Eric-Emmanuel Schmitt: Małe zbrodnie małżeńskie

GillesZacząłem się zastanawiać. zawsze byłem bardzo dumny z Małych zbrodni małżeńskich, powtarzałem na prawo i lewo, że jeśli miałaby pozostać po mnie jakaś książka, to powinna być właśnie ta, natomiast ty najspokojniej w świecie twierdziłaś coś zupełnie przeciwnego.

LisaZgoda, przypisałam ci moją opinię. To takie ważne?

GillesNie. Ale co jest ważne?

Lisa(broni się) Małe zbrodnie małżeńskie nie odniosły żadnego sukcesu.

GillesInne moje książki też nie miały powodzenia.

LisaMałe zbrodnie małżeńskie jeszcze mniej. Trzeba umieć rozróżniać między niczym a mniej niż niczym.

GillesNieważne, Lisa, kiedy podoba ci się któraś z moich książek, nie potrzebujesz niczyjego poparcia i bronisz jej jak lwica przed każdym, kto ma jakiekolwiek zastrzeżenia.

LisaTo prawda, nienawidzę Małych zbrodni małżeńskich, które ty tak uwielbiasz. I jeszcze raz pytam: to takie ważne?

Gilles bierze z biblioteczki książkę, o której mowa.

GillesMałe zbrodnie małżeńskie, zbiór opowiadań, powinienem raczej powiedzieć zbiór bardzo złych opowiadań, gdyż wyłożona w nich teoria mocno trąci pesymizmem. Opisuję tam parę jako związek morderców. Od samego początku łączy ich przemoc: pożądanie, które sprawia, że rzucają się na siebie, zmagają wśród potu, krzyków i jęków, walczą aż do wyczerpania sił, aż nadejdzie zawieszenie broni, które nazywamy rozkoszą. Następnie oboje morderców, pragnąc utrzymać swój związek, zawiera rozejm w postaci małżeństwa i łączy siły, by walczyć przeciw społeczeństwu. Będą teraz domagać się praw, korzyści i przywilejów, powoływać na swoje dzieci, aby uzyskać posłuch i szacunek innych. Tutaj oszustwo staje się majstersztykiem! Obaj wrogowie usprawiedliwiają wszystko w imię rodziny. Rodzina to szczyt ich zakłamania! Swoje brutalne i lubieżne uściski obwołują przysługą oddaną rodzajowi ludzkiemu i, w imię edukacji, rozdają kary, kopią i policzkują, narzucają swoją szkodliwą i hałaśliwą głupotę. Rodzina albo egoizm przebrany za altruizm… Potem mordercy się starzeją, a ich dzieci zaczynają łączyć się w kolejne pary zabójców. Wtedy starzy drapieżcy, w braku ujścia dla swojej gwałtowności, biorą się za łby, jak na początku znajomości, tyle że teraz bronią nie są pchnięcia lędźwi. Odtąd ciosy stają się subtelniejsze, podstępne. W tej walce wszystko jest dozwolone: manie, choroby, głuchota, obojętność, skretynienie. Wygrywa ten, kto będzie opłakiwał partnera. Oto czym jest małżeństwo: stowarzyszeniem zabójców, którzy napadają na innych, zanim rzucą się wzajem na siebie, długą wędrówką do śmierci, gdzie po drodze ściele się trup. Para młodych to para, która próbuje pozbyć się innych. Para starych to para, gdzie partnerzy usiłują się wzajemnie wyeliminować. Kiedy widzicie kobietę i mężczyznę w urzędzie stanu cywilnego, zastanówcie się, które z nich stanie się mordercą.

Lisa ironicznie klaszcze w dłonie.

LisaBrawo! Klaszczę, żeby nie zwymiotować.

GillesDlaczego to napisałem?

LisaKiedy cię o to zapytałam, odpowiedziałeś: bo taka jest rzeczywistość.

GillesMoże i jest taka, ale dlaczego traktować ją tak dosłownie? Dlaczego nie widzieć jej taką, jaką chciałoby się, żeby była? Dwoje ludzi to nie. jest rzeczywistość, to przede wszystkim marzenie, jakie się snuje. Nie uważasz?

Ponieważ Lisa nie odpowiada, Gilles mówi dalej, pełen żaru.

