Сяргей Календа: На крок назад, на дзень наперад

Калі я быў яшчэ падшыванцам, я часта ўсіх нэрваваў сваім клярнэтам: граў на ім зададзеныя настаўнікам пʼескі. І адзінай жывой істотай, якая з задавальненьнем успрымала мае музычныя пакуты, была Лайма. Яна хуценька забягала ў пакой і пачынала выць, задраўшы голаў да столі: выла, скуголіла й нават час ад часу трапляла ў ноты, але такт заўсёды трымала спраўна...

Калі Лайма была зусім яшчэ шчанюком, нас з братам адвезьлі на ўсё лета да бабулі ў вёску, дзе было невялічкае штучнае возера, адкапанае яшчэ пры нейкім безыменным сакратары ЦК КПСС БССР. Была на возеры выспа, да якой вёў мост без парэнчаў. З гэтага маста ўсе любілі скакаць. Мы з братам вырашылі, што будзе надта файна, калі мы навучым сабаку плаваць... Лайма й паляцела з гэтага маста адразу ў ваду. Доўга яе не было бачна, але потым зьявілася галава, тоненькія лапкі, і яна, ледзь дыхаючы, паплыла да берага. Адтуль яна, абтросшы ваду, зьбегла... Цэлы дзень яе шукалі, клікалі, але безвынікова. Толькі пад вечар яе знайшлі ў гушчары недалёка ад калгаснай сталоўкі, яна глядзела на нас з папрокам і скаргай... Мы яшчэ доўга выбачаліся перад ёю, але нам гэта даравалася праз маленькі ўзрост (шэсьць і дзевяць год): мы сапраўды лічылі, што менавіта такім чынам трэба вучыць сабак плаваць, але што намі кіравала, калі мы ўжо даволі дарослымі ёлупнямі накурвалі яе травою, зацягваючыся й выдзімаючы ёй дым у пысу, пасьля чаго яна нават ня здольная была скокнуць на канапу, ляжала на падлозе й нібыта размаўляла...

Дваццаць дзявятага чэрвеня. Ёй — сямнаццаць год. Яна ўжо тры дні як шалёна пакутавала, абязбольвальныя не дапамагалі... Да яе прыехаў вэтэрынар, яна яго пазнала, але зьдзівілася, чаму гэта доктар прыехаў упершыню да яе ў кватэру, замест таго каб мы яе на машыне адвезьлі...

Спачатку яна заснула, потым доктар доўга шукаў вену, яны былі як нітачкі... Вена была знойдзеная, і дваццаць кубоў вадкасьці, якая несла ў сабе сьмерць, пацяклі па венах... Лайму пачало моцна круціць, нібыта ў прыступе паралюшу, я трымаў яе лапы, цела, голаў... Яе вочы больш нічога не казалі, я паклаў далонь на яе грудную клетку, адчуў, як сутарга сьціскае лёгкія... Адчуў, як праз колькі сэкундаў спынілася сэрца, і яна ўжо ня дыхала, толькі рэфлексы цягліц яшчэ спрацоўвалі...

— Прабач, Лайма, прабач, — прамовіў я, — пакуль, дарагая сабачка, мы з табою пражылі шмат гадоў, нават зашмат для сабакі... Я вельмі спадзяюся, што ты цяпер у тым самым Парадысе, дзе табе ня трэба больш гаўкаць, калі цябе выпадкова зачыняюць у пакоі... што там перад табою ўсе дзьверы лёгка адчыняюцца і ты ня вымушаная чакаць, калі хтосьці зь людзей гэта зробіць для цябе... і паўсюль талеркі з каўбасой "Па-гродзенску", нарэзанай кубікамі, як ты любіш, талеркі з крабавымі палачкамі й вэнджаным вугром... і там табе ня трэба трываць і чакаць, пакуль твой гаспадар прыйдзе й выгуляе альбо пакорміць цябе... ты цяпер у тым самым месцы, дзе няма прыступаў паралюшу, пухлін, вялікіх сабак і дажджоў, якіх ты вельмі не любіла... там толькі адчыненыя наросхрыст дзьверы.

15 — 17.08.2011

Сяліба на Нёмане