Уладзімір Гніламёдаў - Уліс з Прускі

— Цяперашні свет, аднака, увесь аблытаны дарогамі — і паязды, і параходы. Ужо нават і самаходы прыдумалі!..

— А гэта што ж такое — самаход той? — за ўсіх спытала Марыля.

Кузёмка абвёў вачыма прысутных. Якія вы, маўляў, цёмныя — гэткіх простых рэчаў не ведаеце.

— Чатыры колы мае і ездзіць без каня!

— Цяжка нават паверыць, — засумняваўся Кірыла.

— Я казаў, што, аднака, у дваццатым стагоддзі пачнецца…

— Што пачнецца? — раскрыў рот Хведар.

— А тое і пачнецца, — загадкава адказаў Кузёмка, закусваючы хлебам са скваркай.

— Мусіць, ужо гэтак наканавана, — уздыхнула, думаючы пра штосьці сваё, гаспадыня.

Хведар Кузёмку ведаў (дзівак даходзіў і да Свішчова) і ўсур'ёз яго ніколі не прымаў, таму перайшоў на іншае.

— Ведаеш, браце, што я табе параю, — асцерагайся жанчын, — сказаў ён, звяртаючыся да Лявонкі. Быў ужо, відаць, на падпітку. — Жанчыны, я табе скажу, толькі разбэшчваюць. Ёсць такія распусныя!.. — Пры апошніх словах Хведар ажно прысвіснуў.

Кузёмка адразу ж горача падтрымаў яго — і тут ён, аказваецца, шмат ведаў:

— Глядзі! Яно, брат, кожная баба страшная, у кожнай сядзіць звада…

Мужчыны засмяяліся, загаманілі, кожны, відаць, нешта ведаў на гэты конт.

— Калі папраўдзе, дык яно нічога, — узняў руку Кірыла, бо ў хаце было шумна, — без жанчыны таксама цяжка.

— Ну, калі папраўдзе, — асцярожна згадзіўся Хведар.

— Няпраўдай свет пройдзеш, як той казаў, а назад не вернешся, — зноў уздыхнула нявестка.

— Вось толькі боты цеснаватыя… — паскардзіўся «марыканец», якому пачынала ўжо не падабацца гэта размова.

— Бяры мае! — доўга не думаючы, прапанаваў Хведар.

Дзядзька Хведар, як чалавек свой, абяцаў Кірылу і сястры дапамагаць па гаспадарцы.

Нарэшце госці патаміліся, пачалі нават пазяхаць. Пайшоў дадому — у свае Бабічы — Змітрок. Развітаўся з усімі, а з Лявонкам нават абняліся. Разам з ім выйшаў і Павал Гальяш. Падняўся і «марыканец».

— Пайду спаць у клуню.

— Ведаем твой сон! — паглядзела на сына Марыля. І калі той выйшаў, дадала: — Да Ганны пайшоў.

— Хай! — паблажліва рагатнуў Хведар.

Густое цемрыва ахутвала Пруску з усіх бакоў, і было б зусім цёмна, калі б паміж хмарамі, што мітусіліся на небе, час ад часу не пабліскваў месяц. З канца вёскі, відаць, ад Ламакаў, данеслася песня:

Нехта перабіраў на гармоніку. Гэта праводзілі, відаць, Піліпка. Трэба ж развітацца з Ганнай. Яшчэ днём дамовіліся, што яна будзе чакаць яго дома, у хаце. Ён глянуў на зацемненую вуліцу, падумаў: «Усё ж такі прыгожая наша Пруска. І ўсё тут прыгожае, а я вось ад'язджаю». Спыніўся перад Васілішынай хатай і ціха пастукаў у дзверы, якія тут жа адчыніліся, і ў праёме, у начным сутонні, слаба забялела Ганніна аблічча.

— А я тут сяджу адна, маці ў суседзяў…

— Нічога не бачу…

— Хадзі сюды!

Яна выглядала сумнай.

— Усё яшчэ сярдуеш на мяне, ці што?

Ганна ўздыхнула:

— Позна ты нешта…

— Дужа заняты быў.— Ён абняў яе. Шкада стала і яе, і чамусьці сябе: «Куды я еду?..»

Ганна абхапіла яго шчокі рукамі і прыхінулася так шчыльна, што ён адчуў вострыя гарбкі яе грудзей і парывістае дыханне. У гэтую хвіліну яна была яму бясконца блізкай і дарагой.

— Табе не халадно? Халодны ты нейкі.

— Не, з табой мне заўсёды цёпла…

І сапраўды, прыемна было адчуваць яе пяшчотныя далоні на сваіх ужо добра разгарачаных шчоках.

— Казаў, што жыць без мяне не можаш…

Лявонка нічога не адказаў.

— Кахаць умеюць толькі жанчыны. А вы, мужчыны, ветрагоны…

Ён абняў яе яшчэ мацней:

— Мне здаецца, што я кахаю цябе яшчэ больш!

Яна зноў сумна ўздыхнула:

— Калі хочаш ехаць — едзь, але памятай, што я цябе заўсёды буду кахаць.

У адказ ён пацалаваў яе. Так хацелася застацца побач з ёю, штодня адчуваць яе прысутнасць.

— Ой, і не нацешыліся мы з табой, Лявонка…

Ён заўважыў, як задрыжэлі вейкі. Каб схаваць слязіну, яна апусціла галаву.

— А я так хацела шчасця…

Ён дакрануўся вуснамі да мочак яе вушэй, але Ганна як бы і не адчувала яго пяшчоты, глядзела кудысьці ў цемру.

— Такая далячынь! Страшна…

— Чаго ўжо там баяцца! Тысячы людзей едуць…

— Вось бацька паехаў — і што з таго?..

Ганна ўсміхнулася, прыклала да вачэй хусцінку.

— Не бядуй, вернецца…

Памаўчаўшы, яна сказала:

— Ты мне, Лявонка, падабаешся, ты вельмі смелы.

Хацела, мусіць, хоць як падтрымаць і супакоіць — і яго, і сябе.