Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

Магутны Божа, Ўладар сусветаў,

Вялікіх сонцаў і сэрц малых,

Над Беларусяй, ціхай і ветлай,

Рассып праменні свае хвалы…

Частка трэцяя. ПЛАЧ ПЕРАПЁЛКІ

1.

Паўночнаамерыканскія сузор’і па-сіроцку губляліся сярод нахабнай светлавой рэкламы, што заклікала спажыўцоў жлукціць віскі “Джоні Уокер”, паліць цыгарэты “Кэмэл”, ездзіць на “Пакардах” ды рабіць іншыя бездухоўныя рэчы. Адзіным апірышчам маральнасці ў каменных джунглях Чыкага быў неонавы бел-чырвона-белы надпіс “TUTEJSZYJA”, што ззяў на шляхотным пяцідзесяціпавярховым хмарачосе.

У шкляным гмаху, збудаваным на месцы былых чыкагскіх бойняў, ад рана да рана завіхаліся працалюбныя клеркі. І ці не палова з іх рабіла на чалавека, чыё імя ў бізнесовых колах Уол-стрыта прамаўлялі шэптам і з непадробнай павагай -- “містэр Акула”. Але ж сам бізнесовец, уладальнік тавара-сыравіннай біржы з класічным беларускім назовам, не любіў такога звароту і таму настойліва раіў падначаленым называць сябе “дзядзькам Сямёнам”, або проста, з густам і па-тамтэйшаму: “дзядзькам Сэмам”.

Пэўна, Хросны ўжо і падзабыўся на дурнаваты рогат і аблупленую бейсбольную біту блюзнера Сямёна, з каторым ён і Карла Спагеці сыходзілі з ахопленых полымем бойняў. Але ж дзядзька Сэм заўсёды памятаў свайго духоўнага настаўніка, які паказаў яму шлях у светлую неонавую будучыню. І хаця беларускі блюзнер стаў праўдзівай акулай Уол-стрыта, ён па-ранейшаму не пакідаў па-за ўвагай падзеі на гістарычнай радзіме.

Працоўны дзень дзядзькі Сэма па старой завядзёнцы пачынаўся з чытання газет.

Цёмнаскурая сакратарка ў кароткай вузкай спадніцы паставіла перад босам срэбны спод з прэсай і скасавурылася на каляндар з выявай Маці Божай Вастрабрамскай. Сямён нетаропка расчыніў сандалавую скрынку, абрэзаў даўжэзную цыгару, лянотна закінуў ногі на стол і паказаў вачыма на канапу. З-за спіны акулы Уол-стрыта ў залачонай раме па-бацькоўску пасміхнуўся Франклін Рузвельт. Сакратарка села на доўгую скураную канапу, усклала акуляры і зашаргацела газетай.

-- “New-York Times”, -- афіцыйна абвесціла яна і ўзялася перакладаць загалоўкі, -- “Індэкс Даў-Джонса падняўся ажно на палову адсотка!”, “Унучка Джона Пірпонта Моргана-малодшага ўцякла з лёкаем!”, “Чарговы кіднэпінг на Манхэтане!”, “Галівудская зорка Грэта Гарбо зрабіла ўдалую пластычную аперацыю на цыцках!”

Сямён рашуча ўскінуў далонь:

-- Досыць. Суцэльная бездухоўшчына! Ты нашу… нашу пачытай!

Неадкладна зашамацелі старонкі віленскай буржуазна-нацыяналістычнай газеты.

-- “Як правільна вараць юшку ў нас на Браслаўшчыне. Дробных яршоў і акунькоў дбайна чысцяць, загортваюць у радзюжку і кідаюць у кіпень. Праз гадзіну скрутак выцягваюць і ўкідаюць буйную рыбу. Калі ж панам рыбакам пашэнціць і яны зловяць сома, то ў юшку абавязкова кладуць галаву, пёркі і плёс”.

Містэр Акула дурнавата рагатнуў:

-- А мая маці аднойчы суседцы, да якой бацька ў касцёле заляцаўся, цэлы чыгунок юшкі на сраку плесканула! Во абварыла, дык абварыла! Баба тая, мо, з месяц да імшы не хадзіла! Ці тое зацірка была?.. Гы-гы-гы! -- блюзнер з асалодай зацягнуўся, і водарны дым шляхотнага кубінскага тытуню паплыў ад срабрыстага вентылятара. -- Што Саветы пішуць?

-- З “ЛіМа” пачынаць ці са “Звязды”? -- спытала цемнаскурая сакратарка.

-- Ат! “ЛіМ” і “Звязда” з аднаго гнязда! Лепш “Звязду” пакажы! -- зноў рагатнуў дзядзька Сэм.

-- “Савецкае і германскае кіраўніцтва ўрачыста заключыла дамову аб шчырым сяброўстве і ўзаемным ненападзе, -- саўнаркамаўская кірыліца давалася англамоўнай сакратарцы значна цяжэй. -- Абодва бакі даюць рашучы і катэгарычны адлуп заакіянскім распальнікам вайны, што плявузгаюць пра наяўнасць нейкіх сакрэтных пратаколаў да гэтай дамовы”.

Вентылятар здзьмуваў попел з гаванскай цыгары. Афіцыйны Мінск, як заўсёды, хлусіў. Чытанне бездухоўнай прэсы вельмі дарэчы перапыніла з’яўленне боя ў этнаграфічнай беларускай вышыванцы.

-- Дзядзька Сэм! Тут зноў гэтыя… з Уол-стрыта званяць! -- падлетак працягнуў спод з тэлефонам.

Рука містэра Акулы, аздобленая пярсцёнкам з дыяментам на дваццаць пяць каратаў, пацягнулася да слухаўкі.

-- Хай, бос Сямён! -- трывожна азваўся навушнік. -- На Уол-стрыце плявузгаюць пра вайну! Што рабіць?

-- Хай, брокер Раман! Тэрмінова пераганяй акцыі галівудскіх кінакампаній у актывы авіябудаўнічых і сударамонтных заводаў! Дарэчы, як спрактыкаваны бізнесовец, раю неадкладна скупляць запалкі, соль, макарону, крупы, тытунь, мыла ды іншыя неабходныя пры вайне рэчы. Што яшчэ?