Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

На поўначы, у вязніцы, голад на працягу столькіх гадоў – вось і ў памяць тых гадоў люблю, каб стол быў як стол. Мы з мужам цяпер ямо вельмі мала, больш малочнае. Толькі гарэлкі многа я не люблю! Вось гэта ведаюць сябры. Прыехаў раз Прашковіч з Панізнікам, паслала я ім у далёкім пакоі, напаліўшы печ. Доўга мы сядзелі, “цадзілі” па кілішку нейкае пітво, а яны прывезлі мне бутэльку імпартнага рому на 65 градусаў! На другі дзень – ужо снеданне на стале, да ўсяго іншага дранікі са смятанаю, часу каля палудня, і я іду падымаць гасцей. Бачу – ай ліха, у бутэльцы – толькі на дне рому, а была зачыненай! Недзе я скрывілася, а яны ў хохат! Адлілі зумысне ў другую бутэльку той ром, каб мяне напалохаць! Вось ужо цешыліся пасля…

А ўсіх Вашых старых кавалераў трэба жаніць! Калі б ведалі, якія тут у нас харошыя дзяўчаты – маладыя настаўніцы, медычкі! Сяння, дарэчы, гаварыла мне адна: так ім цяжка па сёлах, так сумна, моладзі няма – уцякае з сёлаў, гады праходзяць. І вось яны знайшлі раду, тыя сялянскія галубкі – што думаеце? Кураць. Я не мела адвагі крычаць за гэта, так мне іх жаль. Што да П[аўліны] М[ядзёлкі] (між намі), то яна мае цяпер гора. Нейкі тып надрукаваў у “ЛіМе” аб тым, што не яна гуляла першую “Паўлінку”, а ставілі яе першы раз у Вільні! Вось бяда! Ужо трэці раз мне аб гэтым піша! Я надта баюся, калі яна даўжэй у нас пабудзе, дык такую характарыстыку маю намалюе, што патомкі мяне не пазнаюць. Яна ўсё благое прыкмеціць, проста жах! Маю я аб чым думаць.

Сваю “любоў” да мяне яна тлумачыць так: “Мабыць, я ўсё ж крыху псіх (а мо і не крыху). Яшчэ да арышту ў 30 г. на мяне нападаў страх, і я лячылася ў Сечанаўскім інстытуце ў Севастопалі ад фобіі, а пасля проста з вязніцы ў Казані трапіла ў псіхіятрычку. Вось і астаўся след ад гэтага – баюся цябе страціць”. Можаце сабе ўявіць, што і ў мяне хутка будзе фобія з гэтага ўсяго… Ну, будзем бачыць – Бог бацька!

Што да песенькі, то гэта, напэўна, будзе тая самая. Ах, каб Вы маглі яе ўсю ўспомніць! Вельмі прашу. Пашукайце, калі ласка, і тыя, з Сакольшчыны, гэта так цікава. Трэба Вам іх паслаць у “Ніву”. Зрабеце ласкава гэта. Юлечка Бібілачка – маладзец, з ею можна коні красці! А той бедны Панізнік сядзіць на нітках і марыць аб паясочках. Будзе рады, калі знойдзе тую цётачку Юлечку. Мой Алесік ужо быў у яе, дала ім па гальштучку. Вельмі шкадую, што не знаю яе асабіста.

Як там маюцца Клімовічы? Што ў іх новага, добрага? Харошыя яны людзі, гэта я толькі – паганая капрыза, да ўсяго чапляюся… Як крапіва, як той агонь, во даў Бог натуру! Сяння ў Зэльве слонімскі тэатар ставіць “Паўлінку”, пайду паглядзець. Каб хто ехаў, дык паслала б Вам хоць цяляціны, у пачцы, баюся, папсуецца. Што да сына і ўнукаў – Бог ведае, што ў іх будзе. Вось сын быў сапраўды вундэркінд, а што з яго жыццё (ці, праўдзівей, ворагі) зрабіла… Божа, дай мір на зямлі, дай сумленне чалавечае людзям і мудрасць нашым унукам! Як быў настрой у Арсеня? Я тут – як у мяшку, велькасвецкае жыццё праходзіць міма.

Маецца прыехаць (як вернецца з Масквы) Дануся Бічэль з Быкавым. Можа, муж прывязе якія навіны з Гродна. Учора быў мой дзень. Хадзіла ў кіно, забылася назву фільма. Адным словам, нешта па раману Жан Поля Сартра з Сафі Ларэн. Фільм мне не спадабаўся, у Сафі Ларэн расчаравалася, а тое, што хацеў выразіць Сартр, можна было сказаць болей даступна і не так драматычна! Вечарам глядзела тэлевізар (у суседзяў), хакей СССР – Чэхаславакія. 4:3 – на карысць чэхаў! Ноччу доўга не магла заснуць, адна баялася.

Грамадзянства – то добра, але што са мной тады зробяць? Лепш буду раз у дзень есці, а не аддам нікому сваю такую-сякую свабоду.

Сяння ў нас поўна сонца. Жадаю Вам здаровячка, добрага настрою, радасці з жыцця! Вітаю Вас з Велікоднымі святамі! Прывітанні ўсім хатнім – Ваша Ларыса Геніюш .

Зэльва, 22 красавіка 1969 г.

Даражэнькія!

Атрымала ліста ад Вас. Цешуся, што вы ўсе жывыя-здаровыя. Я пра Бядулю нічога не ведаю бліжэй, але вельмі люблю і цаню ў нашай літаратуры вытокі сапраўднай беларускасці ў небеларусаў… Тое, што ён так непраўдзіва ўсё напісаў, далікатна кажучы, – свінства! Страшнага і паганага тут нічога няма, але махлярства ёсць махлярства! Чаму ён так зрабіў, з якой мэтай? Вам трэба спісацца цясней з даследчыкамі спадчыны і жыцця Максіма Багдановіча і даць ім факты. Спадзяюся, што логіка фактаў пераканае іх. Кажу Вам яшчэ раз: нічога паганага там няма! Калі б нават с.п. Ваша Мама і зрабіла падобныя заўвагі, дык яны былі, на жаль, праўдзівымі. Які б вартасны, дарагі, таленавіты чалавек ні быў, гэта не зменшвае небяспекі. Калі туберкулёз у адкрытай форме, ён забойча шкодны для прабываючых у адной кватэры. Бактэрыя Коха, асабліва ў той даўні час, нясла загубу, ды і сяння гэта вялікая небяспека! Ведаючы, як жыдкі хварабліва дрыжаць за сваё здароўе, зусім не веру Бядулі, што ён прабываў з М.Б. у адным пакоі! Ён проста свае думкі хоча ўлажыць у вусны Вашай Маці, толькі яшчэ раз кажу: гэта яе не ўніжае! Добра ведаючы псіхалогію яўрэяў, я зусім, зусім не веру Бядулі. Калі б у нас нехта адпаведны паявіўся, я яго напэўна з гэтым пазнаёмлю.