Gore Vidal - Stworzenie Świata

Atossą rozpytywała mnie o dziadka. Powiedziałem jej tyle, ile wiedziałem o jego objawieniach. Opisałem także jego śmierć. Szczególne wrażenie zrobił na niej fakt, że na własne uszy słyszałem głos Mądrego Pana.

Jakkolwiek Atossą i jej magowie byli wyznawcami Kłamstwa, to mimo wszystko musieli oddawać cześć Mądremu Panu jako niezwykle potężnemu bogowi, gdyż sam Wielki Król obwieścił całemu światu, że zarówno koronę, jak i zwycięstwa zawdzięcza Mądremu Panu. Atossą nie mogła przeciwstawiać się swojemu małżonkowi,

Dariuszowi, traktowała więc całą tę sprawę ze zrozumiałą ostrożnością.

– Zoroaster jest tutaj czczony – mówiła teraz bez większego przekonania. – I oczywiście ty i twoja matka… – Atossa ściągnęła brwi szukając odpowiedniego wyrażenia. Następnie posłużyła się wytwornym starym perskim wyrażeniem, którego nie sposób przetłumaczyć na grecki, ale które oznacza mniej więcej: jesteście nam bardzo drodzy, jak to kuzyni.

Zastanawiając się, jak na to zareagować, skłoniłem się bardzo nisko, Lais nie przygotowała mnie na taką uprzejmość.

Lecz Atossa nie spodziewała się odpowiedzi. Przez długą chwilę patrzyła na mnie tymi swoimi dociekliwymi niebiesko-czerwonymi oczami.

– Postanowiłam przenieść was do lepszego pomieszczenia. Musisz powiedzieć swojej matce, że bardzo się zdziwiłam, gdy mi doniesiono, że umieszczono was w starym pałacu. To był błąd. Ci, którzy go popełnili, zostali ukarani. Możesz ją też zawiadomić, że przed przeniesieniem się dworu do Ekbatany, przyjmę ją. Postanowiono również, że będziesz uczęszczał do pierwszego oddziału pałacowej szkoły, razem z książętami krwi.

Musiałem chyba okazać zadowolenie, bo królowa wyglądała na mniej zadowoloną.

Po lalach, kiedy już zaprzyjaźniliśmy się z Atossa, zdradziła mi, że decyzję polepszenia sytuacji matki i mojej powzięła nie ona, lecz sam Dariusz. Okazało się, że jeden z listów Lais dotarł do Hystaspesa. Ten wpadł w furię i poskarżył się synowi, który rozkazał Atossie traktować nas z należnymi honorami.

– Ale – powiedziała Atossa w dwadzieścia lat później, obdarowując mnie najczarowniejszym ze swoich uśmiechów, który odsłonił jej czarne zęby – ja wcale nie zamierzałam usłuchać Wielkiego Króla. Wręcz przeciwnie. Zamierzałam skazać was na śmierć. Znajdowałam się całkowicie pod wpływem złych magów. Trudno w to uwierzyć, prawda? Jakże oni zatruli nasze umysły nastawiając nas przeciwko Mądremu Panu, Zoroastrowi i Prawdzie! Przecież byłam wtedy właściwie wyznawczynią Kłamstwa!

– I wciąż nią jesteś! – W prywatnych rozmowach z Atossa pozwalałem sobie zawsze na zuchwalstwo, co ją bawiło.

– Skądże! – Atossa niemal się roześmiała. – W gruncie rzeczy uratowała was scena, którą zrobiłeś w szkole. Do tego czasu nikt prawie nie słyszał o twojej matce i o tobie. Ale kiedy rozeszła się wieść, że wnuk Zoroastra znajduje się w pałacu i rzuca klątwy na magów… Cóż, nie można już było ignorować was ani zabić. Widzisz, gdyby ciebie i twoją matkę znaleziono na dnie studni uduszonych, bo takie właśnie miałam wobec was zamiary (gorączka zabija zbyt powoli), inne żony Dariusza oskarżyłyby mnie o zbrodnię i on sam byłby na mnie zły. Musiałam więc zmienić plany. Podobnie jak Lais próbowała uratować swoje i twoje życie, tak ja chciałam zapewnić tron po Dariuszu mojemu synowi. Gdybym wpadła w niełaskę, imperium perskie dostałoby się nie mojemu synowi, lecz Artabazanesowi, który nie ma w żyłach ani kropli królewskiej krwi, tak samo jak Dariusz.

– Albo Cyrus Wielki – dodałem. Ze starą Atossą można się przekomarzać, ale tylko do pewnego punktu.

– Cyrus był dziedzicznym przywódcą górskich klanów – rzekła Atossa spokojnie. – Achemenidą z urodzenia i panem Anszanu. Co do reszty świata… Cóż, podbił go w normalny sposób i gdyby jego syn Kambyzes nie… umarł, nie byłoby Dariusza. Ale to należy do przeszłości. Dzisiaj Kserkses jest Wielkim Królem i wszystko obróciło się na dobre.

