Томас Ман - Навелы

Спачатку я маўчаў. Маўчаў упарта і злосна. Я адчуваў, што яна глядзіць на мяне з-пад вуаля, глядзіць прама, патрабавальна і хоча прымусіць мяне гаварыць. Але я гэтак лёгка не паддамся. Я загаварыў, але… унікліва… міжвольна пераняў яе балбатлівы, абыякавы тон. Я прыкінуўся, што не разумею яе, бо — не ведаю, ці можаце вы зразумець гэта, — я хацеў прымусіць яе выказацца выразней, я не хацеў сам прапаноўваць, наадварот… хацеў, каб яна папрасіла… менавіта яна, якая з’явілася тут з такім уладным выглядам… І акрамя таго, я ведаю, якую ўладу нада мною маюць ганарыстыя, халодныя жанчыны.

Я гаварыў кругом ды навокала, што ёй няма чаго баяцца, што такая непрытомнасць — звычайная з’ява, больш таго, гэта нават зарука нармальнага развіцця дзіцяці. Я прыводзіў прыклады з медыцынскіх газет… Я гаварыў, гаварыў спакойна і лёгка, разглядаў увесь час яе недамаганне як нешта зусім звычайнае і… усё чакаў, што яна мяне спыніць. Я ведаў, што яна не вытрымае.

І сапраўды, яна рэзкім жэстам рукі перапыніла мяне, быццам адмятала ўсе гэтыя супакойлівыя словы.

— Мяне, доктар, не гэта трывожыць. У той раз, калі я хадзіла з першым хлопчыкам, маё здароўе было куды лепшае… але цяпер я ўжо не тая… у мяне не ў парадку з сэрцам…

— Вось яно што, з сэрцам не ў парадку, — паўтарыў я, паказваючы ўсім сваім выглядам неспакой. — Зараз паслухаем. — Я зрабіў рух, быццам устаю, каб дастаць стэтаскоп. Але яна спыніла мяне. Голас яе гучаў цяпер вельмі рэзка і катэгарычна, як каманда.

— У мяне не ў парадку з сэрцам, доктар, я папрашу вас верыць таму, што я кажу. Я не хацела б траціць час на даследаванні — вы маглі б, думаецца, выказаць мне крыху болей даверу. Я дастаткова даказала свой давер вам.

Цяпер гэта была ўжо барацьба, адкрыты выклік. І я прыняў яго.

— Давер патрабуе шчырасці, поўнай шчырасці. Гаварыце ясна, я ж урач. І перш за ўсё зніміце вуаль, сядайце сюды, пакіньце ў спакоі кнігі і ўсе гэтыя хітрыкі. Да ўрача не прыходзяць пад вуалем.

Горда выпрастаўшыся, яна акінула мяне позіркам. Хвіліну памарудзіла. Потым села і падняла вуаль. Я ўбачыў твар — такі, які баяўся ўбачыць: непранікальны, цвёрды, рашучы, адзначаны незалежнаю ад узросту прыгажосцю, твар з шэрымі вачамі, якія часта бываюць у ангелек, — вельмі спакойныя, але поўныя затоенага агню. Гэтыя тонкія сціснутыя губы ўмелі захоўваць тайну. Нейкі момант мы глядзелі адно на аднаго — яна ўладна і дапытліва, з такою халоднаю жорсткасцю, што я не вытрымаў і міжвольна адвёў убок вочы.

Яна лёгенька пастуквала пальцамі па стале. Значыцца, і яна нервавалася. Потым раптам сказала:

— Вы ведаеце, доктар, чаго я ад вас хачу, ці не ведаеце?

— Здаецца, ведаю. Але лепей пагаворым адкрыта. Вы хочаце вызваліцца ад вашага стану… хочаце, каб я вызваліў вас ад непрытомнасці, ухіліў… ухіліў прычыну. Правільна я зразумеў?

— Так.

Як нож гільяціны, упала гэтае слова.

— А вы ведаеце, што падобныя эксперыменты небяспечныя… для абаіх бакоў?..

— Так.

— Што закон мне гэта забараняе?

— Бываюць выпадкі, калі гэта не толькі не забаронена, але, наадварот, рэкамендуецца.

— Але для гэтага трэба заключэнне ўрача.

— Дык зрабіце гэтае заключэнне. Вы ж урач.

Ясна, цвёрда, не мігаючы, глядзелі на мяне яе вочы. Гэта быў загад, і я, маладушны чалавек, дрыжаў, уражаны дэманічнаю сілаю яе волі. Але я яшчэ курчыўся, не хацеў паказаць, што ўжо раздушаны. «Толькі не спяшацца! Як мага болей марудзіць! Вымусіць яе папрасіць», — нашэптвала мне нейкае няяснае жаданне.

— Гэта не заўсёды ва ўладзе ўрача. Але я гатовы… Параіцца з калегам у бальніцы…

— Не трэба мне вашага калегі… я прыйшла да вас.

— Дазвольце даведацца, чаму менавіта да мяне?

Яна холадна зірнула на мяне.

— Не бачу прычыны хаваць гэта ад вас. Вы жывяце наводшыбе, вы мяне не ведаеце, вы добры ўрач, і вы… — яна ў першы раз запнулася, — відаць, нядоўга прабудзеце ў гэтай мясцовасці, асабліва калі… калі зможаце ўзяць з сабою дадому добрую суму грошай.

Мяне аж скаланула. Гэты сухі, як бы камерцыйны разлік ашаламіў мяне. Дагэтуль губы яе яшчэ не разамкнуліся для просьбы, але яна даўно ўжо ўсё падлічыла і спачатку высачыла мяне, як дзічыну, а потым пачала паляванне. Я адчуваў, як пранікае ў мяне яе дэманічная воля, але я супраціўляўся з усёю злосцю. Яшчэ раз прымусіў я сябе прыняць дзелавы, амаль іранічны тон.

— І гэтую добрую суму вы… вы аддадзіце ў маё распараджэнне?

— За вашу дапамогу і неадкладны ад’езд.

— Вы ведаеце, што я тады трачу права на пенсію?