Iван Сяркоў - Мы — хлопцы жывучыя

А ў хуткім часе заглянуў Давыд і на наш двор. У хату не пайшоў, у шыбу паляпаў.

— Ну і мы дачакаліся,— спалохалася бабка. Ды і я перакалаціўся: схапіў пісьмо, а прачытаць не магу.

— Не вам, не бойся,— буркнуў паштальён і пайшоў на вуліцу.

Пiсьмо было бабе Гапе, старой Міронісе, якая ўсё так і жыве ў нас, бо зрабіць ёй зямлянку няма каму.

Чула старой Міроніхі сэрца, што так яно і будзе, што не пабачыць яна болей свайго Васіля — свайго саколіка, што складзе ён сваю галоўку на чужыне, і ніхто не прыйдзе на яго магілу, ніхто не прынясе яму чырвонага яечка на Радаўніцу 6 6 Радаўніца — рэлігійнае свята, калі прыбіраюць могілкі і памінаюць нябожчыкаў. , і што самую яе, сірату старую, некаму будзе правесці ў апошнюю дарогу.

Мне і бабцы вельмі шкада заўсёды ціхую, добрую і ласкавую бабу Гапу. Яна нам як свая. I калі Міроніха захацела адслужыць службу «па ўбіенаму Васілію», наша бабка не пярэчыла, хоць на памінкі абавязкова прыйдзе ненавісная ёй Чмышыха.

...3 дня ў дзень ходзіць міма нашай хаты Давыд, носіць пісьмы з Еўропы: каму — паштоўкі з Бухарэстам і Будапештам, каму — ад камандавання.

Аднойчы раніцай бабка сказала мне з Глыжкам:

— Усе людзі як людзі, адны мы бесклапотныя. Глядзіш — той кураня прыдбаў, той гуску завёў, той цялятка, той хварабятка. Ці не пара і нам хоць шалудзівенькага парсючка купіць?

— А за што? — здзівіўся я.

— А за твае заробкі,— падкусіла мяне бабка.

Я ведаў, што ў старой ёсць сякая-такая капейчына. Мінулым летам то бурачкі, то моркаўку на базар паціху насіла. Ды і за маё шчаўе не ўсе мне грошы на сшыткі аддала. Старая збіралася купіць спадніцу на смерць замест той, што адабраў пры немцах Няўмыка. Дык няўжо яна перадумала?

— А,— махнула бабка на абразы.— Калі ён добры, то і так прыме. А можа, яшчэ на другую збяру...

Па нядзелях разы тры хадзіла яна на базар і ўсё вярталася з пустымі рукамі, а на чацвёрты раз, прадаўшы яшчэ з вядро насеннага жыта, прынесла ў мяшку сысунка. Глыжка быў аж на сёмым небе ад радасці: такі той сысунок смешны, маленькі, жвавенькі, рабенькі. Наліла яму бабка крыху заціркі ў чарапок — усю высмактаў.

— Цяпер вашаму бацьку можна ісці дамоў на ўсё на гатовае,— задаволена сама сабой сказала бабка.

Так мы і жывём: Глыжка парсюка пасе, пакуль у школу, а я з бабкай агарод капаю. На маіх руках баляць мазалі. Старая ўвесь час бурчыць:

— О! Гультай за дзела, а мазоль за цела. Ты вось паглядзі — ніводнага мазоліка!

Уткнуўшы рыдлёўку ў зямлю, яна паказвае мне свае рукі. Рукі ў бабкі тонкія — косці, абцягнутыя скурай, ды яшчэ сінія надзьмутыя жылы. А далоні вялікія, як у мужчыны. Скура на іх цвёрдая, выслізганая аб драўлянае цаўё, а пауз самыя пальцы і зусім арагавелая. Дзе ж тут ускочыць пухір?

— Чаму яны такія? — пытае бабка.

— Ад старасці,— схітрыў я.

Усмешка ў бабчыных вачах умомант патухла, і старая пакрыўджана паківала галавой.

— Ад дурасці, а не ад старасці. У дурных заўсёды рукі такія... Толькі калі б дурных не было, то і разумнікі сядзелі б галодныя.

Пад «разумнікамі» яна, канечне, мае на ўвазе мяне і Глыжку.

А над намі кружацца буслы. Высока — пад самымі воблакамі. Калі знізу глядзіш — тонкая, доўгая палачка, нібы аловак, і два крылы. Падняцца б самому вось так і паглядзець зверху, якая яна, зямля. Кажуць, калі высока ўзнімешся, дык людзі як мурашкі.

Дзесьці каля школы іграе духавая музыка. У сяле ціха, і ўрачыстыя маршы чуваць аж на нашым агародзе. Тэта на трансфарматарнай будцы паставілі гучнагаварыцель. Калі маршы сціхаюць, чуваць строгі мужчынскі голас, але слоў здалёк не разбярэш. Пагаворыць трохі — зноў музыка. Штосьці яна сёння разыгралася. Можа, якое свята?

— Святыя лынды!..— усё яшчэ сярдуе бабка.

Лепш памаўчаць.

3 таго боку вуліцы ідзе стары Давыд, шпарка так ідзе, аж падскаквае. Нешта здалёк ён нам пракрычаў, памахаў рукою, а што ён крычаў, мы не разабралі.

— Дзякуй богу, што міма,— сказала бабка.— Сон мне сёння паганы сніўся. Быццам малаціла боб. Буйны-буйны. Гапа кажа, што боб — гэта слёзы.

— Болей вер сваім снам,— адгукнууся я.

— А чыім жа мне верыць? Тваім? Дык у цябе ж і сны нялюдскія.

Ані з якога боку да яе цяпер не пад'едзеш праз тыя мазалі. Капае і капае граду, нават не разгінаецца. А мне ж так і хочацца пагаварыць, асабліва на палітыку цягне.

— Хутка Гітлера з Гебельсам зловім,— кажу я, разбіваючы сырыя камякі зямлі: бабка любіць, каб было мякка.

— Ці не вы з Санькам? — буркнула старая і паплявала на рукі.