Лариса Гениюш - Збор твораў у двух тамах. Том 2. Проза

Ліст гэты шчыры, як кожнае маё слова. На абмеркаванне зборніка Данусі (як яна мне пісала) сабралася маленькая жменька студэнтаў, а яна ж – свая, гродзенская… Мне гэта ўсё несказана балюча, таму лепш не будзем рабіць сустрэчаў, якіх наша беларускае грамадства яшчэ не жадае шчырым і патрыятычным сэрцам! Мне не хочацца кідаць свайго сэрца і свайго болю за Радзіму пад ногі абыякавых да нашай зямлі людзей.

Асабіста да Вас я прыеду. З глыбокай пашанай да Вас і Вашай сям’і – Ларыса Геніюш .

Зэльва, 17 красавіка 1968 г.

Аляксей Міхайлавіч!

Дык калі і дзе я магла ў жыцці выступаць перад шматлікай аўдыторыяй? Вы памыліліся! На эміграцыі была нас жменька, і то – ваўкоў болей! Ага, у лагеры! Там я выступала. За нас і за ўкраінцаў пры любым нашым свяце (царкоўным), пры нашых тайных, скромных да жудасці гасцінах, калі з нараў рабіліся сталы і ставілася стража, каб не ішла надзорка.

А тут? Ды і што, браце, гаварыць: я не ведала, што гэта інтымнае амаль, Ваша таварыства шчырых людзей! Гэта другая справа. Гэта тое самае – каб прыехаць да Вас ці да Дануты. Дык вось: назначце дзень! Прыеду днём раней, бо вельмі хачу пабачыць нашчадкаў Дануты Іванаўны, і як яна іх за гэту зіму паправіла. Згода!

Не я адна, дружа! Піша мне сяння маладзенькая Валя Ковтун, якая з Львоўскага інстытута перавялася ў Мінск: “Баюся тут патрыятычнай хлусні…” Не судзеце нас строга, мы хочам гутарыць сэрцам да сэрца, а не кідаць яго на суд ці на пасмешчышча чужых нам ды абыякавых людзей. Хацела б, каб была там са мною Данута. Прывязу лепш, думаю, новыя вершы. Крыху саромеюся за іх немадэрную форму – ну што ж…

Шмат раскажу пры сустрэчы, і Вы мяне болей зразумееце. Мне не соладка, як Вы сабе ўяўляеце… Няважна ўсё, важна тое, што прыеду, дзень і гадзіну Вы з Данусяй назначце самі. Безумоўна, пасля 22 красавіка 68 г. Вось і ўсё.

Шчырае прывітанне Вашай сямейцы. Заставайцеся здаровыя, чакайце мяне.

Ваша Ларыса Геніюш .

P.S. Няхай будуць толькі Вашыя студэнты, каб я магла быць як удома.

Зэльва, 1 траўня 1968 г.

Дарагія!

Крыху спознена вітаю Вас са святам Вясны і Працы. Прашу за гэта прабачэння. Прыехала я шчасліва. Муж аж пахудзеў за гэтыя пару дзён. Адвезла я з Гродна самыя харошыя, самыя жыццядайныя пачуцці, за ўсё гэта дзякую Вам ад шчырага сэрца. Усё тым было цудоўна і дорага, не ведаю – што самае дарагое. Магчыма, Ваша прамова ці слова сябра Р. ці сяброўкі К., ці слова моладзі, ці кветачка, якую падаў мне адзін з Вашых сяброў і ад якой забілася маё сэрца…

З майго боку не ўсё было добра. Я была вельмі хворая і, наеўшыся парашкоў, старалася быць здольнай хоць нешта сказаць ці прачытаць. Я крыху не была сабою, бо хвароба і чужое, непрывычнае для мяне асяроддзе апошніх дзён, перад выступленнем падзейнічалі на мяне, выклікаючы крыху разгубленасць. Вельмі ўдзячная Вашай жоначцы за яе асаблівую, тонкую сардэчнасць і мілую вячэру. Марынкай я захопленая. У ёй многа дабраты, непасрэднасці, скромнасці і беларускай грэючай шчырасці, хоць яна яшчэ і дзіця. Хацелася б, каб і расла такая светлая духова, такая сонечная.

На гроб дзедаў не ездзіла. Калолі мне зноў зуб пеніцылінам, і ў гародчыку яшчэ не ўсё пасаджана. Быў у нас харошы, як на Зэльву, парад. Мы вярнуліся і адпачываем. Мне хацелася з Вамі пагутарыць, вось і пішу. Зноў пачаліся старыя праблемы, якія мне не зусім па сэрцы. Буду старацца іх вырашыць. Сыну і яго сям’і далі вызаў. Мы былі шчаслівыя ім гэты вызаў паслаць. Дома чакаў на мяне ліст Міхаські (унука), якому 10 лет. Гэта былі дзве карткі, запісаныя хораша па-беларуску і па-англійску! Вучыцца ў польскай школе, знае і рускую мову. Чытае.

Прашу прабачэння, што збудзіла Вас, але, магчыма, іначай цяжка мне было б ад Вас дабрацца дамоў, бо не дастала б білета.

Я з болем чула, што Еўдакія Лось вельмі востра звяртаецца супраць маёй кніжкі ў самыя высокія ўстановы… Я яе не ведаю, але гэта – брыдкі паступак, і не спадзяюся, каб ён меў поспех у разумных людзей. Ёсць розныя напрамкі паэзіі, і гэта яе абагачае. Я люблю свае карэнні і наш беларускі, славянскі твар! Паэт мусяе не толькі слухацца, але і думаць, добра думаць і сапраўды лавіць у Нёмане беларускага жыцця сваіх шчупакоў.

Прашу перадаць ад мяне падзяку і прывітанні ўсім сябрам. Цудоўная ў Вас жонка, якую шчыра цалую. Марынку абнімаю, а Вам кланяюся. Падзяка і прывітанні Вашай сямейцы ад мужа.

Ваша Ларыса Геніюш .

4 траўня 1968 г., Зэльва