Уладзімір Гніламёдаў - Уліс з Прускі

Выйшаўшы з вагончыкаў, убачылі яшчэ адну цікавую забаўку — сіламер. Ахвотнікі, звягнуўшы цэнтам, цягнулі за спецыяльную спружыну, і стрэлка паказвала вынік — наколькі чалавек дужы.

— Што, хлопцы, рызыкнём? — падбадзёрыў сяброў Цімафей. — Дай нам! — звярнуўся ён жэстам да чалавека ў чорным капелюшы-кацялку, які кіраваў усёй гэтай пацехай.

— Адкуль вы? — пацікавіўся той, спытаўшы па-англійску.

— Рашэн, — адказаў асмялелы Цімоша. — О!

— Беларашэн, — паправіў сябра Піліпко, як бы гэта магло нешта сказаць іхняму суразмоўніку, аднак той згодна заківаў галавою: «я-я» і тут жа абвясціў: «Дзвесце фунтаў!» — калі сіламерную спружыну пацягнуў шыракаплечы мацак з вясёлым тварам, які стаяў перад прускаўцамі.

Падышла і іх чарга. Першы да справы падступіўся Цімоша, хапануў за кальцо, з усяе сілы рвануў, і стрэлка імкліва тузанулася ўверх.

— Сто восемдзесят пяць! — гукнуў чалавек у чорным кацялку.

— Ого! — прамовіў Піліпко, але сам да спружыны не падыходзіў.

— О'кэй! — пахваліў «кацялок».

«Можа, мне паспрабаваць?» — падумаў Лявонка, ужо намацаўшы ў кішэні патрэбны цэнт. Аддаўшы яго ўладальніку чорнага кацялка, ён павольна прыклаўся да кальца, зручна ашчаперыў яго і вокамгненна рвануў на сябе.

— Дзвесце дваццаць! — у адзін голас крыкнулі чалавек у чорным кацялку і той здаравяк, што перад гэтым вырваў дзвесце фунтаў. Яны разам кінуліся да хлопца і пачалі мітусліва мацаць яго рукі і плечы.

Уражаны былі і Цімоша з Піліпком. «Ну, Кужалёк!..» — круцілі галовамі адзін і другі. Але больш за ўсіх здзівіўся сам Лявонка, яшчэ і яшчэ раз аглядаючы спружыну з кальцом і стрэлку, якая так высока падскочыла. Прыгладзіў на галаве чуб. Для яго гэта было поўнай нечаканасцю.

Пайшлі далей. Палогім, нізінным берагам Коні-Айленд апускаўся ў акіян. Тут знаходзіўся пляж. Ля самай вады, на пяску, бессаромна грэліся на сонцы голыя людзі, у адных кароткіх штоніках. Мужчыны і жанчыны, старыя і маладыя, худыя і тоўстыя. Прускаўцы паглядзелі адзін на аднаго і паскрэблі патыліцы. У гэтай краіне здзіўленне чакала іх на кожным кроку…

У сваё прыстанішча яны вярнуліся з пустымі кішэнямі. На вуліцах ужо гарэлі газавыя ліхтары.

Вечарам Лявонка сеў пісаць ліст дадому. Там ужо, пэўна, стаміліся чакаць ад яго хоць якой весткі. Яшчэ на мінулым тыдні купіў у кіёску паперу, канверт і чарніла. Цяпер вось адсунуў вазон з кветкамі, прымасціўся да падаконніка (стала не было) і ўявіў, як Масей Галёнка паедзе ў воласць, у Ратайчыцы, зойдзе на пошту і забярэ яго ліст, адрасаваны Кужаль Марыі. Дома прачытаюць. І ён пачаў:

«Дарагія малю, дзядуля, Тоня, Фядора, Барбарка! Шлю вам паклон з-за акіяна, з далёкай Амэрыкі, дзе я знаходжуся ўжо амаль паўтара месяца. Прабачце, што доўга не пісаў, бо пакуль уладкаваўся на прагну, пакуль крыху асвоіўся. Цяпер пішу вам усё па парадку. Пераплылі акіян. Той акіян, пра які расказваў Кузёмка, нішто супраць гэтага, па якім мы плылі на параходзе. Не ведаю, ці правільна я зрабіў, але спыніўся пакуль што ў Нью-Йорку, у пансіёне містэра Гроса. Добры чалавек. Маю работу. Працую па восем гадзін у дзень, а часам і болей. Мыю вокны ў вялікіх дамах. Збяру крыху грошай і пашлю вам і Падгурскаму, каб разлічыцца за тое, што пазычалі. На работу ўладкавацца не так проста: перад фабрыкамі чэргі. Нашы хлопцы працуюць. Цімоша мые посуд у рэстарацыі. Піліпко працуе ў магазіне адзення, дапамагае насіць і запакоўваць тавар. Усім нам, можна сказаць, пашанцавала. Такія, як мы, называюцца тут эмігранты. Летам пасылаюць працаваць на фермы, зімой — на фабрыкі і шахты. Пад вясну, можа, і я падамся куды на ферму. Цяжка прывыкнуць да гарадскіх муроў. У Нью-Йорку яны ціснуць з усіх бакоў. Тут, на чужыне, у Амэрыцы, успамінаю вас вельмі часта і вельмі шкадую, як вы там без мяне. Амэрыка — гэта Вавілон, тут змяшаліся ўсе народы, нацыі. Мяне тут дзівіць нейкая адчужанасць, нікому да цябе няма ніякай цікавасці і ніякай справы. Не тое, што ў нас дома, дзе ўсё i. ўсе навідавоку. Але грошы зарабіць можна. Галоўнае — каб праца была. Доўга я тут, думаю, не затрымаюся, цягне дадому.

Моцна ўсіх вас абдымаю і цалую. А яшчэ прывітанне дзядзьку Хведару і яго сям'і, суседу Хомку, яго жонцы, цётцы Хомчысе, усім знаёмым. Прывітанне Ганне і яе маці.

Ваш Лявон».

Ідучы на работу, забег на пошту, кінуў ліст у скрынку і зноў засумаваў. У паветры кружыліся сняжынкі. Лявонка падставіў далоні. Сняжынкі, дакранаючыся да чалавечага цяпла, хутка раставалі, як бы каналі, але ён усё ж такі паспеў разабраць іх махнаты ўзор: «Такія ж, як у Прусцы». На далоні заставаліся ледзь прыкметныя кропелькі вільгаці. Снег усюды аднолькавы — і дома, і тут, у Амерыцы. Праўда зіма тут мяккая — ніякага параўнання з прускаўскай. Але ўсё роўна праца акнамыя сезонная — зімой, у снег і халады, ніхто вокнаў не мые, аж да вясны. Што ж будзе далей? І як бы пачуўшы Лявонкавы неспакойныя думкі, яго раптам выклікаў старшы адміністратар гатэля — бос, як яго тут называлі.