Hienryk Siankievič - Quo Vadis

S. 128: Demijurh (hrec.) — vytančany majstar, stvaralnik (u tym liku i svietu) ; hety termin užyvaŭsia u hreckaj filazofskaj litaratury.

S. 129: Maryja z Mahdali — pavodle chryscijanskaha padannia, žančyna z prybiarežnaj vobłasci paŭnočnaj Palestyny — Halileji; stała pasladoŭnicaj Chrysta pasla taho, jak Jon zasciaroh jaje ad apanavannia złymi duchami.

S. 130: Kleofas — adzin z vučniaŭ Chrysta. Emaŭs — miastečka blizu Jeruzalima. Tamaš Dydymus — adzin z 12 apostałaŭ Chrysta; jon admaŭlaŭsia vieryć va ŭvaskresiennie Chrysta, pakul sam nie pabačyŭ jahonych ran dy nie pamacaŭ ich ułasnymi palcami.

S. 132: «Maran-ata!» — «Hospad idzie!» (siryjsk.) .

S. 133; Buksentum — prymorski horad na zachodnim uzbiarežžy Paŭnočnaj Italiji. Łucyj Saturnin Hieta — kamandzir pretoryjanaŭ u časy Kłaŭdyja.

S. 134: Styks — raka zabyccia ŭ krajinie miortvych. …jak Arystotel da Alaksandra Makiedonskaha… — Arystotel, staražytnahrecki filozaf i navukoviec-encykłapiedyst, z 343 h. pierad n. e. byŭ vychavalnikam Alaksandra i karystaŭsia ŭ jahonych vačoch vialikim aŭtarytetam. Tezej — u hreckaj mifałohiji hieroj, syn karala Eheja; siarod šmatlikich jahonych podzvihaŭ — zabojstva žachlivaha čałavieka-byka Minataŭra; Tezeja ŭvažali za zasnavalnika Afinskaj dziaržavy.

S. 135: …uziaŭ by prykład z Eneja… — Padannie scviardžaje, što ŭ noč zniščennia Troji Enej na plačoch vynies svajho baćku Anchiza z pałajučaha miesta. Mamertynskaja viaznica — pabudavana na ŭschodnim schile Kapitalinskaha ŭzhorja, badaj, jašče ŭ pieradcezarskuju epochu; pad joj miesciłasia kruhłaja padziemnaja kamora, tak zvany Tulijanum, nibyta ŭ honar inicyjatara budaŭnictva Servija Tulija, ale spiarša jana słužyła jak jomistasć dla vady. …dyjetu kafałonskaha vina… — Nazvu Kafałonija mieła hrupa astravoŭ la zachodnich bierahoŭ Hrecyi kala v. Itaki, siarod jakich Zam, Zakinf, Dulichij.

S. 136: Mitra — staražytnajiranski boh sonca.

S. 140: Cerbier — u hreckaj mifałohiji žudasny šmathałovy sabaka, što achoŭvaje ŭvachod u Ajid.

S. 146: …josć miž chryscijanami niejkaju Sybiłaju… — Sybiłami nazyvali bohamnatchnionych pradkazalnic usich časoŭ i narodaŭ; skažam, najbolš viadomaju była tak zvanaja Sybiła Kumskaja, što pradkazvała jašče Eneju.

S. 151: …jak niebaraka žonka Zetasa z žalu pa Itylu… — Jak havorycca ŭ mifie, Aedonna, žonka fivanskaha hieroja Zetasa, ad zajzdrasci sprabavała zabić starejšaha syna svajoj niaviestki Nioby, ale pamyłkova zabiła ŭłasnaha syna Ityla; z litasci nad žalem Aedonny bahi pieratvaryli jaje ŭ sałaŭja.

S. 154: Kalikrat, brytanski karol — tut niedakładnasć: brytanskaha ŭładara, jakoha ŭziaŭ u pałon ŭ 52 h. Kłaŭdyj, a potym zlitavaŭsia z jaho, zvali Karatak.

S. 159: Semnony i markomany — adhalinavanni hiermanskaha plemieni svievaŭ.

S. 160: Vandały — hiermanskaje plemia, što spiarša žyło na ŭzbiarežžy Bałtyjskaha mora. Kvady — plemia, što žyło na paŭdniovym uschodzie Hiermaniji.

S. 161: Biestyjaryj — udzielnik cyrkovych barukanniaŭ, jaki vystupaŭ suprać zviaroŭ (najomnik — sa zbrojaj, asudžany — biez zbroji) .

S. 166: Kampiedytus — niavolnik, zakavany pa nahach.

S. 167: …epocha… kali nie Joviš, a Saturn kiravaŭ svietam… — Saturn, atojesamlivany z hreckim Kronasam, — baćka Joviša (Zeŭsa) ; kali jaho pakanaŭ ułasny syn, jak sviedčyć padannie, Saturn uziaŭ lejcy kiravannia Łacyjaj, raspačaŭšy pieryjad, jaki potym nazvali «załatym».

S. 170: Kana — pasielišča ŭ Halileji. …padčas kamienavannia Sciapana… — pavodle padannia, u maładosci Pavał udzielničaŭ u zbicci kamienniami dyjakana Sciapana.

