Hienryk Siankievič - Quo Vadis

Henryk Sienkiewicz

Quo Vadis

Pierakład z polskaj movy ksiandza Piatra Tatarynoviča

La Parrocchia dei santi Protomartiri Romani in Roma è lieta di poter collaborare con il Comitato editoriale «SAFIJA» della Parrocchia Greco-Cattolica di Polack, all’edizione in lingua bielorussa del libro «Quo vadis».

Che questo libro di grande portata culturale, il quale presenta una testimonianza indelebile del martirio dei primi cristiani, possa servire da invito per tutti i cristiani e per tutti gli uomini di buona volonta in Bielorussia, per rivalorizzare la testimonianza perenne di tutti i martiri bielorussi degli ultimi decenni.

Il nostro augurio è che questa edizione in cirillico della traduzione fatta a Roma, giunga alle mani dei lettori in Patria e contribuisca al rafforzamento della lingua e della cultura bielorussa.

Parafija sviatych Rymskich Pieršapakutnikaŭ u Rymie razam z vydaviectvam «SAFIJA» Hreka-Katalickaj Parafiji ŭ Połacku z radasciu supracoŭničaje ŭ vydanni knihi «Quo vadis» pa-biełarusku.

Spadziajemsia, što hetaja kaštoŭnaja ŭ płanie kultury kniha, jakaja prynosić sviedčannie pakutnictva pieršych chryscijanaŭ, zmoža zaachvocić usich viernikaŭ i ŭsich ludziej dobraj voli ŭ Biełarusi asensavać kaštoŭnasć sviedčannia ŭsich biełaruskich pakutnikaŭ apošnich dziesiacihoddziaŭ.

Nam chaciełasia b, kab hetaje kiryličnaje vydannie pierakładu, zroblenaha ŭ Rymie, trapiła ŭ ruki čytačoŭ na Baćkaŭščynie dy spryčyniłasia da ŭmacavannia biełaruskaj movy dy kultury.

BBK 84 (4 Poł) S 99 UDK 884

H. Siankievič

Quo Vadis

Pierakład z polskaj movy ksiandza P. Tatarynoviča Pradmova, kamientary, translitaracyja łaciničnaha tekstu ŭ kiryličny i redahavannie Vitaŭta Martynienki Publikacyja padrychtavanaja pavodle vydannia: Henryk Siankievič «Quo Vadis» vydaviectva «Źnič»

Rym, 1956 — 476 star.

Inicyjatar vydannia Vitaŭt Martynienka sardečna dziakuje hramadskim strukturam «BMAgroup» (Vital Supranovič), «Dyjaryjuš» (Łarysa Androsik) za pradjusarskuju apieku i techničnuju padtrymku hetaj pracy, dziakujučy jakim praz dziesiacihoddzie błukanniaŭ pa vydavieckich strukturach Biełarusi jana narešcie vychodzić u sviet.

Admysłovaja padziaka vydaviectvu «Safija» z Połacku dy Parafiji sviatych Rymskich Pieršapakutnikaŭ u Rymie, biez dapamohi jakich hetaja kniha nie zmahła b pabačyć sviet.

© V. Martynienka, 2002 © HA «Dyjaryjuš», 2002 © «Safija», 2002

© Vokładka — V. Ivanoŭ, 2002

Rym. Amal 50 hadoŭ tamu vydaviectva «Znič», zasnavanaje ŭ Viečnym horadzie biełaruskimi emihrantami, vydaje hruntoŭnuju tvorčuju pracu ksiandza Piatra Tatarynoviča — biełaruski pierakład adnaho z najpapularniejšych ramanaŭ H. Siankieviča «Quo Vadis». Pracu, jakoju syn Paleskich puščaŭ chacieŭ dasiahnuć zamirennia svajich dumak ab radzimie z adčuvanniami žyccia emihranta, «svajho siarod čužych»… Čamu mienavita «Quo Vadis»?

Badaj, histaryčny raman ab karotkim pieryjadzie pradčuvannia razvału vialikaj Rymskaj impieryi — heta raman nie tolki z rymskaj historyi; histaryčny raman ab pieršych krokach nikim nie pryznavanych «niefarmalnych supołak» chryscijan — heta raman nie tolki z historyi chryscijanstva.

Inicyjatary pieršaha biełaruskaha (Rym, 1956) vydannia nievypadkova zaznačyli ŭ redakcyjnaj pradmovie: «Čamu spamiž hetulki inšych piakučych litaraturnych nieabchodnasciaŭ my vybrali imienna hetuju? Šmat złažyłasia na heta matyvaŭ dy impieratyvaŭ, ale ŭspomnim tolki ab najhałaŭniejšym, ab toj udarajučaj anałahičnasci, a praz toje j aktualnasci dy pavučalnasci jejnaj uzrušlivaj epizodyki da sianniašnich, u mnohim tak padobnych, padziejaŭ».

