Уладзімер Дудзіцкі - Напярэймы жаданьням

Галасілі не равесьніцы —
бацькі, сястрыцы...
Покатам кацілася
над полем
галашэньне.
Ля вазёраў нашых
сініх,
паміж лозаў ніцых,
унураўся
неўтрапёны пошчак
у імшэньнік.
А лясы,
бары сунічныя,
на хіб зялёны
падымалі
і вышэй яго шпурлялі —
ўгору,
каб пачулі не адны мы —
цэлы сьвет...
мільёны...
пра вялікае
пад Менскам Беларускім
гора...

1941

Кідаў я сеці ў глыб рачную

За хваляй хваля ўсё шпарчэй
хінецца, горнецца суладна,
і рэчка, Пціч мая, цячэ,
паволі коціцца да спаду.

Абапал вольхі. Медзь ракіт
шуміць у звоне лозаў ніцых,
і вербы гольлем да ракі
зьвісаюць хваль тугіх напіцца.

Няраз праз гэтыя гарбы
кідаў я сеці ў глыб рачную,
ды заўжды ўлоў мой бедным быў,
бо й рыба, кажуць, стала чулай...

Няхай сабе жывець яна,
тлусьцее, корміцца у Пцічы:
на сьвеце-ж рэчка не адна,
іх вельмі шмат — не пералічыш.

О, хвалі срэбныя, шпарчэй
плывеце, любыя, рачныя!
Ня спыніць вас, не урачэ
ніхто ніякімі вачыма.

Дудзічы, ліпень 1941

Напярэймы жаданьням

Што-ж, снуюцца няхай сьмерці чорныя здані,
супыняцца прад імі ня трэба — ня варта;
трэба йсьці, як ішлі, напярэймы жаданьням
сьмела, мужна — ступою напорна-упартай.

Рана струны душы лашчыць музыкай часу,
песьняй дзікаю зброі сталёвай,
і пад радасьць чужую далонямі пляскаць,
калі б’ецца жывое праўдзівае слова.

Волю слову й душы даць павінны, няйначай,
песьню іншую прышласьці выкаваць трэба,
каб грымела яна па-над енкам і плачам
ад гразкіх каляін у блакітнае неба!

Стрэнуць людзі тады песьню тую, бы дзіва,
возьмуць прагна, зь вялікай уцехай,
каб у краі жылі і спакой, і праўдзівасьць,
каб жыцьцё ацьвярозіць сярэбраным сьмехам.

А пакуль —
хай снуюць сьмерці чорныя здані,
супыняцца прад імі ня трэба — ня варта;
трэба йсьці, як ішлі, напярэймы жаданьням
сьмела, мужна — хадою упартай!

1942

Балючым накіпам свае крыві

Адчуў на скрыўджаным парой пагосьце
балючым накіпам свае крыві,
што зноў зайшлася да мяне у госьці
рудая, чорная...
Прыйшла — жыві...
Мне ў хаце бацькаўскай ані ня цесна,
пакуль
падсуседкай пабудзь зіму.
Мой сум павесіцца на даўняй песьні —
рукамі моцнымі яго вазьму,
шпурну,
каб сэрца не тачыў начамі,
у глыб бяздонную сівых вазёр;
душа усьцешыцца: канцы адчаю...
Увесну восені спадзе рызьзё
на попел захаду, бы дзень аджыты,
скажу:
цяпло нас не зраклося, не!..
Я дні лічыў, схіліўшыся на пліты,
і пліты цалаваў,
і верыў: не кране
вясны
скупая, злая восень-госьця,
рудая, чорная...
Вясна, жыві!
Адчуў твой пульс на скрыўджаным пагосьце
балючым накіпам свае крыві.

Лагойск, студзень 1943

Не прадам я ніколі вясны

Неяк рана прыйшла вясна,
усьміхнулася мне у вочы,
хай нясмела, аднак — яна,
і зямлю ўжо расьліны точаць.

Сырадоем сівой начы
умываецца спуджаны ранак.
Кропляй першай расы лячыць
я прабую старыя раны...

Зіхацяць на далонях рук,
углядаюся: што за цуды!..
Хіба праўда, што я памру,
калі ўгледзеў крупінку бруду?

Бяру іншую — дзьве і тры...
І дзівоснае шкло вадзіцы
дыямэнтам ужо гарыць,
можа, гэта ўваччу дваіцца?

У вадну я згартаю ўсе,
можа блага, а можа й добра;
зноў праява: ў жывой расе
пазнаецца знаёмы вобраз...

Устрасаю далоні:
Згінь,
чараўніца мая ліхая!
Мусіць, маеш язык даўгі...
Як адвагі адно хапае?

Не памру я!
Сама згібей
каля праслаў збуцьвелых плоту.
Наканоўвае шлях табе
балацянай іржою лотаць.

Хай і раны шчымяць —
дарма:
маю лепшыя ў часе лекі...
Знаю:
сорам зямлі трымаць
на грудзёх сівых здань калекі.

Не такому цяпер — о, не! —
расчыняюцца дзьверы даляў.
Вясна пройдзе і не кране,
вецер струшчыць і разгайдае.

Слаўлю далі і думы!
Сны
чараўніцы
зьняверыць сонца.
Не прадам я ніколі вясны
ні за якія ў сьвеце чырвонцы.

Барысаў, красавік 1943

Не шкадую яго і ня плачу

1
Лета выскубла жмук асакі
і ў палёх на спачын прысела.
Усплывае, зыбаецца шэлест ракіт
над пакошай кужэльнай аселіц.