны фантастыкі.

— Калі верыць — мара спраўдзіцца! — настойваў брат. — І гэта добра, што мой брат — дырыгент з беларускімі каранямі.

— Дзякуючы табе я пра іх і памятаю. І гэтага нельга забыць.

Грынкевіч заскочыў у цягнік перад самым адпраўленнем, калі на яго ўжо зашыпела правадніца. Брат стаяў на пероне пад акном вагона, счапіўшы над галавой рукі ў пераможным жэсце. Грынкевіч зрабіў такі самы жэст. Цягнік рушыў і павёз яго далей ад гэтага горада, дзе ён за тры дні нібыта пражыў нейкае асобнае жыццё.

Донна Анна разам з лёкаямі сыходзіць.

Сцэна IX

Рэчытатыў «Dunque, quello sei tu che il mio Masetto...».

Зіма ў той год не спяшалася зацвердзіць на зямлі сваё панаванне. Гэта быў пануры і шэры лістапад, які накрыў усю Еўропу і ладную частку Расіі сава­нам туманоў, імжы і мокрага снегу. Выйшаўшы з цягніка на Беларускім вакзале ў Маскве, Грынкевіч раптам сцяміў, што ўжо каторы дзень не бачыў сонца, і ад гэтага маркота пачала раз'ядаць яго з сярэдзіны. Лістапад — самы бяссонечны месяц года, — можа, таму ён так цяжка яго пераносіў. Праўда, летась было неяк болей сонца. Былі маразы, якія потым у снежні-студзені дасягнулі трыццаці градусаў. Але маразоў ён не баяўся, бо яны неслі сонца — няцёплае, але яркае, зіхацістае. Ён любіў натуральнае святло: сонца, агонь, светлыя валасы... Год таму ён быў захоплены светлавалосай Ірынай і нават у раннюю лістападаўскую слоту мала падпадаў пад уплыў надвор'я. Цяпер ён быў захоплены «Донам Джавані» — і раздушаны смерцю бацькі і новай няўдачай з Аннай. «Дон Джавані» цяпер быў опіем, ад гэтай оперы ішло святло, хай сабе гэта і былі водбліскі ад вогнішчаў у апраметнай.

«Дык вось хто жорстка збіў майго Мазэта!» — віскоча сялянка Дзэрліна, паказваючы пальцам на Лепарэла.