Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

Пярдолэк адставіў непатрэбны ўжо кулямёт і спрактыкавана шныпарыў па кішэнях забітага. Здабыча -- ладны пачак банкнотаў па сто злотых і цяжкі залаты партцыгар з надпісам “Выдатніку стрэльбаў. Курапаты, 1937”, -- крыху суцешыла сіротку.

-- Гэта табе, Віця, не ў багажніку чакісцкага “Пакарда” ездзіць! -- і былы жандар спрытным пацучком пабег да разбуранай капліцы.

Пляшка “Горкага яблыка”, абачліва прыхопленая на Пабернардынскія могілкі, ацалела хіба што цудам. Яна ганарліва ўзвышалася на расколатай пліце сярод цаглянага друзу. Янукевіч нервова згрыз сургуч разам з коркам, сплюнуў, і прагна прыклаўся да рыльца. Кадык заторгаўся. Бельмы закаціліся ажно пад лоб.

І тут між зубоў слізганула і ткнулася ў язык нешта недарэчна гострае.

Янукевіч хваравіта выкашляў на далонь аскепак маціцовага цыліндрыка. Гэта былі парэшткі той самай шваечкі, ад якой прыняў смерць астраном-вычварэнец Хапернік.

36.

Па глянцавай шчацэ Мурашова-вешальніка каціліся буйныя кроплі. Генерал-губернатар жалобна глядзеў з залачонай рамы ракако, як дзеткі-беларусы цягаюць пад дажджом партрэты яго далёкіх сваякоў і ідэйных натхняльнікаў: хана Батыя, Малюты Скуратава і Ўладзіміра Пурышкевіча. Патаптаная карціна “Апрычнікі на прывале” крыва выторквалася са сметніку, і дурнаватыя твары памагатых Івана Жахлівага глядзеліся ўжо не так страшна, як у гасцёўні Соф’і Уласеўны.

Мурашова, якая прышыбавала з вакзала дахаты, з’явілася на сметніку вельмі дарэчы.

-- Грышанька мой! Што ты робіш, засранец?! -- графіня кінулася да хлопчыка, які з асалодай дзіравіў цвічком вочы на пратрэце Рыгора Яфімавіча, -- Распуцін -- наша ўсё!

-- Грыша харошы! Грыша харошы! -- патрыятычна азваўся з клеткі маскальскі папуга.

Пакручаная поліартрытам рука расчыніла драцяную дзвёрку:

-- Манамашанька, дзяўбі іх! Фас!

Крылаты нахаба распрасцёр крылы і хіжым птэрадакцелем абрынуўся на дзяцей. На сметніку ўсчаўся жудасны вэрхал. Зляканыя дзеткі кінуліся ў браму. Неўзабаве крыкі сціхлі, і раскудлачаны папуга геройскі спланіраваў на плячо гаспадыні.

Графіня сядзела на мокрым бруку і танютка падвывала. Халодны дожджык падаў на зморшчаны, што тая дуля, твар. Шкляны цыліндр, у якім плавала нешта доўгае і агіднае, па-сіроцку стаяў паміж ног Мурашовай.

На плач неадкладна з’явіўся дворнік.

-- Дзе?.. Дзе?.. Дзе?.. -- заходзілася ў плачы графіня.

-- Гэта пан Янукевіч загадаў вашыя транты выкінуць.

-- Парашок дзе? -- нарэшце вымавіла старая гаротніца.

-- Які парашок?

-- Той, што я ад мітрэнгі нюхаю!..

-- Відаць, пан Янукевіч сабе пакінуў.

-- А як жа мой дом? -- разгублена памкнулася да дзвярэй Соф’я Уласеўна.

-- Цяпер ён там адзін жыве. А вам прасіў перадаць, каб вы яго не турбавалі. У яго рэстарацыі ўсе паны-паліцыянты штосуботы напіваюцца. Пасодзіць вас адразу! А за што, маўляў, самі ведаеце. Карацей, пані графіня, ваш лёс: чамадан, вакзал, Расія, -- добразычліва пасміхнуўся дворнік.

Падчас сумнай размовы Манамах хціва касавурыўся на шкляны цыліндр. Рэч, што плавала ў ім, ужо даўно цікавіла дасціпнага птаха. Дзюба расчыніліся, нібы разышліся паловы ракаўкі-пярловіцы. Накрыўка адляцела імгненна. Папуга добра-такі каўтануў спірту, і гэта справакавала яго на блюзнерскі ўчынак.

-- Я Белы Арол! -- п’яна пракрачыў Манамах, схапіў у дзюбу тое самае доўгае і агіднае, распрастаў крылы і ўпорхаў на вільчык.

-- Манамашанька, як ты мог? Гэта ж наша вялікаруская нацыянальная рэліквія! -- выгукнула Соф’я Уласеўна і неадкладна страціла прытомнасць.

Дворнік пасунуўся бліжэй, прымружыўся на папугу, і ад пабачанага ў яго адразу адвісла сківіца. Манамах, нібы тая нёманская чайка -- рыбіну, сціскаў у дзюбе даўжэзны заспіртаваны чэляс.

І тут з-за хмараў паказалася сонейка. Яго пяшчотныя промні заззялі ў кропельках спірту, нібы тая вясёлка. Птах раскінуў крылы і ганарліва панёс здабычу ў бок Нёмана.

37.

Паўпразрысты дым слаўся над нёманскай вадой. Плынь абцякала навязаны да камня ровар-катамаран. Дробныя рыбкі раз-пораз скакалі з вады: палявалі на чамяру, уцякалі ад драпежнікаў. Каля вогнішча, распаленага проста на вялізным камяні, атабарыўся рабы гідкі вусач з люлькай у зубах. Хударлявы псіхапат з нетутэйшымі тэатральнымі вусікамі паглядаў на яго добразычліва.

Каля рабога стаяла драцяная клетка з паштовым чорным воранам. Бот псіхапата нервова тузаў большую па памерах клетку з паштовым нямецкім арлом. У вогнішчы дагарала тапаграфічная карта; з аднаго боку якой яшчэ чыталася “Das Reich”, а з другога “БССР”.