O, heyrət içində qalmışdı. Bunlar kim idi, atı niyə qaçırmışdılar, niyə da qaytarıblar. Alapaçaya fikir verdi, sonra bir-bir adamlara baxdı. Heç birini tanıya bilmədi. Oğlunu çağırdı.
– Apar hörüklə.
“Yox, yalı da, quyruğu da yerindədir. Belə ata bir ilxı verərlər. Onu həmişə şah, vəzir, əmir, bəylərbəyi gözündən gizlətmişəm. Yoxsa müştəri düşəcəkdilər ki, bu elə hökmdara yaraşan atdı. Sözü yerə salsa gərək bu yerlərdən köçüb gedəydi”.
Üzünü qocaya çevirdi:
– Bu nə sirdi?
– Danışaram, darıxma.
O, qonaqları alaçığa çağırdı. Divar boyu buta güllü Şamaxı ipəyindən döşəkcələr düzülmüşdü. Hərəsinin də yanında iri, qotazlı bir mitəkkə qoyulmuşdu. Ağsaqqalı farmaşın üstündə yığılan yükün qabağına, məclisin başına, öz yanına keçirdi. Oturandan sonra söhbəti özü açdı. Artıq Dədə bəyin iri, qırmızı yanaqlarının yanında sərt cizgilər yox idi.
– Xoş gəlib, səfa gətirmisiniz. Amma tanımaq üçün gərək soruşaq da. Hansı tayfadansınız?
– Biz təkəli tayfasındanıq. Keçəldağ tərəfdə düşmüşük. Bizim ata yurdumuz qalıb Ağ dənizin kənarında, Qaramanda. Çox vaxt bazarlığa Hələbə gedərdik. Rəhmətlik Həsən padşahın vaxtında gəlib düşmüşük. İndi deyir, bir naxırın adını bir dana korlayar. Üzü qara olsun bizim üzümüzü sənin yanında qara eləyənin. Alapaçanı nə vaxtsa görübmüş. İstəyirmiş onun dölünü tutsun. Gəlib, şah kimi qarşılayıb çörək vermisən, gecə də durub sənə xain çıxıb, çörəyə xain çıxıb.
– Hanı özü?
– Özünün tənbehini eləmişik. Yorğan-döşəkdədi, bel-buxununa yaxı salıblar. Səhər gördüm bir at kişnəyir. Alaqaranlıqdan idi. Durdum gördüm gətirib. Dedim bu at hardandı? Məndən söz daldalaya bilməzlər. Danışdı, dedi döl tutub qaytaracam. Sonra da danışdı ki, necə tapqırı demisən, kəsib canını qurtarıb. Uşaqların hamısını yığdım. Namərdin cəzasını verdim. Onu salmışıq yorğan-döşəyə, demişəm sənin kimi kişinin o atın dölündən əmələ gələn kəhərə minməyinə hələ min il var, götürüb gəlmişik. Arada düşmənçilik olmasın. O ata da layiq bir yəhərimiz vardı, onu da gətirmişəm. Qaşı qızıldı, özü gümüş yəhərdi. Babamızdan qalıb. O, yəhərə layiq atımız olmayıb. At gəldi, yəhəri gətirdi.
Cavanlardan biri qalxıb, alaçığın qapısına qoyduqları bükülü yəhəri, yüyəni açdı. Gümüşü, qızılı bərq vurdu. Sədəf, mina işləmələr göz oxşadı.
Dədə bəy ona nə deyəcəyini, nə edəcəyini bilmirdi. Nazik bığlı oğlunu çağırıb qulağına nəsə pıçıldadı. Oğlu razılığını bildirib alaçıqdan çıxdı. O, üzünü qocaya tutub dedi:
– Mənim atımı qaytarıb gətirmisiniz, buna sevinmirəm, atı aparanın düşmən olmadığı da məni o qədər sevindirmir. Mənim ürəyimi dağ boyda eləyən ağsaqqalın müdrikliyidir. Məmləkətdə sənin kimi beş-on ağsaqqal olsa qurd qoyunla otlayar.
– Atalarımızdan belə görmüşük, övladlarımız da bizdən belə görməlidir. Mərdliyə gərək mərdliklə cavab verəsən. Onsuz da dünya özü namərd dünyadı.
Obada hamı ayağa qalxmışdı. Qoyunlar kəsilir, düyü seçilir, qazanlar asılırdı. Dədə bəyin oğlu ilxıdan yeddi at ayırıb gətirib qonaqların atlarının yanına bağladı. İşini qurtaranda başını qaldırıb gördü ki, obaya tərəf iki nəfər gəlir, yedəklərində də bir yabı, yabının da üstündə palaza bükülü bir şey var. Dədə bəyin oğlu Mustafa onların qabağına çıxdı.
Sifəti mis rənginə çalan, qırmızı çalmalı adam ondan soruşdu:
– Dədə bəyin obası buradı?
– Bəli. Düz gəlmisiniz.
