Уладзімер Дудзіцкі - Напярэймы жаданьням

1933-1934

На небе — зоры й месяц. За вакном —
пажар рабінавы... І мне здаецца,
што, чэшучы ручайкі валакна,
у сенцах маці неўзабаве азавецца.
«...Ці мала працы ўсякай на таку,
а ты штодня на гэтыя вячоркі...»
Як запаведзь, на зломаным вяку
трымаю ў сэрцы матчыну гаворку.

1933-1934

Зь першых вершаў

1
Каму-ж паскарджуся і напішу,
як не табе і не сабе самому?
Пра ўсё: чым жыў, жыву і што нашу
па сьвежых сьцежках пералому —
раскажа верш праўдзівы мой. Душу
раскрыў яму на зайздрасьць часу злому:
мой супакой часовы у бядзе,
мо’ ён да ладу думкі давядзе.

2
Цяпер і я пазнаў сваю віну:
стаіць перад вачыма чорнай плямай...
Ня выкуплю, напэўна, ня міну
учынку грэшнага...
Да сьмерці самай
на грудзі ўпаў цяжар такі... Крану —
тужэй сьціскаецца: на моцны клямар
прымкнула дні праклятая віна,
і цяжка выбрацца душы на шлях відна.

1933-1934

Маўклівасьць дум
Песьні выгнаньня

Бывае так, што думаеш адно,
на справе — іншае і не такое
насустрач вынікне, і так яно
душу і сэрца непакоіць.

Стаіш на ростані —
маўклівасьць дум,
і песьні прарастаюць плачам;
няўжо спачыну, ласкі не знайду
і сэрца блізкага і любага ня ўбачу?

О, не, ня верыцца...
Навошта сум?
Я крокі новага выразна чую,
убачу край і родную красу,
і стрэча гэтая да сьлёз расчуліць.

І зноў я буду там,
дзе медзі бродзіць шум
абветранага восеньскага лісьця,
аддам сябе і кволую душу,
як не даваў раней яе, калісьці.

Сібір, 1934

Гады крылатыя

Гады крылатыя, юнацкія гады,
як зыбкі цень, мільгнулі, і ня стала...
Гавораць мне, што я немалады,
што ўжо даўно сустрэла мяне сталасьць;
што скроні бель абходзіць, серабрыць
смоль валасоў няпрошаная госьця,
што і каханьне ў сэрцы не гарыць,
калі няма у сэрцы маладосьці;
што стар мой твар, і страчанай красы
не аднавіць, ня стрэць яе вачыма;
што дзесьці ёсьць на сьвеце нейкі сын
і што кахаю... сотую дзяўчыну...
Няхай сабе.
Я-ж ведаю, сябры,
што ёсьць мана і праўда ёсьць на сьвеце,
і калі тлее іскра, не гарыць,
гатоў яе разьдзьмухаць злосьнік-вецер...
Гады крылатыя, юнацкія гады,
як зыбкі цень, мільгнулі, і ня стала.
... Ў жыцьці ня суджана быць двойчы маладым,
калі ўжо вандруе дзесьці старасьць.

1937

На папялішчы руж

С. А-ку

Пачаў ды хутка змоўк.
І сэрцу прыкра гэтак.
Палескіх песьняў шоўк —
пялёсткі першых кветак —
крывёю тлум затоўк,
і песьня не дапета...

На папялішчы руж
расьце чырвоны вехаць...
Адважся і паруш,
крані знарок ці нехаць:
зірне пярэсты вуж —
ні думак і ні сьмеху...

Куды пайсьці? І як
ушчунуць гора роскат?
Сьцігуе сьлед хіжак
на могільніку костак...
Халодны бляск нажа
сьвіціцца ў зрадзе лёстак...

Зіхцяць «Смарагды кроз»
на сьцежках долі карнай.
І сум бэнгальскіх рос
над вуліцай Гарбарнай
п’е чару горкіх сьлёз
із поўсьці ночы хмарнай...

1937

Красою майскаю сады
прайшлі прад намі цёплай ласкай,
і недзе ў далях шызы дым
упаў на чэрвеньскія краскі...
Праходзіш сьцежкаю — шумяць
лісты зялёныя, густыя
і дрэўца кожнага імя
гавораць поціху. Вось тыя,
што ўвесну хораша цьвілі,
гадуюць яблыкі і грушы.
А гэтай нешта ўсё баліць,
вяршыню сонца надта сушыць...

Менск, 1939

Шлях зусім вузкі

Пасьля лета
гаспадарыць восень,
а па восені
у пене завірух
акалелы месяц
спорна косіць
трапяткую
палахлівых зор ікру.

Сыплюцца кавалачкі
вышыняў —
непамерлыя зародкі
хараства...
І скрыпяць
дарогаў хрыплых шыі,
і шчыміць
зямлі настылы твар.

А далёка —
там,
за сінім морам,
расьпякаюцца,
плывуць,
зьвіняць пяскі.
Эўкаліпты
з хвалямі гавораць,
а мы ім —
ні слова:
шлях зусім вузкі...

Менск, 1941

Маладзіца

Як каралі і калечылі,
не галасіла,
толькі тварам
сінім
прыпадала да зямліцы.
Гэтакую,
як той камень крамяністы,
сілу
мела
шчуплацелая
у целе
маладзіца.

Словам не азвалася
да ворагаў
ні разу
і павекаў не расплюшчыла.
Каму?..
Навошта?..
Заплаціла маладзіца
катам
за абразу
ня чым-небудзь,
а жыцьцём —
найдаражэйшым коштам.