Михась Южик - Марыянеткі і лялькаводы

Вось і зараз ён ставіў у няёмкае становішча Бабаеўскага сваім прыходам, змушаў таго крывадушнічаць і падбіраць гладзенькія, супакойлівыя, някрыўдныя фразы, каб пераканаць упартага драматурга прапанаваць сваю п’есу ў іншы тэатр. Хаця ведаў Аркадзь Рыгоравч, што калі і возьмуць гэты твор для пастаноўкі, то ніяк не ў сталіцы, а ў нейкім замшэлым правінцыйным тэатрыку. Ганарары ж там такія, што Халапуку не тое што на шматлікіх сыноў, дачок і ўнукаў, — сабе на кефір не хопіць.

Яшчэ два тыдні таму, калі Генадзь Пятровіч урачыста і адначасова з ліслівым выразам твару ўручыў Бабаеўскаму рукапіс, той, мякка кажучы, не ўзрадаваўся. Калі ж прачытаў першыя пяць старонак, то ўжо быў адназначна ўпэўнены, што п’еса не пойдзе ні пад якім выглядам. Але зважаючы на слыннае імя драматурга, ён мусіў прагледзець п’есу дарэшты, хоць у кожным абзацы так і карцела закрычаць станіслаўскае “Не веру!” і адрынуць рукапіс прэч.

Гэта быў зацёрты, збіты, заезджаны сюжэт сямідзесятых гадоў, гэта была ненатуральная, прыгладжаная і прылагоджаная, мёртвая мова. Коратка: у добрапрыстойнай сям’і расце сын-аболтус, які насміхаецца з бацькоўскай старамоднасці, адстойвае свабоду мыслення, паводзінаў і кахання; у выніку ён знюхваецца з дрэннай кампаніяй, прызвычайваецца да алкаголю і брудных дзевак і трапляе ў турму за рабунак; кульмінацыяй аўтар лічыць сцэну ў судзе, дзе бацька бярэ слова, чытае мараль свайму сыну і ледзьве не адракаецца ад яго; канец. Бацька ў прамове нагэтулькі не па-хрысціянску злосны і непрыхільны, настолькі не адпавядае свайму ж, выведзенаму папярэдне, характару, што збянтэжыў бы нават цяперашнюю, звыклую да любых паваротаў, публіку і дакладна б праваліў п’есу… каб яна і была пастаўлена. Але ставіць яе Аркадзь Рыгоравіч не збіраўся і не менш як гадзіну пераконваў Халапука паспрабаваць яе аднесці… і называў шэраг сталічных рэжысёраў, якім, ён упэўнены, п’еса спадабаецца. На пытанне засмучанага і пакрыўджанага Генадзя Пятровіча, чаму не бярэцца за пастаноўку сам Бабаеўскі, Рыгоравіч глядзеў убок і пачынаў расплывістыя разважанні пра загрузку матэрыялам, пра дзікунскія густы сучаснай публікі ды пра кепскі продаж білетаў.

Але і выправадзіўшы Халапука, не займеў дырэктар тэатра “Кіцеж” спакою. Літаральна праз дзесяць хвілін раздаўся тэлефонны званок ад Барыса Дымшыца, прадзюсэра серыяла, у якім мерылася здымацца Таня Зарэмба. Звесткі ад Дымшыца былі сумныя: адзін вераломны спонсар у апошні момант адмовіўся ад свайго саўдзелу ў здымках, і яны адсоўваюцца з канца студзеня на няпэўны тэрмін. Прычым аб’явіў пра гэты зрыў Барыс нейкім несур’ёзным, гуллівым тонам, што асабліва ўсердзіла Бабаеўскага. Ён ведаў, што Зарэмба пячонкі яму за гэта ад’есць.

Аркадзь Рыгоравіч доўга думаў, як мякчэй паведаміць Таньцы непрыемную навіну, аднак не дакеміў нічога лепшага, як заявіцца ў яе грымёрку перад спектаклем. Развар’яваная зрывам здымак палюбоўніца нагаварыла яму процьму несправядлівых і абразлівых слоў. Выгнала вон.

Засмучаны Бабаеўскі наважыў быў выйсці ў прылеглы сквер, супакоіцца на свежым паветры. Дырэктар нават выбраўся на ганак, як па мабільніку яго дастаў адміністратар Валадзько, як заўсёды — па неадкладнай справе. Прыйшлося шыбаваць назад у свой кабінет ды з паўгадзіны ваяваць з адміністратарам па тэлефоне; трымаючы перад вачыма дакументы, даказваць яму сваю праўду.

Аркадзь Рыгоравіч гэтак расхваляваўся за спрэчкай з уедлівым Валадзьком, што мусіў затым выпіць паўчаркі лячэбнага каньяку і дзесяць хвілін праседзець у крэсле, падлічваючы пульс. Удары сэрца былі нядобрыя, збівістыя.

А яшчэ нагадаў пра сябе голад: за справамі ён так і не паабедаў, як прывык, у рэстаране насупраць. Давялося спусціцца ў буфет, каб чагосьці перакусіць. І нахабства! — там нават яго любімага кефіру не аказалася. Задаволіўся рэдзенькім малаком з булачкамі. Бо кава, што мелася ў продажы, магла выклікаць сэрцабіццё і раздражненне, а на спектаклі трэба быць спакойным.

Дырэктар умяў у пустым буфеце штук пяць булачак з дзвюма шклянкамі малака і падняўся наверх. Тут жа, нібы чакаючы свайго гаспадара, затрашчаў тэлефон. За прарэзлівым, вярэдлівым званком Аркадзь Рыгоравіч западозрыў новую нервовую размову і таму не падняў трубку. Але нехта з упартасцю яго дамагаўся і званіў не перастаючы. Бабаеўскі чарговы раз памянуў нядобрым словам сакратарку Ніну, што была на бальнічным і тым самым змушала яго самога адказваць на шматлікія званкі, чартыхнуўся і выскачыў з кабінета. Да спектакля яшчэ было далекавата і ён рашыў, каб усё ж супакоіцца, выйсці ў сквер і пахадзіць па набярэжнай. Дакучлівы мабільнік пакінуў у вахцёра.