Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Часам успамінаюць мяне ва ўкраінскіх выданнях. Вельмі харошую кніжку “Зямля пад белымі крыламі” выдаў у Кіеве Ул. Караткевіч (добра патрос там мой куфар). Цудоўная рэч для моладзі, але ў мяне толькі адна, і тая падпісаная Валодзем.

Сябра Мікола [Прашковіч] дастаў кватэру і “старшага супрацоўніка” АН БССР.

Як маецеся Вы і дзеці? Як Міхась?

Ларыса Геніюш.

Зэльва, 10 красавіка 1973 г.

Даражэнькія!

Дзякуй Вам за перасланую пасылку і ласкава даруйце за ўсе турботы, з гэтым звязаныя. Вельмі мяне ўзварушыла вестка аб працы і дасягненнях гэтай працы Вашай студэнткі. Тэма даволі такі трудная, як на сяння. Жаль, што не ведала, – дала б ёй болей матэрыялу, які, калі перапішу, дашлю Вам. Ён не ўвайшоў у кніжку, бо быў разгублены па рознай перыёдыцы свайго часу. Я сама наткнулася на яго ў адным журнале, будучы ў Польшчы. Там нешта 10 вершаў. Сябры мне іх перапісалі, але “Невадам з Нёмана” была ўжо надрукавана. Іначай увайшлі б туды.

Дануся пісала мне, што В. Караткевіч ці нават М. Танк згодныя рыхтаваць да друку другі мой зборнік. Радзіла мне пад’ехаць у Менск, але дарога далёкая і на месцы абставіны нецікавыя. Здароўе мужава і маё з вясною палепшала.

Вы нічога не напісалі пра Марынку. Жаль, што яна з Вамі не можа (паехаць) на поўдзень, але чаму Вы едзеце ў маі? Можа, якія парухі ў арганізме? Перапрацаванасць, напэўна. У мяне цяпер шмат тупой фізічнай працы ля хаты. Учора пры маёй дзейнай дапамозе кончылі пілаваць дровы. Ад гэтага “мацыёну” яшчэ мне вінецца галава.

Расстроіла мяне і пасылка (за нашыя грошы…), бо чаравікаў нельга насіць. Яны, нават зашнураваныя, спадаюць з ног, а той абцас!.. Ды я выразна напісала дзецям, каб толькі ж не лякеркі… Ну нічога, можа, хто купіць.

Аб Валодзі [Караткевічу] і Адаме [Мальдзісу] пісала мне Дануся. Я цешуся, што візіт іх надарыўся. Ці памятаеце сваю былую вучаніцу Генюш? Яна аказалася вельмі нешляхотным чалавекам, асабліва да маёй асобы, але вучні ёй адказалі, што калі “Зубры” надрукаваныя ў “Полымі” і ў “Невадам з Нёмана”, знача – нічога злога ў іх няма! Сянняшнія вучні… Выступае яна з вельмі нецікавых пазіцыяў. Хачу, каб Вы гэта ведалі.

Імя сваё я толькі бачу час ад часу ва ўкраінскім друку, і гэта – як сяброўскі поціск рукі ад іх. Запрапанавалі нават дапамогу, але ж яна непатрэбная мне сяння. Я адмовілася раз і назаўсёды. Сёлета далі дазвол на прыезд сына з сям’ёй. Мы ім выслалі.

Што ж, цалуем нашую дарагую Марыю Міхайлаўну і Вас, дарагі сябра. Добра адпачыць Вам!

Вашыя Геніюшы .

P.S. Я не захоплена “Хрыстом” Валодзі. Можа, я яго не зразумела? Як Вам ён падабаецца?

Зэльва, 21 жніўня 1973 г.

Дарагі і паважаны сябра Васіль!

Вось завінулася мне галава з гора, захісталіся ногі. Нарэшце я ўбачыла сапраўднае аблічча свайго сына, атручанага дарэшты алкаголем, якому, здаецца, ужо няма ратунку. Вельмі спрактыкавана і хітра ўзяліся сёлета і за малога, светлага Міхася, але хлапца выратавалі пакуль што… Мне ўсё гэта вельмі ясна: метады дастойныя выканаўцаў.

Вось што хачу прасіць Вас: яны ў нядзелю будуць у Гродне, і калі Вы яго будзеце бачыць, дык пастарайцеся сказаць яму такое слова, якое спыніць яго перад фізічнай загубаю цэлай сям’і. Знайдзеце гэтае слова, Васіль Быкаў!

Я тут прашу, дагаджаю, хітрую, каб захаваў ён воблік чалавека хоць тут, у дзедавай хаце, але ўсе яго думкі скіраваныя толькі і выключна на чарку… У Беластоку гэта яшчэ болей трагічна, як цяпер ведама нам. У перспектыве – руіна фізічная.

Васіль Быкаў, пастарацеся дапамагчы! Слоўнік яго ў нашай хаце такі, што ўстыд мне таго сонца, што свеціць… Ён прасіў у мяне некалі, каб папыталася ў Вас беларускага шрыфту кірыліцай на пішучую машынку. Ці можна яго ў Гродне дастаць? Спаўняю яго просьбу. Будзе ён, пэўна, у Дануты, пастарайцеся пагутарыць з ім, спашлецеся на майго ліста. Ён даканаў нас нарэшце, але не тым, што ўніжаў і таптаў нас маральна, толькі воблікам сваім нечалавечым, дном, на якое скаціўся.

Прывітайце ад мяне Надзежду Андрэеўну.

З павагай да Вас – Ларыса Геніюш .

Зэльва, 23 верасня 1973 г.

Мілая Дануся!

Дзякуй за любоў, за сяброўства, хоць гэта можа быць (у нашых умовах!) “да першых пеўняў”, усё ж – дзякуй! Гэта было вельмі па часе, бо не вытрымаў муж і “зваліўся”. Вельмі не хацеў у больніцу, дык таму ляжыць удома. Калі ляжыць, дык усё добра, а ўстане – кашляе, задыхаецца, хістаецца. Перспектывы нецікавыя. Я рада хоць з таго, што нарэшце ляжыць ён і лечыцца. Сумна нейк вельмі…