Atossą przedwcześnie wypowiedziała te słowa. Wszystko obraca się w końcu na złe. Taka bowiem już jest natura rzeczy, wszystko prędzej lub później musi się skończyć.

Lais i ja przenieśliśmy się do nowego pałacu. Nie wiedzieliśmy do tej pory o tym. że mieszkamy w części kuchennej starego. Chociaż uczęszczałem już do pierwszego oddziału szkoły pałacowej, mojego rówieśnika Kserksesa spotkałem dopiero latem, po przeniesieniu się dworu do Ekbatany.

Pierwszy oddział szkoły, jak się okazało, różnił się od drugiego tylko tym, że nie było tam greckich chłopców, z którymi mógłbym rozmawiać. Brakowało mi ich. Młodzi perscy arystokraci nie traktowali mnie źle, ale nie czułem się wśród nich jak w rodzinie. No bo rzeczywiście do rodziny nie należałem. Po pierwsze, nie byłem arystokratą. A poza tym mój specyficzny status wnuka Zoroastra krępował zarówno nauczycieli, jak uczniów.

Ponieważ rzuciłem klątwę na starego maga, uznano, że drzemią we mnie siły nadprzyrodzone, i chociaż na razie zaprzeczałem, jakobym był w jakiejkolwiek mierze inny niż moi koledzy, zrozumiałem wkrótce, że sekret władzy – albo w tym wypadku magii – polega nie tyle na jej wykonywaniu, co na aurze, która ją otacza. Skoro moi koledzy chcieli widzieć we mnie czarownika, nie sprzeciwiałem im się. Przekonałem się również, że pożytecznie jest ujrzeć nagle Mądrego Pana. Ilekroć twierdziłem, żem go ujrzał, magów przechodziły dreszcze i pozwalali mi na przykład nie recytować czegoś, czego recytować nie chciałem. Te zaimprowizowane scenki wychodziły mi na dobre. Jeżeli nie ma się na dworze poparcia potężnej rodziny, to najlepiej jest być protegowanym Mądrego Pana.

Królowa Atossa dotrzymała obietnicy. Jeszcze przed odjazdem dworu do Ekbatany przyjęła Lais. Była zachwycona, że Lais nie nudzi jej tyradą o wyższości Prawdy nad Kłamstwem. Lais zawsze miała dar orientowania się, co ludzie najbardziej pragną usłyszeć. Potrafiła każdego oczarować. Przypisywała to magii, ale ja podejrzewam, że jest po prostu inteligentniejsza od większości ludzi. A to jest największa z magii.

Ponieważ królowa wierzyła w czary, Lais nauczyła ją zaklęć, naopowiadała jej trackich bzdur, dostarczyła jej najrozmaitszych mikstur leczniczych, nie wyłączając napojów miłosnych i trucizn. Niezależnie od poparcia ze strony królowej pozycję Lais na dworze ugruntowało to, że była matką wnuka Zoroastra, wroga wszelakich dewów – nie mówiąc już o czarach. Toteż ilekroć zastawałem królową i Lais wpatrzone w dymiący kocioł i mamrocące zaklęcia, musiałem wysłuchać zapewnień Lais, że właśnie wypróbowują jakiś egzotyczny lek. Bardzo wcześnie zrozumiałem, że to czego się n i e powie na dworze, nie przemieni się nigdy – jakby za sprawą czarów – w cios ostrego noża w ciemności ani w łyk powolnie działającej trucizny.

Dwór opuścił Suzę w czterech grupach. Ponieważ harem posuwa się zawsze najwolniej, kobiety i eunuchowie wyruszyli pierwsi. Lais oczywiście podróżowała w lektyce w orszaku królowej Atossy. Była obecnie ważną damą na dworze. Tuż za haremem wyruszył skarbiec i królewskie sprzęty. Potem urzędnicy kancelarii z niezliczonymi dokumentami. Wreszcie wyżsi urzędnicy, strażnicy prawa, arystokracja i Wielki Król wyjechali konno lub na wojennych rydwanach. Dzięki Milonowi ja podróżowałem wraz z arystokracją w rydwanie zaprzężonym w cztery konie.

Wkrótce potem, jak przydzielono mnie do pierwszego oddziału pałacowej szkoły, Tessalos zażądał, żeby jego syn, Milo, również awansował do tego oddziału, twierdząc, że bratankowie tyrana Aten równi są perskim arystokratom bądź kapłanom. Tak zatem Milo dołączył do naszego oddziału, miałem więc z kim mówić po grecku. Kiedy nadszedł czas wyruszenia do Ekbatany, Tessalos zażądał, żebym jechał razem z nim i Milonem.