Iван Сяркоў - Мы — хлопцы жывучыя

Плыт мы зацягнулі ў глухую затоку ў зараснікі сітнягу і аеру, прывязалі да старой вербалозіны і радасныя пабеглі дамоў. Цётка аж смяецца ад шчасця, аж быццам памаладзела. Цяпер у яе будзе хата, хоць невялічкая, затое свая. Засталася дробязь — перацягнуць тое бярвенне ў сяло. Калі б з канём, дык тут бы і галаву ламаць не трэба было, а без каня, на саматужных калёсах ды без дарогі па лузе — давядзецца папацець.

Тут нашы з цёткай погляды разыходзяцца. Навошта нам тыя калёсы? Пойдзем водным шляхам: з затокі па канаве, якую пракапаў да вайны калгас, каб асушыць Бурае балота, з канавы — у Грыцаў раўчук, што выцякае з возера, з раўчука — у Сітняг, і толькі тут сушай. Дык тэта ж зусім ужо блізка.

На лузе нам сустрэўся Санька. Ён ірваў шчаўе і лугавы часнок. I Санька таксама сказаў, што па-мойму будзе лепш, чым па-цётчынаму. Ён нават паабяцаў дапамагчы. Абы па яго раніцай зайшлі. I цётка зноў згадзілася. Нам, хлопцам, відней.

Наступнай раніцай мы прыйшлі да Сажа яшчэ па расе. Цётка ўзяла з сабой і сваіх большых — Хвядоса і Маньку. Якая з іх ні падмога, а падмога. Мурашкі маленькія, а калі разам возьмуцца, горы варочаюць.

Спачатку ўсё ў нас ішло добра. Ля ракі канава была глыбокая. Мы развязалі з Санькам плыт, зачапілі бервяно за бервяно — атрымаўся доўгі караван. Да пярэдняй калоды прымацавалі два канцы ўсё таго ж нямецкага кабелю і ідзём сабе, пасвістваючы, абапал канавы: я з Санькам — з аднаго боку, цётка з малымі — з другога. Любата! Цётка зноў радуецца і дзівіцца: галовы ў нас з Санькам міністэрскія. Яна думае, што калі так і далей пойдзе, то да абеду мы і рукі памыем.

Адно толькі дрэнна — кусты. Спачатку была лаза і ракіта. Аблазячы гушчар, я абадраў да крыві лытку, а Санька пракалоў на востры пянёк нагу. А потым пачалося яшчэ горш. Пайшла крапіва з дзядоўнікам. Густая, высокая і пякучая. Нашы рукі, ногі ў пухірах і гараць агнём. Але цётка кажа, што гэта не страшна. Ад крапівы быццам бы адна толькі карысць — самы лепшы сродак ад ламоты ў касцях.

А тут яшчэ і канава пачала мялець. Усё менш у ей вады, усё больш водарасцей, усё гусцей асака. Дык асака яшчэ нічога, яна не вельмі замінае, а вадзяны мох чапляецца за першую калоду, наварочваецца на камель вялізным, цяжкім кажухом. Пройдзеш крокаў сто — і кажух. Хоць жылы парві, з месца не скранеш. Праўда, жылы ў нас пакуль што цэлыя, а нямецкі кабель з нашага з Санькам боку не вытрымаў, і мы аж загулі ў самы дзядоўнік. Давялося цётцы лезці ў канаву і рукамі выдзіраць з-пад бервяна мох, выкідваць яго на бераг. Цяпер яна ўжо маўчыць. Па ўсім відаць, што да абеду мы рукі не памыем.

Прайшлі крыху — зноў кажух. Цяпер палезлі мы з Санькам: там вады на пядзю, а тарфяной твані па пахі. Зашыпела яна, узнялася частымі бурбалкамі. Жабы ў канаве вялізныя, зялёныя, лупатыя. Санька іх не тое што баіцца, а проста не любіць. Ён выскаквае на бераг, як заяц.

Многа разоў ірваўся нямецкі кабель, многа разоў, нацягаўшыся тых «кажухоў», мы падалі на траву ад стомы. Вось і сонца ўжо садзіцца за падлюбскія вербы, вялікае і чырвонае.

Цяпер вада ў канаве здаецца цёплай, а вылезеш на бераг — зубы самі ляскаюць, як у галоднага ваўка.

Адна цётка яшчэ храбрыцца. Калі пачалася асабліва густая трава, яна нават не вылазіць з канавы, брыдзе па пояс па тарфяной твані, вырывае праклятыя водарасці і выкідвае іх на бераг. А следам ужо мы цягнем той «караван»: з аднаго берага — я, з другога — Санька. Цётчыным мурашкам дзякуй ужо і за тое, што самі ідуць.

У адным месцы цётка ледзь не ўтапілася. Яна трапіла ў нейкую глыбачэзную яму, мабыць, у варонку ад бомбы — не інакш. Але ўсё абышлося: ухапілася за бервяно, потым мы з берага рукі падалі.

У наша возера мы прыцягнулі бярвенне, калі ўжо добра сцямнела. Мокрыя, зрэзаныя асакой, перапэцканыя ў торф і гліну, мы з Санькам ледзь прыйшлі дадому. Я і вячэраць не захацеў. Як упаў, так і заснуў.

Мамуля потым вельмі дзівіўся:

— Няўжо на сабе?

Яму аж не верылася. На яго думку, толькі з дурасці такое можна зрабіць. Хіба дарослы чалавек на гэта адважыцца?

Але як бы там ні было: з дурасці ці з вялікага розуму, а стаіць цётчына хатка. Ніжнія вянкі і прасценкі чорныя, спарахнелыя, а над вокнамі блішчаць на сонцы новыя, свежаабчасаныя бярвенні. I такая цётка шчаслівая, такая радасная, і так ей падабаецца яе новая хатка, што не можа нахваліцца суседзям. А яшчэ цётка не ведае, у які мяне кут пасадзіць і як мяне частаваць. Калі б было ў яе немаведама што, і тое б аддала. Такі я ўжо пляменнік залаты, такі хлопец дарагі, што другога такога не знойдзеш. Вось толькі на плыт яна болей са мной не сядзе ні за якія грошы.