Яўген Шунейка - Праспект Незалежнасці (зборнік)

Факты нараджэння і жыццё на Беларусі гэтага выдатнага творцы мусяць быць усебакова і ўважліва даследаваны, каб выключыць з іх традыцыйныя штампы савецкай даведачнай літаратуры з абавязковымі спасылкамі на “голад, крыўду, знявагі, пабоі”. Маўляў, толькі і заставалася “зацкаванаму” хлопчыку ўцякаць як мага далей з такога дзікунскага краю – ажно ў Парыж.

Але хопіць пра дурное. 7 лістапада 1993 г. аўтар гэтых радкоў выправіўся ў Смілавічы.

Дваццаць пяць кіламетраў ад Мінска ў бок раённага цэнтра Чэрвеня (у мінулым Ігумена) – кароткая дарога, аднак вельмі запамінальная. Па меры набліжэння да мястэчка ўсё больш ясна прыходзіла разуменне, што гэта надзвычай прыдатныя мясціны дзеля фарміравання тонкай і ўражлівай асобы.

Наведаць суцінаўскую малую радзіму больш варты занятак для даследчыка, чым рэтрансляцыя меркаванняў іншамоўных аўтараў, якія лічаць, што мастак нарадзіўся “ў Літве, недзе пад Вільняй” і да т. п. Невядомым яшчэ еўрапейскім гісторыкам шляхам набліжаемся да Смілавіч. Па добра накатанай шашы ды на экспрэс-аўтобусе дарога прамінае за 20 хвілін! Але мастацтвазнаўчае набліжэнне да Смілавіч доўжылася амаль 100 гадоў. Давайце будзем шчырымі. Не ведалі або не лічылі сваім і не жадалі даследаваць (ці не мелі на гэта афіцыйнага заказа), бо не ўпісваўся вялікі зямляк у прынятыя нормы, не падлягаў ідэалагічнай кананізацыі. Таму цяпер наш агульны абавязак перад уласным сумленнем і гісторыяй выправіць памылку.

Смілавічы – прыгожы куток нашае Бацькаўшчыны. Праўда, многае яны страцілі за ваенныя і пасляваенныя гады, але жыве, цепліцца ў іх чулы і лагодны беларускі дух, які немагчыма выдаліць ніякімі бетоннымі новабудамі і абсурдам бязбожнага існавання. З былой мэблявай крамы смілавічане збудавалі царкву, рупяцца, каб на вуліцах і на падворках быў парадак. Добрым ладам заўжды жылі тут беларусы-праваслаўныя і беларусы-католікі. А побач з імі цэлымі вуліцамі месціліся татары, габрэі. Але потым здарылася бяда. У 1943 г. карнікі знішчылі местачковае габрэйскае насельніцтва, мала хто ацалеў. І, відаць, ужо не адродзіцца тое асяроддзе шчыльна злучаных з беларушчынай местачковых габрэяў, што стагоддзямі жылі тут па-свойску і з якіх выйшаў вялікі мастак. Не так проста знайсці тое месца, дзе быў яго дом. Але як напамін захаваліся старыя габрэйскія могілкі. Мо там спачываюць продкі мастака пад якой-небудзь урослай у зямлю плітой з паўсцёртай вяззю выцятых надпісаў?

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.