Уладзімір Гніламёдаў - Уліс з Прускі

Тут і сапраўды больш за ўсё цанілі вясёлы нораў і незалежнасць. Лявонка падаўся ў тое бюро, куды яго настрэнчыў містэр Лейбе. Яно знаходзілася на 21-й авеню, і прускавец хутка яго знайшоў. У зручным крэсле, бокам да акенца, сядзеў чалавек без пінжака, у адной камізэльцы, паклаўшы ногі на стол. Цяпер гэта ўжо не здзіўляла. Чалавек маленькімі нажнічкамі падпраўляў пазногці. Зірнуўшы на новага кліента, паклікаў перакладчыка.

— А што ты ўмееш? — запытаў праз перакладчыка.

Што ён умеў? Араць, касіць, сеяць…

— Вам трэба ў іншы штат.

Перакладчык пераклаў. У думках Лявонка ўжо быў гатовы да такога кроку, але…

— Перш, чым ехаць, я хацеў бы зарабіць трохі грошай, каб мець на што ехаць, — растлумачыў ён.

Выслухаўшы адказ у перакладзе, чыноўнік перастаў абразаць пазногці, апусціў ногі на падлогу, парыўся ў паперах.

— Ёсць тут адно месца, — сказаў ён таксама праз перакладчыка, — пакуль што вакантнае. Мыць вокны.

— Вокны мыць? — перапытаў Лявонка ў перакладчыка і падумаў: «У нас жа гэта жанчыны робяць. Перад Паскай. Прыехаў у Амэрыку, каб мыць вокны? У Прусцы засмяюць… Ды і што там заробіш — на тых вокнах? Зрэшты, мые ж Цімона посуд. Чаму ж вокны нельга мыць?»

— Ну, як?

Давялося згадзіцца.

— Гэта непадалёку, — перакладчык назваў адрас, і Лявонка, падзякаваўшы, тут жа пайшоў.

Гэта быў вядомы многім дом на 23-й авеню, які меў дваццаць восем паверхаў. У ім размяшчаўся салідны гатэль. Навічка накіравалі ў падвал, дзе месціліся гаспадарчыя службы. Падалося, што там нават узрадаваліся яго прыходу. Адразу ж атрымаў рабочае месца і адзенне — камбінезон з шырокім брызентавым поясам, швабру і вядро. Назаўтра трэба было пачынаць.

— Ну што? — спыталі Цімоша з ІІіліпком, калі вечарам вярнуліся з працы.

— Тое-сёе як быццам абяцалі. Вокны мыць маю.

— Вокны? — са здзіўленнем перапытаў Цімоша. — Няўжо?

Піліпко таксама быў здзіўлены:

— Няўжо іх мыюць?

Лявонка нічога не адказаў.

На працу ён пабег з самай раніцы. Пераапрануўся ў камбінезон, напусціў у вядро вады і з дапамогай майстра-сантэхніка зрабіў мыльны раствор. Майстар тлумачыў больш рукамі і мімікай, чым словамі. Абавязкі акнамыя не такія ўжо і складаныя, але і іх трэба ўмець выконваць.

— Weil? [5] Згодзен? (англ.)

Прускавец кіўнуў галавой і апрануў, як вучыў майстар, камбінезон. Спачатку трэба было вымыць унутраны бок акна, потым знадворны. Майстар паказаў, як гэта робіцца. Да пояса камбінезона прымацаваны дзве скураныя шлейкі з крукамі, якія чапляліся за ўмураваныя ў сцяну дома тоўстыя жалезныя скобы і ўтрымлівалі мыйшчыка ў паветры. Пачалі з першага паверха. Падняўшы ніжнюю шыбіну, Лявонка асцярожна, каб не сарвацца, стаў каленямі на падаконнік і, трымаючыся адной рукой за раму, другой пачапіўся крукамі за скобы.

— О'кэй! — сказаў майстар і пайшоў па сваіх справах.

Пачалася праца. Ступіўшы нагамі на карніз, хлопец нацягваў шлеі і асцярожна завісаў у паветры, браў у рукі швабру, мачаў яе ў вядро з мыльнай вадой, шураваў па шыбіне, затым выціраў шкло сухой анучай і, нарэшце, канчаткова праціраў кавалкам замшы. Шыбіны ззялі святочным бляскам. Пасля гэтага акнамый вяртаўся ў памяшканне, зачыняў вымытае акно і браўся за наступнае.

«Добра, што вазонаў з кветкамі на вокнах не трымаюць, — думалася пры гэтым, — а то нязручна было б праз падаконнік пералазіць. Раптам зачапіў бы нагой, ды той вазон зваліўся з дваццатага паверха каму-небудзь на галаву».

Кожны паверх узносіў яго вышэй і вышэй, усё больш аддаляючы ад зямлі. Не жартачкі, дваццаць восем паверхаў! Папярэднік Лявонкі, як потым ён даведаўся, сарваўся з дваццаць першага. Спачатку ў Лявонкі кружылася галава, здавалася, што пад напорам ветру хістаецца, і ўсё з большым размахам, сам будынак, пагражаючы скінуць яго з падаконнага карніза. Людзі ўнізе выглядалі мурашамі. Сэрца падпірала пад самае горла і ўтрапёна калацілася, гатовае выскачыць з грудзей. У нагах з'яўлялася здрадлівая няўпэўненасць. Адольвала слабасць, ногі дрыжэлі, рабіліся як не свае, не ставала зямной апоры. Успомнілася чамусьці Вавілонская вежа, пра якую некалі ў Камянецкім вучылішчы (як даўно гэта было!) расказваў айцец Нікадзім: «Хмар дасягнула і ўперлася ў неба…» Але як дрэнна ўсё скончылася! Гэты хмарачос — тая самая вежа…

Непадалёку стаяла яшчэ некалькі дамоў, амаль такіх жа высокіх, вокны якіх таксама мыла чыясьці швабра. Не адзін ён такі! І побач з панылымі настроямі ў свядомасці нечакана прачнулася як бы супрацьлеглая думка: «Гэта твая работа, і ніхто яе за цябе не выканае. Прывыкай! Але ці магчыма загартаваць волю так, каб не баяцца?»