Надзея Статкевіч - Папялішча

— У што пані пхнуць, каб вада пацякла? — блазнаваў ён.

Ад такога пытання Марысенька аж пабялела, а Ян трыумфаваў:

— Ну, кажы, паненка!

Шляхцянка не вытрымала і выбегла з пакоя, а ёй услед чуўся рогат хлапечай кампаніі.

— У сажалку, — паляцеў наўздагон адказ паніча.

Ігнат таксама хітра ўсміхнуўся і паглядзеў на Зулісю.

— У мяне пытанне! — выгукнуў юнак. — І да самай ладнай паненкі ў гэтым гурце!

Вочкі маладых шляхцянак заблішчалі ў чаканні, каго ж ён назаве найпрыгажэйшай?

— Вось той, — працягваў дурыцца паніч, — у чырвоных пантофліках.

Зуліся ўсміхнулася. "Ах ты, валацуга, блазнуеш! Вось у каго ляйчына пад хвост

патрапіла!" — падумала яна.

— Адкажы, панначка, што табе патрэбна зрабіць, каб дзіця мела?

Вымавіў і, задаволены, засмяяўся ў рукаў, сустрэўшы адабральны гул сярод хлопцаў. Паненкі ж зачырванеліся, пачалі перашэптвацца, а некаторыя пахавалі вочы. Уся ўвага была звернута на Зулісю. Дзяўчына зрабіла крок наперад, уважліва абвёўшы вачыма залу, працягнула рукі да Ігната і прамовіла:

— Панічу трэба даць мне яго ў рукі патрымаць. Тады буду мець дзіця… у руках!

Ігнат не чакаў, што яму нос падатруць, а тая працягвала выбіраць вочы.

— А цяпер дазволь, шаноўны, мне задаць пытанне. На вадзе ляжыць ды не тоне, па агні бяжыць, ды не гарыць.

Ігнат зморшчыў лоб і прыціх, але ў галаву нічога не лезла.

— Вось табе і маеш! Прыдумай, панначка, іншую, пашкадуй.

— Добра. Што любіш, але не купіш, а што не любіш, ды не прадасі?

Ігнат задумаўся, але нічога не мог адказаць. Непрыемную цішыню перарваў нечы голас.

— Можа, пані дазволіць адказаць на пытанне?

Зуліся азірнулася. Перад ёй стаяў Феліцыян і пазіраў на яе з непрыхаванай пяшчотай.

— Калі ласка. Я язык нікому не завязваю.

Офенберг усміхнуўся.

— Любіць чалавек маладосць, але не купіць за грошы. А вось старасць, хоць зусім не патрэбна, не зможа не толькі прадаць, але і аддаць іншаму. Адказаў на тваё пытанне?

Дзяўчына кіўнула і сарамліва ўсміхнулася яму ў адказ. У гэты момант якраз усіх гасцей паклікалі ў галоўную залу танчыць. Зуліся выходзіла амаль апошняй, калі яе хтосьці затрымаў за руку.

— Куды ляціш, чараўніца?

Панначка спахмурнела.

— Шаноўнаму не трэба так гаварыць. У чым я перад ім вінаватая?

— Што з сэрца не вырваць. Скажы, чым прываражыла і як ад гэтага лячыцца?

Тая засмяялася.

— Лячыўся ж неяк, калі столькі часу ад паніча ніякай вестачкі не было.

— Не злуйся, панначка, не хацеў пакрыўдзіць. Не па сваёй волі не змог дагэтуль з табой пабачыцца. Але вось цяпер тут дзеля цябе. Падабаешся мне, прыгажуня. Адкажы і ты, ці я да сэрца табе?

Дзяўчына запунсавела і схіліла галаву. Шляхціц зноў запытаў:

— Ці будзеш яшчэ чакаць, пакуль не пагавару з бацькам?

Яна кіўнула і закрыла твар далонькамі. Феліцыян сарваўся з месца, падхапіў яе і падняў у паветра. Так пакружыўшы, нарэшце асцярожна апусціў свой скарб на падлогу і стаў на калена.

— Калі згадзілася чакаць, то прымі гэта.

Ён працягнуў срэбны медальён з выявай Найсвяцейшай Панны.

— Ад бяды зберажэ цябе ды ад няшчасця ўратуе.

З гэтымі словамі надзеў падарунак Зулісі на шыю і пацалаваў руку. Затым паніч правёў яе ў залу, дзе дзяўчыну даўно чакала цётка.

— Расцвіла ты, мая рабінка, у гады ўвайшла, — шчабятала яна. — Іншыя дрэвы рана цвітуць і плады хутчэй даюць, а вось рабіна позна сваю прыгажосць паказвае, быццам баіцца даверыцца каму. Кіслыя ягады толькі зімой можна ў рот пакласці, але ж якая смаката! Паглядзіш, як чырванню на бялюткім снезе гарыць, то аж сэрца радуецца. Ох, свой час ягадзе, свой час баравіку.

Дзяўчына запунсавела і адвярнулася.

— Досыць вам, цётачка.

— Ну, Зуліська, я ўжо даўно пра гэта думала. Буду цяпер партыю шукаць, а то заседзелася ты ў дзеўках.

Сказаўшы тое, яна заспяшалася ў другі канец залы, пакінуўшы пляменніцу са сваімі думкамі. Крыху больш за год прайшло з таго часу, як засталіся яны з Васількам адны на гэтым свеце. Брата прыняў да сябе на працу пан Незабытоўскі, бо той нікуды не хацеў ад’язджаць з дзедавай сядзібы, а цётка ўзяла на сябе апякунства пляменніцы і забрала да сябе. Па законе Княства, калі ў сірот не было родзічаў "па мячы", апекунамі станавіліся родныя "па кудзелі". Праўда, для жанчын у такім выпадку выстаўляліся некаторыя патрабаванні, з якіх галоўнае, каб гэта была замужняя кабета, якая "мела гаспадара цнатлівага і прыстойнага". Муж цёткі Ядвігі, пан Ян Усевіч, быў добрым чалавекам і пагадзіўся прыняць дзяўчыну. За гэта, магчыма, Бог і паспрыяў яму ў заключэнні дамовы аб куплі зямлі, якая была ўдалай для пана. Справы пайшлі ўгору, і Усевіч у хуткім часе папоўніў свой гаманец дукатамі і тынфамі.