Iван Сяркоў - Мы — хлопцы жывучыя

А яшчэ Смык навучыўся з пятакоў каваць пярсцёнкі. Так скуе і так вышаруе, што золата не дакажа. Гэтымі пярсцёнкамі ён надзяліў ужо ўсіх старэйшых дзяўчат і маладзіц з Хутара.

Санька не ўстаяў. Аддаў Смыку трубачку за гатовую ручку. Праўда, ручка тая была не вельмі важнецкая, крыху ржавая і пагнутая, затое прыдача добрая: пяро «86» і «жабка». Мякка так піша і зусім не драпае.

А Смык не слухае. Ён не можа дачакацца перапынку, выцягнуў з кішэні ножык і пачаў пад партай калупаць Санькаву трубку. Робіць ён гэта ўмела. Вочы пільна і аддана глядзяць на настаўніцу. Здаецца, ён увесь там, каля таго дуба, дзе ходзіць кот вучоны. 3 выгляду нізашто не скажаш, што ў Смыкавай галаве свісткі. А ножык так і пілуе там, пад сталом. Увесь стол ходзіць ходырам. Бутэлечка з-пад ёду, у якой Васька Мамуля трымае чарніла, ледзь не пляснулася на падлогу. Яе схапілі ўжо на ляту.

Толькі Антаніна Аляксандраўна апусціць акуляры ў кнігу, Смык зірне пад стол на сваю работу і сядзіць, як святы ўгоднік. Напэўна, медная трубка паддаецца добра, таму што выгляд у Пецькі задаволены.

Выбух грымнуў так нечакана, што ў настаўніцы выпала з рук чытанка і зляцелі з носа акуляры. Дзяўчаты піскнулі, а мы з Санькам падскочылі з месца і ледзь не павалілі парту. На гэты раз Мамуліна бутэлечка бразнулася на падлогу, чарніла расцяклося лужынай, апырскала сцены.

Пецька Смык белы, як нябожчык. Ад перапуду ён не можа сказаць слова, толькі трасе губой і вавакае:

— А-ва-ва-ва...

3-пад яго валіць шызы едкі дым, здаецца, што Пецька гарыць, а на падлозе рассыпаны свежыя сасновыя трэсачкі, што адляцелі ад стала. На трэсачкі з чырвоных Смыкавых рук капае кроў.

У школе ўзняўся перапалох. Загаманілі ў суседніх класах, загрукалі дзверы. Да нас ускочыў дырэктар. Ён не распытваў, што тут здарылася, а ўбачыўшы Пецькавы рукі, схапіў яго за плячо і павалок з сабой.

Антаніне Аляксандраўне зрабілася дрэнна. Яе пад пахі павялі з класа дзяўчаты. Заняткаў у той дзень болей не было. Дзяўчаты доўга сядзелі перапалоханыя, а хлопцы, крыху апамятаўшыся, спляліся спрачацца, што гэта ўзарвалася: адны кажуць — спецыяльная міна, другія — запал.

Калі мы ішлі дахаты, па дарозе нас дагнаў Смык. Ён вяртаўся з медпункта і нёс перад сабой забінтаваныя рукі. Пецька яшчэ храбрыўся:

— На правай руцэ вельмі пальцы пабіла, але косці цэлыя. Нічога страшнага!

А яшчэ ён вельмі бедаваў, што свісток не выйшаў. Во быў бы свісток — цэлая дудка! Які-небудзь першакласнік тыдзень хлеб за яго насіў бы.

Але не бывае ліха без дабра. Цяпер мы будзем на уроках пісаць, мучыцца, а Пецька панам сядзець. I да дошкі не выклічуць, і дома ўрокаў рабіць не будзе. Як ён ручку возьме?

Дома, не паспеў я пераступіць парог, мая бабка, ужо дачуўшыся ад Глыжкі пра выбух у школе, папрасіла мяне:

— Хоць ты ўжо не рабі свісткоў, нячысцік!

Мне аж крыўдна зрабілася:

— Што я — малы?

— Малы — не малы, а розуму хопіць. Усе вы адным мірам мазаны.

I зноў за свае:

— Ой, хоць бы ўжо хутчэй сам прыйшоу.

Сам — гэта, канечне, бацька. Ад яго ўжо даўно нічога не чутна. Бабка баіцца, каб нам казённага пісьма не прынеслі.

Але напрадвесні нам прынеслі звычайны ліст. Піша бацька, што цяпер ён у нейкай Усходняй Прусіі. Піша, што мужыкоу там няма, а ёсць толькі баўэры 3 3 Бауэр (ням.) — селянін. . Хаты цагляныя, крытыя чарапіцай. Не хаты, а крэпасці. Пад кожнай умацаванне з кулямётам. Горад там ёсць Кёнігсберг 4 4 Цяпер гэта горад Калінінград. ,ці па-нашаму — Каралеўская гара. Думалі, што не выкалупаць адтуль фашыстау, так заселі. Многа там нашых налегла, але і яны не ўседзелі.

Пасля баёў бацька хадзіў па каралеўскіх палацах. I хоць усё разбурана, але, відаць, багата жылі, чэрці. Толькі ім мала было свайго — нашага захацелі.

Смыкавы раны загаіліся. Толькі адзін палец цяпер не гнецца. Захоча Пецька каму-небудзь пагразіць, сцісне кулак, а усе думаюць, што ён пальцам кудысьці паказвае.

Па праўдзе кажучы, бабка злуе не толькі на Амерыку. Яе адзіны ў роце зуб гарыць і на Германію, і на ваўкалака, і на старшыню сельсавета дзядзьку Скока, і на старшыню калгаса таварыша Дзяка, і, само сабой зразумела, на нас з Глыжкам. Вось з мяне і Глыжкі я і пачну.