Pilnaje serca adčuje, što pavučalnasć hetaj epizodyki ŭ našyja dni nie tolki nie asłabieła, ale vyjaviłasia jašče bolš vyrazna. A toje, što nad biełaruskim pierakładam ramana pracavaŭ katalicki sviatar — Piotr Tatarynovič, pakinuła i peŭny histaryčny adbitak. Uziać choć by fakt, što biełaruskaje rymskaje vydannie hetaha svieckaha tvoru — adno z niešmatlikich u sviecie, vypuščanych pad aficyjnym hryfam «Z dazvołu Duchoŭnych Uładaŭ», što robić knihu ŭ peŭnym sensie bolš važkim arhumientam dla tych, chto šukaje razumiennia chryscijanskaje marali. I razam z tym biełaruski pierakład ničym nie abmiežavany ŭ paraŭnanni z inšymi viadomymi tekstami hetaha vydatnaha tvora mastackaj litaratury, i pierš za ŭsio ŭ paraŭnanni z aryhinałam.

Adnym słovam, prełat Piotr Tatarynovič zrabiŭ cudoŭny padarunak usim biełarusam — i katolikam, i pravasłaŭnym, i atejistam… — daniosšy da ich tvor susvietnaj kłasiki na rodnaj movie. Dy voś biada — amal 50 hadoŭ dostup da plonu hetaj tvorčaj pracy mieli ŭsie biełarusy, akramia tych, što žyli ŭ samoj Biełarusi: raskidanaja pa sviecie biełaruskaja dyjaspara ŭ Italiji i Niamieččynie, Vialikabrytaniji i Bielhiji, Arhientynie i Aŭstraliji… dobra i daŭno viedaje hety zhrabny bieły tomik z askietyčnaj dvuchkolernaj azdobaj, u jakuju ŭklučana vyjava staražytnych rumoviščaŭ. Paspieli ŭžo skončycca j sprečki vakoł vartasciaŭ dy niedachopaŭ biełaruskaha pierakładu. Ale tut takaja znakamitaja praca dahetul była nieviadomaja zusim.

Mnie asabista daviałosia paznajomicca z knihaj u 1990 hodzie, kali tvorčyja sciažynki zaviali mianie ŭ dalokuju Kanadu. Bolš taho, taroncki biełaruski piśmiennik Kastuś Akuła prezientavaŭ mnie sapraŭdny rarytet — tomik z aŭtohrafam samoha pierakładčyka. Jahonaj rukoju na pažoŭkłaj ad času papiery frontyspisa nakreslena: «Vielmi pavažanamu i darahomu spadaru Kastusiu Akułu na adudziačnuju pamiatku. P. Tatarynovič».

Kastuś Akuła kazaŭ tady: «Žyccio nie viečnaje, tamu nie chaču, kab hety relikt prapaŭ razam sa mnoju. U vas, josć nadzieja, užo nie prapadzie».

Tak, užo nie prapadzie. A byli ž časiny, kali padobnyja knihi pilna vyłoŭlivalisia sietkami mytnych cerbieraŭ savieckaj sistemy. Zrazumieła, tabu było nakładziena nie na susvietnuju kłasiku, a na pracu, zroblenuju biełaruskimi emihrantami, jakaja jaŭna zaminała praviadzienniu savieckaj tak zvanaj «internacyjanalnaj» palityki. Dyj sami asoby emihranckich dziejačaŭ byli achutany złaviesnaj sietkaj plotak i domysłaŭ.

A što ž u sapraŭdnasci?

Zviestak pra ksiandza P. Tatarynoviča da nas dajšło niašmat (naradziŭsia ŭ 1896 hodzie ŭ vioscy Hajnin na hierajičnaj Słuččynie, u 1919 hodzie vysviačany na sviatara łacinskaha abradu, na miažy 40 — 50-ch hadoŭ plonna dziejničaje ŭ Rymie na nivie stvarennia biełaruskaj prahramy «Radyjo Vatykan», u 60-ch hadoch pad psieŭdanimam V. Karasievič zjaŭlajucca jahonyja histaryčnyja artykuły ŭ čykahskim navukovym biełaruskim časopisie ‘’Litva’’, pamior u Rymie ŭ 1978 hodzie), ale ŭsie jany sviedčać ab pałymianym patryjocie, hałoŭnaja dumka jakoha była pra Biełaruś. Ci nie pierakanaŭčaje sviedčannie pamknienniaŭ ščyraha serca — i biełaruski pierakład hetaha susvietnaviadomaha ramanu.

Treba skazać, što praca ksiandza P. Tatarynoviča vyjšła ŭ sviet krychu niezvyčajna — pa-biełarusku, ale nie kiryličnym šryftam, a łaciničnym.

Niezvyčajna dla nas, ale zvyčajna dla tych, chto vychoŭvaŭsia na dvuchvaryjantnaj «Našaj nivie», chto čytaŭ vydavanyja i kiryličnym, i łaciničnym šryftam tvory F. Bahuševiča, Ja. Kołasa… I biełaruski «Quo Vadis» vyjšaŭ łacinkaj nie tamu, što ŭ Rymie nie znajšłosia kiryličnaj drukarni (tam navat u svoj čas vydavaŭsia kirylicaj časopis «Chryscijanskija naviny») , a tamu, što tak apracavaŭ knihu pierakładčyk, jakomu łacinka była bližejšaja. Piotr Tatarynovič i svoj pierakład «Bibliji» dy navat zhadany vyšej aŭtohraf pisaŭ łacinkaju.