Юлія Шарова - Don Giovanni, або Памілаваны свавольнік

— Кепска, што ты будзеш яго дырыгаваць да таго, як па бацьку будзе трыццаць дзён, — сказа­ла яна, хістаючы галавой.

— Гэта праца.

— Я разумею.

— Хочаш, фоткі з рэпетыцый пакажу?

Ён прынёс ноўтбук і пачаў дэманстраваць маці сваё жыццё, хай сабе такое ж віртуальнае для яе, як і жыццё малодшага сына. Гэты занятак крыху развеяў маці, і яна нават злёгку, упершыню за два дні, усміхнулася. Адзін з фотаздымкаў, дзе ён быў з Аннай, Грынкевіч хацеў хуценька прапусціць. Нехта з тэатральных папарацы нечакана ўдала злавіў іх, калі яны стаялі побач і пра нешта размаўлялі. Відаць, гэта было напярэдадні таго вечара. Бо ў позірку Грынкевіча на гэтым здымку чыталася занадта ўжо шмат.

— Якая незвычайная дзяўчына, — пракаментавала маці.

— Рэжысёрка, з якой я працую над спектаклем.

«Паслухай, як б'ецца маё сэрца, — кажа Дзэрліна. — У ім уся моц, і яно цябе вылекуе».

— Я думала, гэта донна Анна. Яна табе падабаецца? — задала яна пытанне, якое могуць задаваць толькі мамы сваім дзецям, з няродных вуснаў такое гучала б суцэльнай бестактоўнасцю.

— Настолькі, наколькі можа падабацца без пяці хвілінаў чужая жонка.

— А. Прабач.

— Давай я табе відэа пакажу. Тут нашы народныя ўмельцы вялікі кавалак рэпетыцыі знялі. Я ў дынаміцы, так бы мовіць.

Маці ці не ўпершыню бачыла яго ў дырыгенцкім амплуа. Дзіўна, але за восем гадоў яна ніводнага разу не выбралася ў N. Цяпер яна сузірала ўласнага сына — так, неадбытага піяніста, але менавіта ў гэтым амплуа ён і быў на сваім месцы. I маці зноў заплакала, але гэтым разам ад шчасця.

— Я ўсё ж кепская маці, так і не з'ездзіла на цябе паглядзець ніводнага разу. А яшчэ і сама нібыта музыкант. Я ўсе гэтыя гады трымала тую крыўду. Думала, ты будзеш маімі перайгранымі рукамі. Ты мне даруй, калі ласка.

— Ну што ты, мама, — сказаў ён, зноў яе калыхаючы. — А я вельмі годна граю, як канцэртмайстар шмат каму фору дам. Гэта праўда. Калі ў Маскве не будзе на што жыць, пайду коўчам працаваць. Дарэчы, мне ўжо прапаноўвалі за прыстойныя грошы. Я ж і ў вакале нешта разумею, і фразы падкажу, і стыль адшліфую.

— З табой як з ракой: усё адно сваё рэчышча праторыш, ды яшчэ і ўсе дамбы змяцеш.

— Ну, я такі, на жаль.

— Гэта не на жаль, сынок, гэта на шчасце.

Дзэрліна і Мазэта сыходзяць.

Сцэна VII

Цёмны двор ля дома донны Анны, наперадзе тры брамы, як у першым акце. Лепарэла і донна Эльвіра заблукалі сюды выпадкова. Яны заходзяць праз бакавыя дзверы. Удалечыні відаць слабае святло паходняў.

Рэчытатыў «Di molte faci illume».

Увечары, калі было ўжо зусім цёмна, вярнуўся брат з работнікамі рытуальнай фірмы. У хату ўнеслі труну, і гэта было само па сабе крыху вусцішна. Работнікі паставілі скрыню на тры прынесеныя з кухні зэдлікі і з прафесійным спакоем паклалі ў яе нябожчыка. Цяпер ужо не падавалася, што ён проста спіць. Ён быў як падарожнік, што ўвайшоў у човен, каб адплыць у вечную вандроўку. I гэтае хуткае развітанне назаўжды адчувалася цяпер асабліва востра.

Памерлы меў надзіва спакойны выгляд, як быццам ён проста задумаўся і заплюшчыў вочы, каб нішто не замінала яму засяродзіцца. Калі супрацоўнікі пахавальнай канторы сышлі, Віктар пачаў раскладваць па пакоі вянкі, а маці патушыла святло і запаліла свечку.

Лепарэла бачыць здалёк святло і прапаноўвае Эльвіры перачакаць, пакуль людзі з паходнямі абмінуць іх. Жанчына не разумее гэтай засцярогі.

— Госпадзе, тыдзень таму на Дзяды ў Полацк разам ездзілі, на магіле ў дзядулі і бабулі прыбіраліся. — казала яна вельмі стомленым голасам, але ўжо без адчаю.

Віктар, які скончыў з вянкамі, моўчкі дастаў з кішэні нейкі маленькі скрутачак і аддаў яго маці.

— Ружанец, — патлумачыў ён. — Мне ў касцёле сёння сказалі, што трэба, каб быў у руках.

— I праўда, — пагадзілася маці. — Мы ж такія. Не тое каб атэісты, вас усё ж пахрысцілі, калі яшчэ нельга было. Але такія дробязі. Так усё перамяшалася тут. Што ў нас, у польскіх, што ў іх, у рускіх.

Малодшы сын міжволі крывавата ўсміхнуўся на апошнюю рэпліку, але гэтую ўсмешку злавіў і зразумеў толькі Грынкевіч. А маці ўзяла сціплы драўляны ружанец і проста падсунула яго пад ужо навечна складзеныя рукі мужа. Затрымала далонь на яго халодных пальцах. Сыны прыселі ў фатэлі, а маці ўсё яшчэ стаяла каля труны.

Аляксей адчуваў, што яму вельмі хочацца спаць. Дзве ночы ў цягніку, потым яшчэ адна, амаль бяссонная ноч ужо тут у Мінску аднялі ў яго апошнія сілы. Ён падпіраў рукой галаву, седзячы ў фатэлі, а яна ўсё падала, цяжкая такая, як налітая свінцом. На некалькі імгненняў ён хапаў кавалкі сноў, неверагодных, фантастычна пераплеценых з рэальнасцю, як гэта бывае ў падобным стане. Нарэшце маці заўважыла гэтыя змаганні і сказала, што пойдзе сцяліць ложак.