– Dədə bəy qul alveri eləyir?
– Deyəsən artıq-əskik danışırsınız axı. Görmürsən, onun ilxılarının, sürülərinin, sənin kimi elə əlli-altmış çobanı var.
– Onda, heç! – deyə yekəpər dilləndi.
Mustafa bu sözdən şübhələndi.
– Bəs deyirlər o, seyidləri satın alır. – O biri yoldaşı dindi.
– Yaxşı, onda gözləyin. – Özü tez alaçığa girib atasının qulağına pıçıldadı. Dədə bəy üzr istəyib çıxdı. Yabının yükünə, iki yolkəsənə baxıb dedi:
– Seyid kimdi?
– Mənəm, – deyə səs eşidildi. Palazın arasından gəlirdi o səs.
– Kimdi?
Qırmızı çalmalı yabının üstündəki yükü götürüb yerə qoydu. Diyirləyib açdı. Oradan Hüseyn Lələ bəy çıxdı. Dədə bəy gözlərinə inanmadı.
– Ay Lələ, bu nə şəbihdi? – Sonra dönüb o iki nəfərin çiyinlərinə döydü. – Bərəkallah, fərasətli uşaqlarsınız.
Qırmızı çalmalı yoldaşının üzünə baxdı, göz vurdu.
– Malımızı satası olmadıq.
Dədə bəy heç nə başa düşmədi.
– Lələ, sənin nə zarafatcıl adamların var.
– Dədə bəy, məni doğrudan satmağa gətiriblər. Nə qədər verərsən?
Hüseyn Lələ bəyin qollarını da bədəninə sarımışdılar.
– Mən bu kişilərin əsiriyəm. Öldürmək istəyirdilər, dedim öldürməyin, satın, burada seyid alan var.
Dədə bəy işi indi başa düşdü. Əl atıb alaçığın yanındakı odun parçasını götürməyi ilə qırmızı çalmalının başına endirməyi bir oldu. İkinci zərbə oxunu kamana qoymaq istəyəni onun yanına sərdi. Onlar özlərinə gələnə qədər o Hüseyn Lələ bəyi sarıdıqları kəndiri açıb onları sarıdı.
– Ədə, yolkəsən sizsiniz? Çaqqaldan canavar olar? Mənim həndəvərimdə bunların gördükləri işə bax, özü də gör kimi tutublar.
O, Hüseyn Lələ bəyi qucaqladı. Xeyli vaxtdı görüşmürdülər.
– Ay e’tibarsız qardaş, sən hardasan? Nə səsin var, nə sorağın. Nə iş görürsən, bu nə qiyafədi?
– Belədi də. Başımıza çox işlər gəlib. Hərə bir tərəfə düşdü. Təzəcə sənin yerini öyrənmişəm.
– De görüm, Şeyx Heydərin uşaqlarından xəbərin varmı?
– Var, yerlərini öyrənmişəm, onlar da müsibətdədir.
– Gəl, gəl, ayaq üstündə dayanma.
Alaçığa girdilər. Dədə bəy onu ağsaqqala göstərdi.
– Qonaq qonaq gətirər. Ayağın çox yüngüldü. Neçə ildi xəbər tuta bilmədiyim dostum özü öz ayağıyla gəlib çıxıb. Gəlib deyəndə ki, quldurlar tutub gətiriblər ki, seyid satırıq.
Bayaqdan deyib-gülən ağsaqqal tutuldu.
– Seyid?
– Seyid olmağına seyid deyil. Bu libası geyib ki, yolda dəyib-dolaşan olmasın. Ağsaqqal soruşdu:
– Siz sünnüsünüz, ya şiəsiniz?
– Şiəyik.
Bunu eşidən ağsaqqal qalxdı, onun adamları da durdular.
– Ay ağsaqqal, bu nə hərəkətdi? Hara durursunuz? Siz mənim əziz qonaqlarımsınız.
– Yox, Dədə bəy, mən sizin şiə olmağınızı bilməmişəm.
Lələ də bu sözdən pərt oldu. Qızarıb pörtdü.
– Ağsaqqal, – deyə Dədə bəy ona baxdı. – Bunun oturub çörək yeməyimizə bir maneçiliyi var? Məni təhqir eləyirsiniz?
Amma onlar dayanmadı. Alaçıqdan çıxdılar. Atlarına tərəf gedəndə Dədə bəy onların qabağını kəsdi.
– Mən hərənizə bir at bağışlamışam.
Ağsaqqal bikef-bikef dedi:
– Yox, lazım deyil. Salamat qalın.
Onlar atlarına süvar olub tərpəndilər. Dədə bəy Lələnin üzünə baxdı.
– Gördün? Dilimiz bir, adətimiz bir, özləri də çox mərd adamlar. Amma şiə söhbətinə görə durub getdilər.
– Getsin də, vaxt gələr, qaytararıq.
– Necə?
Читать дальше
Конец ознакомительного отрывка
Купить книгу