Юлія Шарова - Don Giovanni, або Памілаваны свавольнік

«Так, я хачу яго забіць! — заяўляе агрэсіўна настроены пейзанін. — Заганю ў яго сто куляў!»

Аляксей тады ляжаў на сваім ложку ў пакоі і глядзеў у столь. Ён чуў галасы бацькоў з кухні.

Тата казаў, што маці сама ва ўсім вінаватая, што нельга было пакідаць сына аднаго за некалькі сотняў кіламетраў. Мог бы вучыцца тут і ў тутэйшай кансерваторыі таксама прыдаўся б. Атрымаў бы нармальную адукацыю. Маці ў сваю чаргу ва ўсім вінаваціла мужа. Хто ім заўсёды ўнушаў, што яны самі адказваюць за свой лёс? Вось ён і распарадзіўся як хацеў, а цяпер і заяўляе: сам свае праблемы вырашу і ніякай дапамогі мне не трэба. Ніколі ні з кім не раіцца, усё робіць па-свойму. З такой базай — і ў музвучэльню на харавое, аёй-аёй...

Нарэшце бацька не вытрываў і прыйшоў у пакой — займацца выхаваннем.

— Навошта ты гэта зрабіў? — пачаў ён даволі спакойна, тонам чалавека, які хоць бы дзеля фармальнасці хоча выслухаць нейкія аргументы.

Сыну хацелася адказаць: каб уратавацца. Але гэта было занадта складана патлумачыць, дый бацька не любіў нюняў ды сопляў. Таму Аляксей адказаў, што не хоча марнаваць час на праседжванне за раялем.

— Чаму ты нас два гады падманваў? — працягваў бацька свой допыт.

Грынкевічу тады падалося, што бацька адчувае нейкія падводныя плыні. Нягледзячы на тое, што Аляксей больш пайшоў у матчыных сваякоў і нават вонкава амаль не нагадваў бацькі, менавіта з ім ён адчуваў дзіўную ўнутраную повязь. За тры гады да таго яны амаль адначасова трапілі да лекараў — бацька з першым інфарктам, а сын з нейкім там мудрагелістым парокам, якога ў яго не здолелі выявіць у дзяцінстве. І цяпер бацька таксама нешта адчуваў. Гэта была не інтуіцыя нават, гэта было зрастанне. Бацька часам бачыў старэйшага сына наскрозь, хоць яны і жылі асобна.

— Хіба я вучыў цябе падманваць? — працягваў бацька, бо сын маўчаў.

— Ну, калі ты ўмееш падманваць, то і я таксама магу! — раптам агрызнуўся Аляксей.

«А ці маеш ты на гэта добрую зброю?» — «На­туральна!» — адказвае Мазэта і з гордасцю дэманструе дону Джавані стрэльбу і пісталет.

I тут яны завяліся. Адзіная праява тэмпераменту, у якой яны былі абсалютна падобнымі, — здольнасць назапашваць у сабе злосць, а потым выкідваць яе ў такіх дозах, што гэта можна было параўнаць з выбухам на атамнай станцыі. Калі б чужы чалавек паглядзеў на іх у той момант, то нават нягледзячы на вельмі-вельмі слабае вонкавае падабенства мог бы сказаць: гэта крэўныя сваякі.

Яны тады рашуча адзін аднаго не чулі. Прыбегла маці і ў паніцы пачала нагадваць мужу, што яму нельга хвалявацца.

— Хвалявацца яму нельга! — зароў сын. — А на моры пад сонцам валяцца яму можна з нейкай там шлёндрай?!

Бацька замахнуўся на яго. Сын злавіў яго руку і даволі спрытна скруціў, на што бацька не разлічваў. Тады ён стомлена апусціўся на крэсла, сціснуў галаву рукамі і доўга так сядзеў, гледзячы ў падлогу. Маці даўно ўжо сышла плакаць на кух­ню. Побач з ёй круціўся перапужаны і ўвесь збялелы Віцька, для якога татавы прыгоды сталіся адкрыццём.

— Слухай, Аляксею, — загаварыў нарэшце бацька. — Ты ўжо дарослы хлопец. Можа быць, у цябе ўжо ёсць дзяўчына ці, можа, яна неўзабаве з'явіцца. Але ты пакуль не можаш зразумець, што я перажываю.

— Пагуляць табе захацелася, вось што ты перажываеш! — адрэзаў сын. — Ты мяне яшчэ адказнасці вучыў, што жонка даецца адна на ўсё жыццё. Што, не памятаеш ужо? А цяпер у цябе як — дзве жонкі адначасова?

— Змоўкні! — зноў пачаў заводзіцца бацька. — Ты шчанюк яшчэ, каб мяне судзіць.

— А ты кабель! — з грубасцю выгукнуў сын.

І тут Джавані нечакана выхоплівае шпагу і б'е эфесам Мазэта, адбіраючы ў яго зброю. «Вось табе стрэльба! Вось табе пісталет!»

— Значыцца, так. — прамовіў бацька. — Тады я табе, сын, жадаю такога ж лёсу, як сабе! I я пагляджу, з кім ты ажэнішся і якім ты будзеш му­жам. Калі ўвогуле будзеш.

— Я ажанюся не дзеля таго, каб потым налева бегаць! — гарачліва працягваў сын. — А такім, як ты, я дакладна не буду.

Рэштку таго дня ён прабадзяўся па Мінску і нават заблукаў быў у цыганскіх кварталах на ўскрайку горада. Амаль уначы ён вярнуўся, а назаўтра з'ехаў вечаровым цягніком у Піцер. Праз паўгода бацька сам прыехаў мірыцца, і сын пад націскам маці ўсё ж прымусіў сябе сказаць бацьку: ты ўжо мяне прабач за тое. I бацька нібыта прабачыў.

Гэта было палову жыцця таму. А сёння, едучы ў тралейбусе ў мінскую Курасоўшчыну, ён думаў пагутарыць з бацькам. Сказаць яму, як ён разумее ўсю тую даўнюю гісторыю і як шкадуе пра тую размову. Прызнацца, што атрымаў ужо сваё пакаранне і жыве цяпер, як той кароль Амфортас, з незагойнай ранай. I што не змог знайсці той жан­чыны, якая прыме яго з гэтым болем. Ён памыліўся з Аксанай, не трэба было расказваць ёй пра Анну. Думаў, яна такая, як маці, прыме ўсё. У гэтым сэнсе ён, Аляксей Грынкевіч, поўны няўдачнік.