Томас Ман - Навелы

— Дванаццаць тысяч гульдэнаў?.. Не, на гэта я не згодны.

Яна зірнула на мяне, крыху збялелая. Відаць, яна ўжо здагадалася, што маё супраціўленне выклікана не прагнасцю. І ўсё ж яна спыталася:

— Колькі ж вы хочаце?

Але я не хацеў працягваць размову ў такім прытворна халодным тоне.

— Давайце не будзем гуляць у хованкі. Я не дзячок… не бедны аптэкар з «Рамеа і Джульеты», які прадае атруту за corruptes gold [49] Нікчэмны метал (англ.). … можа, я менш за ўсё дзялок… гэтым спосабам вы нічога не даб’ецеся.

— Дык вы не хочаце?

— За грошы — не.

На момант паміж намі ўсталявалася цішыня. Было так ціха, што я першы раз пачуў яе дыханне.

— Чаго ж вы яшчэ можаце хацець?

Тут я не мог болей трымацца:

— Перш за ўсё я хачу, каб вы… каб вы не звярталіся да мяне як да гандляра, а як да чалавека… Каб вы, калі вам трэба дапамога, не… лезлі адразу ж з вашымі гнюснымі грашамі… а папрасілі… мяне як чалавека, дапамагчы вам як чалавеку… Я не толькі ўрач, у мяне не толькі прыёмныя гадзіны… у мяне бываюць і другія гадзіны… можа, вы прыйшлі якраз у такую гадзіну…

Яна хвіліну маўчыць. Потым яе вусны злёгку крывяцца, дрыжаць, і яна хутка пытаецца:

— Значыцца, каб я вас… папрасіла… тады б вы гэта зрабілі?

— Вось вы ўжо зноў таргуецеся! Вы згодны прасіць толькі ў тым выпадку, калі я спачатку паабяцаю. Спачатку вы павінны мяне папрасіць, тады я вам адкажу.

Яна ўзнімае галаву, як наравісты конь. З гневам глядзіць на мяне.

— Не, я не буду вас прасіць. Лепш загінуць!

Тут мною авалодвае гнеў, нястрымны, шалёны гнеў.

— Тады буду патрабаваць я, калі вы не хочаце прасіць. Я думаю, мне трэба выказацца больш ясна — вы ведаеце, чаго я ад вас хачу. Тады… тады я вам памагу.

Нейкі момант яна здзіўлена глядзела на мяне. Потым — о, я не магу, не магу выказаць, як жахліва гэта было, — твар яе раптоўна знерухомеў, а потым… потым яна нечакана зарагатала… з неапісальнаю пагардаю зарагатала мне ў твар… з пагардаю, якая знішчыла мяне… і разам з тым яшчэ болей ап’яніла… Гэта было падобна на выбух, раптоўны, раскацісты, магутны… Такая вялізная сіла адчувалася ў гэтым пагардлівым рогаце, што я… так, я гатовы быў упасці перад ёю ніцма і цалаваць ёй ногі. Гэта цягнулася ўсяго імгненне… нібы маланка абпаліла мяне… Раптам яна павярнулася і хуценька падалася да дзвярэй.

Я міжвольна кінуўся ўслед… хацеў папрасіць прабачэння… маліць яе… бо мая сіла была зламана канчаткова… але яна яшчэ раз павярнулася да мяне і сказала… не, загадала:

— Асмельцеся толькі пайсці ўслед ці сачыць за мною… Пашкадуеце!

У той самы момант за ёю з трэскам зачыніліся дзверы.

Зноў паўза. Зноў маўчанне… Зноў толькі шалясценне, быццам струменілася месячнае святло. І нарэшце зноў яго голас:

— Дзверы з трэскам зачыніліся… але я стаяў нерухома на месцы… Я быў нібы загіпнатызаваны яе загадам… Я чуў, як яна спускалася па лесвіцы, як зачыніліся дзверы… я чуў усё і ўсёю істотаю рваўся да яе… каб яе… не ведаю што… каб вярнуць яе, ці ўдарыць, ці задушыць… але толькі бегчы ўслед за ёю… за ёю… Але я не мог гэтага зрабіць, не мог паварушыцца, мяне быццам паралізавала электрычным токам… мяне ўразіла, уразіла ў самае сэрца знішчальная маланка яе позірку… Я ведаю, што гэтага не растлумачыць і не расказаць… Гэта можа здацца смешным, але я ўсё стаяў і стаяў… Прайшло некалькі хвілін, можа, пяць, можа, дзесяць, перш чым я змог адарваць нагу ад падлогі…

Але як толькі я ступіў з месца, я ўжо ўвесь гарэў і гатовы быў бегчы… Умомант я зляцеў па лесвіцы ўніз… У яе няма другой дарогі, як толькі па вуліцы да станцыі… Я кідаюся ў хляўчук па веласіпед, бачу, што забыўся ўзяць ключ, зрываю засаўку, бамбук трашчыць і разлятаецца на кавалкі… і вось я ўжо на веласіпедзе і імчуся за ёю ўслед… Я павінен… я павінен дагнаць яе, перш чым яна сядзе ў аўтамабіль… Я павінен пагаварыць з ёю…

Я нясуся па пыльнай вуліцы, цяпер толькі бачу, як доўга я прастаяў у здранцвенні… Але вось… на паваротцы ў лесе, перад самай станцыяй, я бачу яе, яна ідзе шпаркім цвёрдым крокам у суправаджэнні боя… Але і яна, відаць, заўважыла мяне, бо гаворыць нешта бою, і той спыняецца, а яна ідзе далей адна… Што яна хоча рабіць? Чаму хоча быць адна?.. Можа, яна хоча пагаварыць са мною сам-насам, каб ён не чуў?.. Шалёна націскаю на педалі… Раптам нехта кідаецца мне наперарэз на дарогу… яе бой… Я ледзь паспяваю рвануць веласіпед убок і лячу на зямлю…

Устаю з лаянкаю… міжвольна замахваюся кулаком, каб даць дурню кухталя, але ён адхінаецца… Атрасаю веласіпед, збіраюся зноў ускочыць на яго… Але нягоднік зноў тут, хапаецца за веласіпед і гаворыць на сваёй ламанай ангельскай мове: «You remain here» [50] Вы застанецеся тут (англ.). .