Iван Сяркоў - Мы — хлопцы жывучыя

На Хутар адны боты трапілі. Здаецца, Палікарпіха іх схапіла, бо сядзяць яе дзеці на печы, у школу не ходзяць: зусім няма чаго на ногі ўздзець.

А мы, аказваецца, яшчэ багацеі, нам, бачыце, і так яшчэ можна жыць, без ботаў.

— Тэта ж язык у яго павярнуўся? — чыхвосціць старая Скока.— Ах ты, чапяла кульгавая.

Праўда, і бабцы набіваліся сім-тым. Давалі падцяжкі ад штаноў. Дык яна на іх у гарачцы плюнула, а потым, калі адумалася, падцяжкі ўжо нехта забраў. Прынесла яна толькі пачак яечнага парашку. У той жа вечар бабка развяла яго вадою, спякла блін, і мы ўмомант з'елі.

— Вось вам і ўся Амерыка,— падвяла вынік старая.— I болей вы пра яе мне не гаварыце. Слухаць не хачу. Самі шчаўя не нарвём, бульбы не наросцім — ніякая табе Амерыка не паможа. Падцяжкі прыслалі, а што на іх чапляць?

Ей чамусьці і блін той з парашку не спадабаўся. Толькі, па-мойму, тут яна крывіла душой. Блін быў смачны, ды малы.

Вось і злуе з той пары мая бабка на Амерыку.

А Скоку яна ў хуткім часе даравала, бо таму, небараку, і ад Скачыхі хапіла, што сабе толькі цыгарэт узяў, а сам латкамі на штанах свеціць.

Па вуліцы міма нашай хаты часта ходзіць з арэхавым кійком у руцэ вясковы паштальён Давыд. Колькі я помню, ён працуе на пошце. Да вайны Давыд быў нібы начальнікам, сядзеў у асобным пакойчыку ў сельсавеце за невысокай перагародкай і грукаў па канвертах пячаткай. 3 торбамі па сяле бегалі дзве маладзіцы.

Пры немцах Давыд не працаваў. Кажуць, стараста хацеў яго пасадзіць за тую перагародку, але стары так захварэў, што і з хаты рэдка выходзіў. Калі прыйшлі нашы, ён паправіўся, і цяпер сам, бо маладзіц яму пакуль што не далі, носіць цяжкую скураную торбу. Праўда, іншы раз і мы з Санькам яму памагаем, калі нам бывае з ім па дарозе.

Торба ў Давыда заўсёды поўная. Яшчэ зімой у нашы Падлюбічы густа пайшлі пісьмы з Германіі і іншых краін, якія стары паштальён усе разам называе Еўропай. Сядзе ён перабіраць у торбе пісьмы ды паштоўкі і нам паказвае:

— Во, глядзіце, хлопцы, Будапешт!

Круцім мы ў руках паштоўку і толькі дзівімся: бач ты, якія ёсць на свеце гарады, яшчэ большыя за Гомель!

А то пакажа нам Варшаву, Бухарэст або Сафію. Таксама прыгожыя.

У Давыдавай торбе трапляюцца і паштоўкі з пешымі і коннымі рыцарамі, рознымі цэрквамі і касцёламі, горнымі снежнымі вяршынямі і марскімі берагамі. Бываюць і такія: рамачка ў выглядзе сэрца, а ў сэрцы — франт у чорным летніку, валасы прычасаны, аж блішчаць. Калі б я так прычасаўся, дык бабка сказала б, што мяне карова языком прылізала. Побач з франтам — ружовыя пані страшэннай прыгажосці. На адных картках франты і пані трымаюць крыштальныя кубкі, мабыць, з віном і адно аднаму ўсміхаюцца; на другіх — цалуюцца. А пад імі па-нямецку залатымі літарамі напісана: «Іch liebe dich» 5 5 Я кахаю цябе (ням.). .

— Во, хлопцы, паглядзіце толькі, што Макар Хоўры прыслаў — лібадзіх! — смяецца Давыд. I нам таксама смешна: мы ж ведаем таго Макара — мужык мужыком, і Хоўра босая на работу ходзіць. А ён — «лібадзіх»!

Пісьмы таксама бываюць розныя: у канвертах і без канвертаў; складзеныя трыкутнікамі ды яшчэ і салдацкімі ніткамі прашытыя; на паперы са школьных сшыткаў і на нейкіх нямецкіх казённых бланках; бываюць з фотакарткамі і без фотакартак.

Густа ідуць у Падлюбічы пісьмы з Еўропы, і наш паштальён часам не паспявае іх разносіць па хатах і зямлянках. Тады к канцу заняткаў ён прыходзіць на школьны ганак і чакае апошняга званка.

— Пецька! — крычыць стары, калі мы акружаем яго з усіх бакоў.— Занясі пісьмо, Алене Самахвалісе!.. Санька! Перадай Ка-валям! Ды не згубі ж...

Давыд добра такі недабачвае, таму ён падносіць канверты пад самы нос і, здаецца, не чытае, што там напісана, а нюхае. Выцягнуў з торбы, панюхаў.

— Коля, тваёй сястры лібадзіх!

Так і раздасць на самыя далёкія вуліцы. А мы таму святу і рады: бяжым са школы і пошту разносім. Кожны табе дзякуй скажа, а ад Давыда нам і слава і гонар. Апрача славы перападае многа рознага дабра: то чысты аркуш паперы, то зломак алоўка, а то і леташні часопіс з малюнкамі.

Цікава насіць па хатах пісьмы. Людзі чытаюць, і ты наслухаешся. Хіба што дзяўчыне якой прыйдзе ліст ад жаніха — тады выбачай. Выхапіць з рук, у куток зашыецца і сама сабе шэпча. А так часцей за ўсё тут жа на прызбе ці ў двары і чытаюць. Калі ў гаспадыні граматы малавата ці за вайну акуляры згубіліся, дык і нас з Санькам папросяць.

Розныя пісьмы бываюць. Чытаючы адны, людзі радуюцца; чытаючы другія, бядуюць. Паштоўкі часцей за ўсё ставяць у рамку, дзе пад шклом фотакарткі родзічаў, пад вышываныя ручнікі, калі ў каго засталіся. Заходзіш у зямлянку — у рамцы хоць які-небудзь Будапешт або пані з франтам. А калі пісьмы ад камандавання...