GillesTego samego popołudnia, kiedy mi skłamałaś, uświadomiłem sobie, że w gruncie rzeczy się z tobą zgadzam. (odwraca się do niej) Nienawidziłem tej książki, nawet o tym nie wiedząc. Twoje kłamstwo było moją prawdą. Moją nową prawdą.

Lisa patrzy na niego zaintrygowana, nie mając pewności, czy dobrze zrozumiała.

GillesW ten wtorek postanowiłem nic nie mówić, żeby pozwolić ci opisać się takim, jakim chciałabyś mnie widzieć. Możliwe było, że Gilles Sobiri, o jakim mi opowiesz, ten, który żałuje, że napisał Małe zbrodnie małżeńskie, będzie lepszy od poprzedniego. Że będzie jego poprawioną wersją. Powinniśmy z tego skorzystać. Niech mój wypadek chociaż do tego się przyda. Zamknąłem się w moim kłamstwie, żeby wysłuchać cię, Liso, tylko po to, żeby cię wysłuchać i zrozumieć, z jakim mężczyzną czułabyś się dobrze.

LisaTo niezbyt uczciwe.

GillesCo?

LisaTwoje zachowanie.

GillesNie bardziej nieuczciwe od twojego. Ale równie kształcące. Naprawdę oddałem się rozkoszy bycia od nowa stwarzanym przez kobietę, którą kocham. Próbowałem upodobnić się do tego, którego sobie życzyłaś. Kawałek mnie prawdziwego, kawałek mnie ulepszonego, mąż z możliwością różnych opcji, mąż na zamówienie. Ale…

LisaAle…

GillesPo pierwsze powracała mi pamięć i czułem, że wkrótce ta nowa osobowość, w którą mnie ubierałaś, zacznie pękać w szwach. Poza tym… nie bardzo widziałem, co chcesz osiągnąć. To wszystko nie było spójne.

LisaSpójne?

GillesMamy problemy, niewątpliwie. A jednak zdałem sobie sprawę, że w gruncie rzeczy kochasz mnie takim, jaki jestem.

Lisa uśmiecha się.

LisaA więc?

GillesA więc to jest dobra wiadomość.

Z kolei on się uśmiecha.

LisaI co dalej?

GillesWywnioskowałem z tego, że to nie ja stanowię problem, ale ty.

LisaOch!

Cios – bezpośredni, nieoczekiwany – odbiera jej mowę. Tymczasem Gilles podbiega do biblioteczki, gdzie stoją zadedykowane jej książki. Zrzuca na ziemię cały rząd.

Lisa(rozwścieczona) Co robisz?

GillesPokazuję ci, o czym wiem.

Zrzuciwszy książki, odsłonił butelki z alkoholem ukryte w głębi biblioteki. Wyciąga je.

GillesJedna! Dwie! Trzy! Czwarta pusta! Pięć!

Lisa podnosi głowę.

LisaWiedziałeś?

GillesPięć butelek na wypadek chandry! Kiepskiej jakości whisky. Niezbędnik alkoholika!

LisaWiedziałeś?

GillesOd kilku miesięcy.

LisaIlu?

GillesMuszę przyznać, że dobrze się maskujesz. Nie widać, jak pijesz, i nigdy nie przyłapałem cię pijanej.

Lisa(z dumą) Nigdy!

GillesJak ty to robisz?

LisaBywają istoty wyższe.

GillesTo przekleństwo tak dobrze znosić alkohol. Odkryłem te butelki przypadkowo, robiąc porządki.

Lisa(wyniośle) Czasem robisz porządki?

Gilles(poprawia się) Szukając słownika. Potem cię obserwowałem. Bez słowa.

Lisa zasłania sobie twarz dłońmi.

LisaPrzestań!

GillesNie przestanę!

LisaZostaw mnie, wstydzę się.

GillesMylisz się, Liso. To ja się wstydzę. Ja! Kiedy znalazłem te butelki ukryte za moimi książkami, ten wstyd stał się moim udziałem w równym stopniu co twoim. Na czym polega twój problem z alkoholem?

LisaNie mam problemu z alkoholem.

GillesPijesz.

LisaTak, piję, ale nie mam problemu z alkoholem. Mam problem z tobą.