Уладзімір Караткевіч - Леаніды не вернуцца да Зямлі (Нельга забыць)

Ноч прыйшла на змену гэтаму дню.
Я ў пакоi ўседзець не мог.
Ззянне неонавага агню.
Плошча.
Канец дарог.
— А мы такія ж, як на Русі.
Як сказаць мне хапіла сіл?
Я мог табе і ёй нахлусіць,
Але ночы нельга хлусіць.
Маўчы.
Маўчы хоць тысячу год.
Чуеце?
Я маўчу.
Я пальчатку разам з суставамі — ў рот,
Каб брэху ніхто не пачуў.
На плошчы ціха ўмірае крок.
Нiкога iм не кранеш.
I слёз няма, і ў глотцы камок,
I лепей памерці мне.
Я стаю каля цяжкіх тваіх дзвярэй.
Я хаджу пад цёмным акном.
I вось у аблогу мяне бярэ
Садовае кола агнём.
Падступае бліжэй, і бліжэй, і бліжэй:
"Мы сябры, павер нам, павер.
Здавайся! Чуеш, здавайся нам…
Тысячам цёплых кватэр.
— Я не горшая, вер,
Пабудзь са мной…"
— Пакiньце!
Таму, што мяне
Цягне акно хаты адной.
I цемра ў гэтым акне.

На бронзе адбітак агню залаты.
Вецер пяе і пяе.
Я, кажуць, ростам амаль як ты,
I вочы амаль як твае.
Мы з табою на плошчы гэтай адны,
Дай руку тваю мякка вазьму.
Мы крылы спалiлi ў адным агнi,
Толькi розныя назвы яму,
Уладзiмiр, чуеш?
Хадзем са мной,
Вып'ем шклянку вiна.
Не ў шалмане,
Што тут, за тваёй спiной.
Тут можа прыйсцi яна.
З плячэй, што аплакаў сваёй тугой,
Паліто бязважкае скінь.
I мужчынскiя рукi пагладзяць яго,
Чужыя рукi пагладзяць яго,
I iншым стане «Пекiн».
I стане iншай, — як майскi вянок, —
Зала, дзе лыжкi бяруць,
Дзе ў вочы глядзяць, дзе жлукцяць вiно,
Дзе галатурый жаруць.
Зала загразнула ў лiпкiм вiне,
Але тут узнясецца да зор…
Як мне цяжка, мой родны, як цяжка мне.
Лепей бы я памёр!
Цяжка табе, а мне — ўдвая,
Таму i прыйшоў. I стаю.
Тваю гiсторыю ведаю я,
Паслухай лепей маю.

У атамны век, у пластмасавы вёк,
Век нянавісці і любві,
Жыў сабе на зямлі чалавек, —
Не з пластмасы, а з плоці й крыві.
Лічылі паэтам. У ранг узвялі.
Ён жыў. Спрабаваў пiсаць.
I ён пакахаў, як на гэтай зямлі
Не кожны ўмее кахаць.
I была яна, хай далёка не першая.
I сонца агонь яе залацiў.
Многа вершаў, дурацкіх вершаў
Добрай гэтай паэт прысвяціў.
Ён з ёю плыў за сіняе мора,
Ў глыбіні вякоў накіроўваў свой спеў.
I нават пад зоры, чыстыя зоры,
Не ўмеючы лётаць, з ёю ляцеў,
Прыпомніўшы вочы, шэрыя, сінія,
Ён змяць не мог бы нават травы.
Ён за яе пад скаламі гінуў,
Стократна мёртвы і зноў жывы.
Людзі, людзі, розныя людзі
Пачуйце глухія словы мае:
Нічога, нічога такога не будзе.
Будуць зоры — не будзе яе.
Другу жанчына сказала: «Канец».
Ён доўга моўчкі сядзеў
I сказаў: "Не хочаш глядзець на мяне?
На партрэты будзеш глядзець".
Ён сказаў — а мяне забівае туга,
Памерлі песні мае,
I сэрца, як птушка у мокрых снягах,
Зламанымі крыламі б'е.
За сонцам ляцеў праз дождж і буран,
За сонцам імкнуў свой бег,
За сонцам.
А сонца спавіў туман
I мокры завеяў снег.
Бронзавы мой, заснежаны, белы.
Зноў да мяне самота прыйшла.
Ў снежны,
Ў чорны мой панядзелак.
Кастрычніка, дванаццатага чысла.

Ўспамінаю мой цёплы дом,
Думак халодны пажар
I над пісьмовым сталом
Сіксцінскай Марыі твар.
Да цябе, да цябе адной
Палёт маіх зблытаных мар,
Злітуйся, дай мне спакой,
Кахання чыстага твар.
Не ведаю, ты ці яна
З'явілася ў гэты дом,
Не ведаю, ты ці яна
Над маім бяссонным сталом?
Калі ты — прыгажосць, якой молімся мы,
Калi рухаеш ты зямлю,
Вызвалi з гэтай бясконцай турмы,
Зрабi мяне моцным, малю.
I калi не можаш такога зрабiць,
Каб мяне кахала яна,
I калi не можаш такога зрабiць,
Каб вярнулася зноў вясна,
I калi не можаш такога зрабiць,
Каб пагладзiла мне руку, —
Зрабi, каб яна нарадзiла сынка
Або найлепей дачку.
На руках насiў бы, не помнячы зла,
Каб яна шчаслiвай жыла,
Каб расла, каб на мацi падобнай была,
Каб на мацi падобнай была.
Адшукаў бы добрага хлопца ёй,
Каб падобны быў на мяне,
I глядзеў бы, i цешыўся iхняй гульнёй,
I гiсторыi быў бы канец.
Я кожнаму галаву бы разбiў,
Хто захоча за нейкi барыш
Яе падмануць,
Яе ашукаць,
Ці яго пацягнуць на крыж.
. . . . . . . . . . . . . .
За дзвярыма дома кватэра твая,
Снег шалёны ў вочы б'е.
Вы, прадажнікі!
Чуеце, гэта я
Стаю на варце яе.
Зныня да веку,
Памятайце і верце,
Я стаю,
Я сціскаю меч і трубу.
Для подласці,
Гора,
Для самой смерці
Гэтыя дзверы будуць — табу.
. . . . . . . . . . . . . . .
Хмары над горадам праплываюць,
Над плошчаю прыцішаючы бег,
I ў валасы мае навяваюць
Снег,
Мокры снег, мокры снег,
Мокры, халодны снег.