S. 171: «Veni, vidi, vici» — hetaja fraza składała pasłannie Julija Cezara sienatu, dzie jon paviedamlaŭ ab pieramozie (uviesnu 47 h. pierad n. e.) nad basforskim uładarom Farnakam; Basforskaja dziaržava z stalicaj u h. Pantykapej (ciapier Kierč) zajmała terytoryju Kierčanskaha i Tamanskaha paŭvostravaŭ. …by kaledonski sabaka… ŭ harach Hibierniji… — Kaledonijaj nazyvałasia paŭnočna-zachodniaja častka Šatłandyi, a Hibiernijaj — Irłandyja.

S. 173: …jak by ich čuŭ ad pytyi ŭ Delfach… — Pytyjami nazyvalisia žrycy-pradkazalnicy z sviatyni Apałona ŭ Delfach, horadzie blizu paŭnočnaha ŭzbiarežža Karynfskaj zatoki; arakuła zazvyčaj pytalisia ŭ najvažniejšych vypadkach, a adkazy pytyi, jakuju nibyta natchniaŭ sam Apałon, vyznačalisia tumannasciu i dvuchsensoŭnasciu.

S. 174: Trazymenskaje voziera — vialikaje, bolš za 15 km daŭžynioju, voziera ŭ 150 km na poŭnač ad Ryma.

S. 175: Cyrceja — lehiendarnaja čaraŭnica, dačka boha sonca Hielijosa, što žyła na vostravie Eja; Cyrceja pieratvarała ŭ raznastajnych žyviołaŭ usich, chto traplaŭ na vostraŭ, ale Adysiej apynuŭsia adzinym, chto zdoleŭ nie paddacca jejnym čaram.

S. 176: Mizenum — mys i horad u Kampańi blizu Bajja.

S. 177: Arycyja — horad u 30 km na paŭdniovy zachad ad Ryma. Marsavaje pole — płošča na bierazie Tybru ŭ paŭnočna-zachodniaj častcy Ryma, miesca schodaŭ, špacyraŭ i zabaŭ. Lanavijum — staražytny horad niaŭzdaleč Albanskich horaŭ.

S. 178: …vyliŭ joj na hołaŭ koŭš falernu… — majecca na ŭvazie adzin z lepšych hatunkaŭ italianskaha vina, vyrablanaha ŭ kalabiarežnaj vobłasci Falern na poŭnačy Kampańi.

S. 179: …na boskuju vaładarku pafijskich hajoŭ… — h. zn. na Afradytu, bo siarod pafijskich hajoŭ na vostravie Kryt znachodziłasia najznakamitšaja sviatynia Afradyty.

S. 180: Kaj Viares (pamior u 43 h. pierad n. e.) słaviŭsia vialikim skarbam, prydbanym, adnak, šlacham biessaromnaha rabavannia Sicyliji, jakoju kiravaŭ u 73–71 hh. pierad n. e. Praksyteles, Miron, Skopas, Lizypas — znakamityja hreckija skulptary; naprykład, Miron (V st. pierad n. e.) , słavuty svajimi daskanałymi vyjavami čałaviečaha cieła ŭ ruchu. …ci na Parosie, Pantelikonie isnuje padobny marmur… — Vostraŭ Paros u Ehiejskim mory i hara Pantelikon u Atycy (na paŭnočny zachad ad Afin) słavilisia radoviščami marmuru.

S. 182: Rados — vialiki vostraŭ la paŭdniova-zachodniaha ŭzbiarežža Małoje Aziji z adnajmiennym hałoŭnym horadam, dzie znachodziŭsia tak zvany Kałos Radoski, jakoha staražytnyja ludzi ŭvažali za adno z siami cudaŭ svietu, bo heta była hihanckaja bronzavaja statuja boha Hielijosa vyšynioj zvyš 30 m, uzviedzienaja ŭ pačatku III st. pierad n. e. la ŭvachodu ŭ haradskuju havań. Panopa — horad u Fakidzie, vobłasci na paŭnočnym uzbiarežžy Karynfskaj zatoki, dzie jašče ŭ II st. n. e. pakazvali astatki hliny, z jakoj Pramietej nibyta vylapiŭ pieršych ludziej. Leda — zhodna mifu, žonka spartanskaha karala Tyndareja, jakuju pakachaŭ Zeŭs i zjaŭlaŭsia da jaje ŭ vyhladzie lebiedzia, pasla čaho Leda zniesła jajka (a ŭ niekatorych viersijach mifa havorycca ab niekalkich jajkach) , adkul vyłupiłasia Helena-Pryhažunia; škarłupinnie taho jajka pakazvali ŭ Sparcie jašče ŭ II st. n. e. Pancyr sarmacki — plemia sarmataŭ, abo saŭramataŭ, žyło u navakołli Meatyjskaha voziera (ciapier — Azoŭskaje mora) , a vyšejnazvany pancyr zachoŭvaŭsia ŭ sviatyni Asklepijosa ŭ Afinach i sapraŭdy byŭ zrobleny z konskich kapytoŭ šlacham narazannia tonkich płastak i zmacoŭvannia ich pamižsobku. Eŭbieja — vialiki vostraŭ la ŭschodniaha ŭzbiarežža Siaredniaj Hrecyi.