Генрык Сянкевіч - Quo Vadis

Але паволі супакойваліся, бо ахвота далейшага слухання перамагала.

Старац прымкнуў вочы, як бы маніўся лепей бачыць у душы адлеглыя рэчы, і мовіў далей: — Калі так вось мы галасілі, прыбягае зноў Марыя з Магдалі, лямантуючы, што бачыла Госпада. Не могучы распазнаць яго з прычыны ззяння, што сыходзіла ад Яго, думала агароднік, але Ён адазваўся: «Марыя!» Тады крыкнула: «Рабоні!» і прыпала да ног ягоных. Ён жа сказаў ёй ісці да вучняў і знік.

Але вучні не паверылі ёй і, гледзячы на ейны плач радасці, адны вайцялі ёй, а другія думалі, жаль збіў яе з глузду, бо і аб анёлах згадвала ў агародзе; пабеглі другі раз да гробу, і зноў быў парожны. Потым увечары прыйшоў Клеофас, што хадзіў з іншымі да Эмаўс, і хутка вярнуліся з галоснаю весткаю: «Сапраўды Хрыстус уваскрос». І, замкнуўшыся ад жыдоў, пачалі спрачацца. Нараз з’яўляецца між імі Ён праз зачыненыя дзверы і кажа ім, патрухлеўшым ад пераляку: «Pax vоbis!»

«І бачыў Яго я, так як і ўсе, а быў Ён моў сонца, моў шчасце сэрцаў нашых, бо мы ўверылі, што ўваскрос, што мора высахне, горы ў пыл рассыплюцца, а слава ягоная не праміне!»

А пасля васьмёх дзён Тамаш Дыдымус укладаў пальцы ў раны, у бок Ягоны ды ўпаў да ног ягоных, вызнаючы: «Госпад мой і Бог мой!» А Ён адказаў яму: «Ты бачыў мяне і ўверыў. Багаслаўлёныя тыя, што не бачыўшы ўверылі».

І гэныя словы чулі мы, а вочы нашыя глядзелі на Яго, бо ж быў між намі.

Вініць слухаў, і дзеялася з ім нешта дзіўнае. Забыў на момант, дзе ён, пачаў губляць адчуванне рэчаіснасці, губляць меру, толк, Дзве неставетнасці стаялі перад ім. Не мог уверыць у тое, што казаў старац, а чуў, што трэ хіба быць сляпым і адмовіцца ад уласнага розуму, каб дапусціць, што чалавек той хлусіў, кажучы: «Я бачыў». Было штось у ягонай постаці ды ў дакладнасці апавядання, што адганяла ўсялякі сумніў. Вініцію выдавалася часамі ўсё гэта як бы снішчам, але ж навакол сябе бачыў усцішаную масу людзей; воддаль палала вогнішча, копаць лятарняў казытала ноздры, а вобак на камяні стары чалавек, згрыбелы, з дрыжачай галавою, які з відам сведкі цвердзіў: «Я бачыў!»

І расказаў ім усё далей аж да ўнебаўшэсця. Час ад часу адпачываў, бо гаварыў падрабязна, але відаць было, што кожная дробязь адкрэслена была ў ягонай памяці, як на камяні. Слухачоў пачало ахапляць упаенне. Пасцягалі з галоваў каптуры, каб лепей слухаць, каб не ўпусціць аніводнага слоўца бясцэннага. Здавалася ім, што нейкая надлюдская моц пераносіць іх у Галілею, што вандруюць разам з вучнямі ў тамтэйшых гаёх, узбярэжжах, што магільнік гэты змяняецца ў Тыберыядскае возера, а на беразе ў ранішнім тумане стаіць Хрыстус так, як стаяў тады, калі Ян, згледзеўшы з лодкі, крыкнуў: «Ёсць гэта Госпад!» — ды Пётр рынуўся плысці, каб хутчэй кінуцца Яму да ног. На тварах малявалася захапленне й забыццё, малявалася шчасце й бязмерная любоў. Значна было, што на працягу доўгага апавядання Пятра некаторыя мелі візыі, а калі пачаў казаць, як падчас унебаўшэсця пачалі аблокі засоўвацца пад стопамі Збаўцы ды засланяць Яго і закрываць перад вачыма апосталаў, галовы ўсіх чыста мімахоць падымаліся ўгару, і вычувалася як бы хвіліна чакання, як бы тыя людзі спадзяваліся яшчэ Яго дагледзець або чакалі, быццам вернецца з нябесных прастораў, каб паглядзець, як стары Апостал пасе авечкі, яму павераныя, ды багаславіць іх.

Для людзей не было ў тым моманце ні Рыму, ні шалёнага цэзара, ні багоў і святынь паганскіх, быў толькі Хрыстус, напаўняючы сабою зямлю, мора, неба й свет.

У далёкіх дамох, параскіданых уздоўж Намэнтанскае дарогі, пачалі пяяць ужо пеўні, звяшчаючы поўнач. У той хвіліне Хілон тузануў Вініція за рог адзежыны і шапнуў: — Спадару, там, вунь дзе, недалёка старца, бачу Урбана, а пры ім нейкую дзяўчыну.

Вініць схамянуўся, бы са сну, і, абярнуўшыся ў кірунку, намечаным праз грэка, убачыў Лігію.

Кожная кропля крыві зайграла ў маладым патрыцыю, як убачыў яе. Забыў аб натоўпе, аб старцу, аб уласным здумленні з навукі, перад сабою бачыў толькі яе адну. Ну вось урэшце, пасля ўсіх натугаў, трывогаў, знайшоў яе! Першы раз у жыцці адчуў на сабе, што радасць можа зваліцца на грудзі, моў люты звер, і прыгнясці іх аж да заніку дыхання. Ён, катораму дагэтуль здавалася, быццам Фартуна лёгка яму падпарадкоўваецца, цяпер ледзь верыў уласным вачам і ўласнаму шчасцю. І каб не гэтае недаверанне, гвалтоўная ўдача ягоная гатова была б папхнуць да якога неразважнага кроку, але хацеў перш пераканацца, ці гэта не сон, ці гэта не далейшы ланцуг тых цудаў, якімі была перапоўнена галава. Ды ж не было сумніву: бачыў Лігію ў адлегласці мо якіх колькінаццаці крокаў. Стаяла ў поўным святле, дык мог упаяцца ёю, колькі сам жадаў. Каптур асунуўся ёй з галавы і разгарнуў валасы, вусны былі крышачку расхілены, вочы ўзнесены да Апостала, а твар заслуханы і захоплены. Апранута была ў плашч з цёмнае воўны, як звычайна з простага роду дзяўчына. Вініць, аднак, ніколі не бачыў яе прыгажэйшай, і, міма перажыванага нутранога закалоту, ударыў яго кантраст цуднае шляхотнае патрыцыянскае галованькі ў адметку да простае, казаў бы нявольніцкае, вопраткі. Каханне перабягала па ім, бы магутнае полымя, прасочанае нейкім дзіўным пачуццём тугі, адданасці, замілавання, жады. Чуў раскошу, гледзячы на яе, насычаўся як бы крынічнаю вадою пасля доўгае прагі. Пры вялігурным лігу выдавалася меншай, чым падалося спачатку, моў дзяцінай. Здэцца, паблажала. Аблічча ейнае было быццам празрыстае, бы кветка ці душа. І тым больш жадаў мець гэну істотку, так адметную ад іншых жанчын, спатыканых на Ўсходзе і ў Рыме.